غدیر بایرامی عمل‌لری/ قارداشلیق عقدی

قارداشلیق عقدی، جامعه‌ده‌کی رابطه‌لری گوجلندیرمک اوچون، اسلامین بؤیوک ابتکارلاری‌نین بیری و غدیر بایرامی گونونون مخصوص عمل‌لریندندیر. اسلام پیغمبری (ص) ایکی خاص زماندا هجرتدن اوّل و هجرتدن سونرا مسلمانلارین انسجامینی ساخلاماق اوچون، مسلمانلار آراسیندا قارداشلیق علاقه‌سی یاراتدی و بوتون مسلمانلاری ایکی ایکی بیری بیری ایله قارداش ائله‌دی. پیغمبرین (ص) معیاری مسلمانلارین هر بیری‌نین قارداشینی معیّن ائتمکده، اونلارین خصلتلری‌نین متناسب اولماسی و ایمان درجه‌لری‌نین یاخینلیغی ایدی.

غدیر سؤزو «گؤل» و «یاغیش سویو ییغیشان یئر» آنلامیندادیر. خُمّ غدیری مکه و مدینه شهرلری آراسیندا و «جُحفه» آدلی بیر یئرده‌دیر. اسلام پیغمبری (ص) حجة الوداع حجّینده ذی الحجه‌نین 18-ینده، الله-ین امری اینن اوزون بیر خطبه‌دن سونرا حضرت علی بن ابی طالبی (ع) اؤز وصی‌سی و خلیفه‌سی کیمی جماعته تانیتدیردی.

اسلام پیغمبری (ص) غدیر گونو بیر ساعتلیق خطبه‌دن سونرا «من هر کیمین آغاسی‌یام، علی‌ده اونون آغاسیدیر» سؤزونو اوچ دفعه تکرار بویوردو کی مسلمانلارین و تاریخین قولاغیندا قالسین. حضرت بو گونو بایرام آدلاندیریب مراسمینی یئرینه گتیردی. چادیریندا اَیلَشیب تبریک دئیَنلردن قارشیلادی.

امیرالمؤمنین(ع) و آیری مطهّر اماملار دا (ع) بو گونو عزیز ساییب اونون اوچون عمل‌لر و فضیلتلر ساییبلار:

1. اوروج توتماق کی 60 ایل گناهین کفاره‌سی ساییلیر.

2. غسل ائتمک.

3. امیر المؤمنین (ع) زیارتینی اوخوماق.

4. ایکی رکعت نماز قیلماق.

5. بو گون ندبه دعاسینی اوخوماغا تأکید اولوب.

6. دین قارداشلارینی گؤرنده بو دعانی اوخوماق: الحمدالله الذی جعلنا من المتمسکین بولایه امیرالمومنین و الائمه علیهم السلام.

هابئله بوگونده گؤزل و تمیز پالتارلار گئیینمک، انسانلاری سئویندیرمک، اونلاری باغیشلاماق، صله رحم، پای وئرمک، جماعتین مشکل‌لرینی حل ائتمک، مؤمنلر و دوستلارلا گؤروشمک و پیغمبره (ص) صلوات گؤندرمگه تأکید اولوب.

قارداشلیق عقدینی اوخوماق

قارداشلیق عقدی‌نین اوخونماسی غدیر بایرامی گونونده تأکید اولسا دا بو گونه مخصوص دئییل و ایلین بوتون گونلرینده اونو اوخوماق اولار. بو عقدی هر دیل و سؤزله جدّی اولماق شرطی ایله اوخوماق اولار. آما معمول رسمی بئله‌دیر: انسان الینی دوستونون ساغ الینه وئره و دئیه:

 واخیتک فی الله و صافیتک الله فی الله و عاهدت الله و ملائکته وکتبه و رسله و انبیائه و الائمة المعصومین علیهم السلام علی انی ان کنت من اهل الجنة و الشفاعة و اذن لی بان ادخل الجنة لا ادخلها الا و انت معی

سونرا دوست دئیه: قَبلت. سونرا او دئیه: اسقطت عنک جمیع حقوق الاخوة ما خلا الشفاعة و الدعاء و الزیارة.

بئله‌لیکله اونلار ایکیسی معنوی قارداش اولاجاقلار.

عقد صیغه‌سی‌نین متنینده گلدیگی کیمی بو قارداشلیغین اقتضاسی، فقط مقابل طرفی زیارت، دعا و شفاعتده شریک ائله‌مکدیر.

قارداشلیق عقدی اخلاقی بیر تعهّددیر بونا گؤره ایکی طرفین توافقی ایله لغو اولا بیلر و اونون لغوینه مخصوص صیغه یوخدور.

قارداشلیق عقدینده ارث، مَحرملیک و . . . کیمی فقهی احکام یوخدور. یعنی مثلاً ایکی نفر معنوی قارداش اولاندا بیری بیرلریندن ارث آپارمازلار و باجیلاری بیری بیرینه مَحرم اولماز و هابئله بو عقد آغا و خانیم آراسیندا اوخونماز.

جولفانین کَمکی داغینداکی پیلّه‌کانلی ائولر

جولفانین کَمکی داغینداکی پیلّه‌کانلی ائولر

زاویه، جولفانین کَمکی داغی‌نین اتکلرینده یئرلشن مشهور و گؤزل مرزی کنددیر. بوتون گؤرنلری حیران قویان قدیم شکلده تاریخی کند.

بو توریستی و تاریخی کند جولفانین مرکزی بخشی‌نین تابعلریندندیر و موناسیب یولو وار. بو کندین، آب و هاوا، باغلاری‌نین گئنیشلیگی و پیلّه‌کانلی ائولریله مخصوص آللاه وئرگی و طبیعی گؤزللیگی وار.

زاویه کندی شرقی آذربایجانین تاریخی و مذهبی کندلریندن اولوب هادیشهردن یئددی و جولفادان اوچ کیلومتر فاصیله‌سی وار.

بو کندده ایمام موس کاظمین (ع) نوه‌لریندن اولان ایمامزادا سید اسماعیلین مزاری یئرلشیب.

ایمامزادانین حیاطیندا میلّی اثرلر سیراسیندا ثبت اولموش ایکی عدد مین ایللیک چینار آغاجی وار. بو آغاجلار ایمامزادانین جنوب ضیلعینده و بیر-بیریندن دؤرد متر فاصیله‌لری وار. آغاجلارین دؤره‌سی اوچ متر یاریم و اوجالیغی 15 متره چاتار کی اونلارین باشلاری بیر-بیرینه توخونوب.

کندلیلرین دئدیگینه گؤره اوّللر بو آغاجلارین دیبیندن سو آخیردی آما نئچه ایل بوندان اوّل بو آغاجلاری سووارماغا یئر آلتی سیستمی قوشولوب.

زاویه‌نین گئنیش باغلاری، پیله‌کانلی ائولری، ثمره‌لی گیرده‌کان، گیله‌نار، اریک و گیلاس آغاجلارینا گؤره عاییله ایله خوش گونلر کئچیرمگه لاپ گؤزل یئر حسابا گلیر.

ایمامزادا سید اسماعیل (ع) کندین ائولرینه باخان بیر تپه‌نین اوستونده یئرلشیب. بوقعه‌نین قدیمی بیناسی 4*4 متردیر و گونبذی اونون ائنلی دیوارلاری اوستونده قویولوب. ایمامزادانین موطهّر مزاری اوستونده موشبّک تاختادان ضریح قویولوب کی 120 ایل بوندان اوّل نخجیوانلی بیر مهارتلی نجارین الیله دوزلیب.

ضریحین کناریندا صفوی دؤرونده اؤلدورولموش عوثمانلی قوشونونا عایید باشچی‌نین قبری وار. بوقعه‌نین داخیلی ساده سالچی ایشلری ایله بزه‌نیب.

بوقعه‌نین گیریشی شیمال طرفدندیر. زاییرلرین ریفاهینا گؤره حیاطین جنوبی ضیلعینده بیر نئچه اوتاق وار و غربی ضیلعده ده 200 مترلیک بیر مسجید وار.

حضرت علی‌یه (ع) عاشیق اولان مسیحیلر

حضرت علی‌یه (ع) عاشیق اولان مسیحیلر

حضرت علی (ع) نهج‌البلاغه‌نین 48-جی خوطبه‌سینده بویورورو: «گئجه چاتاندا و قارانلیق پرده‌سی اونا چکیلنده حمد آللاه مخصوصدور. اولدوزلارین طلوع و غروب زامانی حمد آللاها مخصوصدور. حمد او ذاتا مخصوصدور کی نعمتلری قورتولان دئییل و باغیشلادیقلارینی جوبران ائتمک اولماز. آما سونرا: قوشونومون قاراووللارینی اؤندن گؤندردیم و امریم اونلارا چاتانا قدر فرات قیراغیندا دایانمالارینی ایسته‌دیم. فرات چایینی اؤتوب سیزدن _دیجله چایی‌نین کناریندا ساکین اولان_ بیر جمعیّتین طرفینه گلمک قرارینا گلمیشم. ایستیرم اونلاری سیزینله برابر، دوشمنه طرف سفربر ائدم و سیزی گوجلندیرمک اوچون اونلاردان کؤمک آلام».

بو خوطبه‌نی او حضرت کوفه‌نین خاریجینده «نخیله» قرارگاهیندا «صفین» ساواشینا یوللاناندا هیجری قمری 37-جی ایلینده شوّالین 20-ده بویورموشدو. (ابن ابی الحدید شرحی جیلد 3، صفحه 201) هابئله بو خوطبه‌نی تاریخچیلرین بیر تعدادی او جومله‌دن «نصر بن مزاحم» نقل ائدیب.

صفین یولونداکی جریانلار: بو سفرده ایمام «آنبار» شهرینه چاتدی. بو شهرین اکینچیلیری و بؤیوکلری قارشیلاماغا گلیب دئدیلر: «سیزه قاطیر هدیه گتیرمیشیک و موسلمانلارا یئمک حاضیرلاییب حیوانلاریزا چوخلو یئم حاضیرلامیشیق». ایمام بویوردو: «آما حیوانلار باره‌سینده، اونلاری سیزدن آلماغا حاضیریق و خراجیزدان چیخاریق. یئمکلرین قیمتی بللی اولماسا اونلاری یئمه‌ریک». دئدیلر: «اؤزوموز قیمت ائدیب اونون پولونو وئره‌ریک». ایمام بویوردو: «سیز اونلارین حقیقی قیمتینی حسابلامایا‌جاقسیز». دئدیلر: «سیزین قوشونوزدا بیزیم تانیشلاریمیز وار. اونلارا باغیشلاماغا مانع وار؟»

ایمام بویوردو: «هامی سیزین دوستوزدور. موسلمانلارین هئچ بیری سیزین هدیه‌زی قبول ائله‌مه‌مه‌لیدیلر». سونرا بویوردو: «عسکرلردن هر بیری سیزدن بیر شئی غصب ائله‌میش اولسالار بیزه خبر وئرین». اونلار هدیه وئرمکده ایصرار ائله‌دیلر. ایمام بویوردو: «بیز سیزدن احتیاجسیزیق». بئله‌لیکله اؤز تایسیزلیق و بؤیوکلویونو ثبوت ائله‌دی. حقیقتده ایمام بو ایشی ایله هر جور تجاوزون قاقارشیسینی آلدی.

یولدا «رقه» دیارینا چاتاندا فرات کناریندا «بلیخ» آدیندا بیر یئرده اوتوراق ائله‌دیلر. ائله بوردایدی کی صومیعه‌دن بیر راهیب چیخیب او حضرتین محضرینه گلیب دئدی: «آتالاریمیزدان بیزه بیر کیتاب قالیب. بو کیتابی عیسی‌بن مریمین (ع) صحابه‌سی یازیبلار». سونرا اونو اوخوماغا باشلادی: «آللاه جزیرةالعرب جماعتی ایچینده  اونلارا کیتاب و حیکمتی اؤیرتمک اوچون و آللاه یولونو اونلارا گؤسترمک اوچون بیر پیغمبر مبعوث ائلر. اونون یولوندا خشونت یوخدور و او باغیشلار. اومّتی آللاهی تسبیح ائدن اینسانلاردیلار و وفاتیندان سونرا اونلارین آراسیندا داغیناقلیق یارانار. اومّتیندن بیر کیشی فرات کناریندان کئچر. او عدالته چاغیریب یاخشیلیقلارا امر ائدیب پیسلیکلردن نهی ائلر. دونیا اونون اوچون کولدن داها دَیَرسیزدیر. اؤلومو سو ایچمک کیمی راحات قبول ائلر. خلوتده آللاهدان قورخار و آشکاردا اونا خاطیر جماعته نصحیت وئرر. هر کس او پیغمبری درک ائدیب ایمان گتیرسه آللاهین جنّتینی آلمیش اولاجاق و هر کس او صالح بنده‌نی تاپسا اونا کؤمک ائله‌مه‌لیدیر چونکی اونونلا اؤلمک شهادتدیر». ایمام (ع) آغلاییب آللاها شوکر ائله‌دی. راهیب دئدی: «من سیزدن آیریلمایاجاغام.» او راهیب شهید اولانا قدر، گئجه گوندوز امیرالمؤمنینله (ع) اولدو. ایمام اونا ناماز قیلیب دفعه‌لرله اونون باغیشلانماسینی ایسته‌دی. (نهج‌البلاغه شرحی ابن ابی الحدید جیلد 3، صفحه 204 و 205)

حضرت علی‌نین (ع) ویلادتینی اوّلدن بیلن راهیب   

ابوطالب(ع) زامانی «مثرم بن دعیت بن شیتقام» آدیندا بیر راهیب واریدی. بو کیشی عبادتده معروف ایدی و آللاهی 190 ایل عیبادت ائله‌میشدی و آللاهدان هئچ ایستگی اولمامیشدی. نهایتده آللاهدان ایسته‌دی اؤولیادان بیرینی اونا نیشان وئرسین. آللاه تعالا ابوطالبی اونون نزدینه گؤندردی. مثرم اونو گؤرمک همن آیاغا قالخیب باشیندان اؤپدو و اونو اؤز قاباغیندا اوتوردوب دئدی: «آللاه سنه رحمت ائله‌سین. سن کیمسن؟» ابوطالب دئدی: «تهامه بؤلگه‌سیندن بیر کیشی». سوروشدو: «عبد منافین هانسی طایفاسیندان؟» جواب وئردی: «بنی هاشمدن». راهیب، یئنه دوروب ابو طالبین باشیندان اؤپوب دئدی: «آللاها شوکر اولسون کی آللاه منیم ایستگیمی وئردی و اؤلمه‌میشدن اوّل اؤز ولی‌سینی منه گؤستردی». سونرا دئدی: «سنه بشارت اولسون! آللاه منه ایلهام ائدیب کی سنه بشارت وار». ابو طالب سوروشدو: «او بشارت نه‌دیر؟» دئدی: «سندن بیر اوشاق اولاجاق کی ولی الله دیر. او آللاهین ولیسی، تقوالیلارین ایمامی و رسول الله‌-ین وصی‌سیدیر. او اوشاغی گؤرسن مندن اونا سلام یئتیر و اونا دئنه: مثرم سنه سلام یئتیریر و شهادت وئریر کی آللاهادا سووای تانری یوخدور. تکدیر و شریکی یوخدور و محمد (ص) اونون بنده‌سی و رسولودور و سن اونون حقلی خلیفه‌سی‌سن. نُبوّت محمدله و وصایت سنینله کامیل‌لشیر». بو حینده ابو طالب آغلاییب سوروشدو: «اونون آدی نه‌دیر؟» دئدی: «آدی علی‌دیر».

قوشونون سوسوزلوغو و مسیحی راهیب

صفّین یولوندا ایمامین (ع) قوشونو سوسوزلوغا دوچار اولدو. سو احتیاطی قورتولموشدو و هر طرفده سو آختاریشلاری نتیجه‌سیز قالدی. حضرت علی (ع) قوشونونو یولدان آزاجیق قیراغا چکیب بیر آز یول گئدندن سونرا چؤلون اورتاسیندا بیر صومعه آشکار اولدو. حضرت صومعه‌یه طرف گئدیب صحابه‌یه بویودو: «اورانین ساکینلرینی چاغیرین». جماعت چاغیردی. بیر راهیب باشینی صومعه‌دن ائشیگه چیخاردی. حضرت اونا بویوردو: «سیزین یاخینلیغیزدا بو جمعیّته جواب وئره بیله‌جک سو وار؟» راهیب دئدی: «موطلقا، منله سو آراسیندا ایکی فرسخ فاصیله وار منیم‌ده بیر آیلیق سویومو گتیرمه‌سه‌لر سوسوزلوغومدان اؤلرم». حضرت صحابه‌یه بویوردو: «راهیبین بو سؤزون ائشیتدیز؟» دئدیلر: «بلی ! ایندی کی گؤجوموز وار، امر ائلیرسن کی اورا گئدیب سویا ال تاپاق؟» حضرت بویوردو: «یوخ سیزین بو ایشه احتیاجیز یوخدور!» سونرا او حضرت قاطیری‌نین باشینی قیبله‌یه طرف چئویریب و صومعه یاخینلیغیندا بیر نوقطه‌یه ایشاره ائدیب بویوردو: «بورانی قازین». بیر عیدّه کولونگله قازماغا باشلادیلار. نهایت بیر پارلاق (آغ) داشا چاتدیلار (داها قازماق مومکون اولمادی). دئدیلر: «یا علی کولونگ بو داشا تأثیر ائتمیر». حضرت بویوردو: «سو او داشین آلتیندادیر. داشی ترپده بیلسز سویا چاتاجاقسیز. چالیشین داشی یئریندن قوپارداسیز».

موعاصیر مسیحی و حضرت علی (ع)

جورج جورداق، لوبنانین مشهور موحقیقلریندن و مسیحی مؤلّیف، دَیَرلی ««الامام علی صوت‌العداله الانسانیه» کیتابینی یازماقلا بو ایمامین دوشونجه‌لری و زیندگانلیغینا اولان عشق و علاقه‌سینی بیروزه وئریب. او، بو بئش جیلیدلیک کیتابدا حضرت علی‌نین (ع) اینسانی دوشونجه و حکومت زامانلارینا عاشیقانه شکلده ایشاره ائدیب.

«علی و اینسان حاقلری»، «علی و فرانسه اینقیلابی»، «علی و سقراط»، «علی و اونون عصری» و «علی و عرب میلّیِّتی» کیتابلاری، مسیحی جورج جورداقین «صوت العداله الانسانیه» کیتابی‌نین بئش جیلدینی تشکیل ائدیر. جورج جورداق جوانلیغی‌نین لاپ گؤزل ایللرینی، بو کیتابین تحقیقی و یازماسینا صرف ائله‌دی. لوبنانین جنوبوندا مرجعیون شهرینده 1926-جی ایلنیده دونیایا گلمیش جورج جورداق دئییر: «عربین مشهور شاعیری قارداشیم «فوآد جورداق» نهج‌البلاغه کیتابینی منه وئریب اونو درین اوخوماغیما تشویق ائله‌دی. نهج‌البلاغه‌نی اوخویاندان سونرا حضرت علی‌نین (ع) حالتلری، اخلاقی و ادبیّاتینا عاشیق اولدوم و اوندان سونرا او حضرت باره‌سینده سونّیلر و شیعه‌لر طرفیندن یازیلمیش کیتابلاری اوخوماغا باشلادیم».

ناماز قیلمایان شخصه شئیطانین جاوابی

ناماز قیلمایان شخصه شئیطانین جاوابی

کئچمیش زامانلاردا بیر نفر عربیستان چؤل‌لرینده تک‌باشینا اوزاق بیر سفره چیخیبمیش. شئیطان اونو یولوندان آزدیرماق اوچون تغییری-لیباس اولوب اینسان قیافه‌سینده اونون قارشی‌سینا چیخیر و دئییر:

- سلام، ائی دوست. گؤرورم، تک‌باشینا هاراسا سفر ائدیرسن. ایسته‌ییرسنسه، سنه یول یولداشی اولارام. منیم‌ده یولوم سن گئتدیگین طرفه‌دیر.

همین شخص چوخ سئوینیر و شئیطانین تکلیفینی قبول ائدیر. بو مینواللا ایکی یولداشی اوزون-اوزادی یوللارینا داوام ائدیرلر. نهایت قاش قارالیر، آخشام دوشور. بیردن شئیطان یولداشینا دئییر:

- من سنینله دوستلوق ائتمک ایسته‌میرم!

آدام بونون سببینی سوروشدوقدا شئیطان دیل‌لنیر:

- سحردن سنی موشاهیده ائدیرم. سنی بیر دفعه ده اولسون ناماز قیلان گؤرمه‌دیم. من اینسان قیافه‌سینه گیرمیش شئیطانام. سنی یولوندان آزدیرماق اوچون بئله ائتدیم. باخدیم کی، سنی آزدیرماغا احتیاج یوخموش. من آللاها یالنیز بیر دفعه سجده ائتمه‌ییب اونا عاصی اولدوم. بو عملیمه گؤره ده الله منی قیامته قدر لعنتله‌دی. سن ایسه گونده بئش دفعه آللاها سجده ائتمه‌یه تنبل‌لیک ائدیرسن. اونا گؤره ده سنینله اولماغیملا بیر داها آللاهین لعنتینه دوچار اولماقدان قورخورام و سنینله دوستلوق ائتمکدن ایمتیناع ائدیرم. سنین وضعیتین منیمکیندن بئترمیش کی!

Namaz qılmayan şəxsə şeytanın cavabı

Keçmiş zamanlarda bir nəfər Ərəbistan çöllərində təkbaşına uzaq bir səfərə çıxıbmış. Şeytan onu yolundan azdırmaq üçün təğyiri-libas olub insan qiyafəsində onun qarşısına çıxır və deyir:
- Salam, ey dost. Görürəm, təkbaşına harasa səfər edirsən. İstəyirsənsə, sənə yol-yoldaşı olaram. Mənim də yolum sən getdiyin tərəfədir.
Həmin şəxs çox sevinir və şeytanın təklifini qəbul edir. Bu minvalla iki yoldaşı uzun-uzadı yollarına davam edirlər. Nəhayət qaş qaralır, axşam düşür. Birdən şeytan yoldaşına deyir:
- Mən səninlə dostluq etmək istəmirəm!
Adam bunun səbəbini soruşduqda Şeytan dillənir:
- Səhərdən səni müşahidə edirəm. Səni bir dəfə də olsun namaz qılan görmədim. Mən insan qiyafəsinə girmiş şeytanam. Səni yolundan azdırmaq üçün belə etdim. Baxdım ki, səni azdırmağa ehtiyac yoxmuş. Mən Allaha yalnız bir dəfə səcdə etməyib Ona asi oldum. Bu əməlimə görə də Allah məni qiyamətə qədər lənətlədi. Sən isə gündə beş dəfə Allaha səcdə etməyə tənbəllik edirsən. Ona görə də səninlə olmağımla bir daha Allahın lənətinə düçar olmaqdan qorxuram və səninlə dostluq etməkdən imtina edirəm. Sənin vəziyyətin mənimkindən betərmişki!

حضرت علی‌نین (ع) تله‌سیک قضاوت باره‌ده سؤزو/مؤمین فقط یقین اساسی

حضرت علی‌نین (ع) تله‌سیک قضاوت باره‌ده سؤزو/مؤمین فقط یقین اساسیندا دانیشار

عاغیللی و مؤمین آدام فقط یقین اساسیندا دانیشار. حضرت علی (ع) بو باره‌ده بویوروب: أقولا بغیر علم؟ یقینسیز بیر سؤز دانیشیرلار؟

قضاوت ایکی اساسین اوستونده اولا بیلر: یا یقین اساسیندا و یا جهل اساسیندا. یقین اساسیندا قضاوت ائله‌مک فیکیرلشمک و عاغلی ایشه سالماق نتیجه‌سینده یارانار بونا گؤره‌ده تله‌سیک اولماز. بلکه دوشونمک، تحقیق و موطالیعه‌یه احتیاجی وار. آما جهالت اوزوندن قضاوت ائله‌مک تحقیق، دوشونماق و موطالیعه‌یه دایانماییب بو اوزودن تله‌سیک اولار. قضاوتلرین چوخو منفی و یا موثبت احساسین نتیجه‌سی اولور کی اونوندا کؤکو جهالتده‌دیر. احساس اوزوندن قضاوت، مونفعیلانه احساسلارا دایانار.

قورآن اینسانلاری یئر به یئر قضاوتده تله‌سمکدن چکینمگه و دوشونمگه چاغیریب تقلید و سوءظنی محکوم ائلیر. قورآن بویورور: فاسیق بیریسیندن خبر ائشیتسز اونو تحقیقسیز قبول ائتمه‌یین.

قورآن تله‌سیک و عاغلا دایانمایان قضاوتلر باره‌سینده‌ده بویورور: ما لکم کیف تحکمون؟! سیزه نه اولوب؟ نئجه حؤکم ائدیرسیز؟

یوخو نظریه‌لری و تعبیری

یوخو نظریه‌لری و تعبیری

زیگموند فرویدون نظریه‌سی: فروید یوخو گؤرمگی اینسانین آلت شعورونون آرزولاری و ایستکلریی‌نین اینعیکاس ائتدیگینی اینانیر.

فرویدون نظرینده، یوخو گؤرمک بیزه گون بویو سانسور اولموش طلبلریمیزی گؤسترمگه ایجازه وئریر. اوندان علاوه او یوخودا گؤرولنلرین خیالی آلت شعور شئیلرین سمبولو اولماسینا اینانیر بونا گؤره احتیمالی وار یوخولاریمیزین چوخو، تاپدالانمیش طلبلریمیزی حتّا دگیشمیش شکیلده بیان ائلیه.

هوسبون و مک کارلی‌نین فرضیه‌سی: اونلارین نظرینجه یوخو بئینین روحی فعالیّتینی یوخ بلکه فیزیکی فعالیّتینی اینعیکاس ائلیر. بو نظریه‌یه اساساً بیز گونده‌لیک ایشلریمیزی‌ده یوخودا گؤرمگه تمایولوموز وار. کورتئکسین اَن راییج فعالیّتی، گونده‌لیک ایشلر و نیگران‌چیلیقلاری اینعیکاس ائله‌مکدیر.

بونونلا بئله هوسبون بعضی یوخولارین، شخصین روحی دغدغه‌لرینی‌ده شامیل اولماسینی گؤستریر. شخصین یاشاییش ایستراتژیلری باره‌ده اولان باخیشی و پلانی.

کریک و میچستون نظریه‌سی: اونلارین نظرینجه درین یوخو بئینین ایطّیلاعاتینی سئیرکلندیریر. آیری سؤزله یوخو حافیظه مئیدانین بوشالدیر کی سونراکی یوخولارا موتمرکیز اولا بیلسین.

کابوس ایختیلالی: یوخونون اساس دؤره‌سینده تئز تئز آییلماق و یا مورگوله‌مک همیشه قورخمالی و گئنیش یوخولارلا عئینی زماندا اولور. معمولاً یوخولار یاشاییش تهدیدی، تهلوکه‌سیزلیگی و  عیزّت نفس باره‌ده اولور. آییلماق عموماً یوخونون ایکینجی یاریسیندا باش وئرر. قورخولو یوخولاردان سونرا شخص درحال آییق اولار و مکان و زامانی درک ائلر. (یوخو وحشتی ایختیلال  و صرعین ترسینه. او حالدا شخص زامان و مکاندان درکی اولماز.) یوخو ایختیلالی شخصین گونلوک یاشاییشی و ایشینده منفی تأثیر قویا بیلر. بئله ایختیلاللار لزوماً حادیثه‌لر نتیجه‌سینده یارانمازلار بلکه مادّه‌لرین فیزیولوژیک تأثیری و بعضی خسته‌لیکلر تأثیری آلتیندا یارانا بیلرلر.

 بیولوژیک و روح تانیما نظریندن یوخونون تعبیری: DNA کاشیفلرین بیری، فرانسیس کرکین نظرینجه یوخو گؤرمک گون بویو آلینمیش حیسّی ایطیلاعاتین ائشیگه آتیلماسینا کؤمک ائلیر. عصب سیستمی فعالیّته باشلیر و یوخو گؤرمگه سبب اولور. رابین رویستون، ظاهیراً ساغلاملیق موشکوللرینی گؤسترن ایکی یوزدن چوخ یوخو شرحی و تعبیری ییغیب. مثلاً: بیر کیشی یوخودا اونو تعقیب ائدن ایکی قارا پلنگی گؤرور. پلنگلرین بیر جایناغینی اونون بئلینه باتیریر. همن آدام نئچه آیدان سونرا قورخولو بیر خسته‌لیک توتور. بو خسته‌لیگین علامتی بئلی‌نین همن نوقطه‌سینده قارا خالین اولماسیدیر.

نظره گلیر یوخولار بعضاً مسأله‌لری تازا یوللا حلّ ائله‌مگه ایلهام منبعی اولورلار. مثلاً بنزین کاشیفی اولان «ککوله» یوخودا اؤز قویروقلارینی آغزیلارینا آلمیش ایلانلاری گؤرندن سونرا بنزینی کشف ائده بیلدی. بنزینین شیمیایی بیناسی خطی یوخ بلکه داییره‌ویدیر. روح عالیملری دئییر بوتون گؤردویوز یوخولارین گیزلی معناسی وار.

آشاغیدا روح علمی نظریندن نئچه یوخو تعبیری گلیر کی البته عمومی حؤکم ساییلا بیلمزلر و داها چوخ اینسانین عمللری و ذهنی آراسینداکی رابیطه‌نی نظرده آلیب.

پیلّه: یوخودا پیلّه‌لردن یوخاری گئمگیزی گؤرسز معمولاً گله‌جکده مووفقیّته چاتماغیزین علامتی ساییلیر. پیلّه‌دن آشاغی یئنمک‌ده مغلوبیّتدن قورخدوغوزو گؤستریر چونکی سون زمانلار ریسکلی ایش گؤروبسوز.

اوتوموبیل وساییلی: چوخ زمانلار بدن و مخصوصاً بئیین سمبولودور. یوخودا بیر ماشینین موختلیف حیصّه‌لرین آچدیغیزی گؤرسز، سیزین روحی بیر موشکولـله موباریزه ائله‌دیگیزی گؤستریر. یاغلانمیش و آخار ماشینی یوخودا گؤرمک، یاشاییشدا داها سهمانلی اولماغا رغبتیزی گؤرسدیر. پاسلانمیش و ایشدن دوشموش ماشین، روحی و جیسمی خسته‌لیک علامتی ساییلیر.

توک: آچیق و اوزون توک داها چوخ آزادلیغا مئییللی اولماق معناسیندادیر آما یوخودا اؤز توکوزو قیسالتماغی گؤرسز، یاشاییشیزین بیر بؤلومونده محدود اولدوغوزو دوشوندویوزو حیسّ ائیلیرسیز. توکلریزی داراماق، غلیظ موشکوللریزه حل یولونون تاپیلماسی علامتیدیر.

دلیک: بیر دلیکده گیره کئچدیگیزی یوخودا گؤرسز، یاشاییشیزین تکرارلی اولدوغونو دوشوندویوزون معناسیندادیر. پالتارداکی دلیک، یاخیندا مادّی مووفّقیّته ال تاپماغیزین معناسیندادیر.

اؤلوم: یوخودا اؤز اؤلوموزو گؤرسز، دونیانین بوتون موشکوللریندن قورتولماق ایستدیگیزین علامتی ساییلیر. یوخسا جدّیزین آدسیز-سانسیز بیر قبیرده اولماسینی یوخودا گؤرسز بو حالدا ایش و یا بیر حادیثه‌دن ناراحاتلیغیزین علامتی ساییلیر. آیریسی‌نین اؤلومونو یوخودا گؤرمک تعجوب یارادان خبرلرین ائشیتمه‌سی‌نین علامتی‌دیر. عزادارلیق و یا دفن مراسیمینی یوخودا گؤرسز آلت شعوروز سیزدن ایستیر افسوس ائتدیگیز شئیی اونوداسیز.

اوت علف: یاشاییش شرطلریزین اینعیکاسیدیر. یاشیل اوت هر شئیین یولوندا اولماسی معناسیندادیر. آما سارالمیش و قوروموش اوت سیزین خوشبخت اولمادیغیزین علامتیدیر. هابئله خسته‌لیک علامتی‌ده اولا بیلر.

اود: ائویزین اود توتماسینی یوخودا گؤرسز، بیری‌نین الیندن چوخ حیرصلی اولدوغوزون علامتیدیر. فقط اؤزوزو یانماقدا گؤسز، بیری باره‌ده کونترول اولنمایان حیسّلریز وار. اولا بیلر اونون الیندن حیرصلنمیسیز و اولا بیلر اونون فراقیندان فیشارداسیز.

دریا: بوش دریانین یوخودا گؤرولمه‌سی، رابطه‌سیز بیر یاشاییشیزین اولماسینی حیسّ ائدیرسیز. ساحیلی یوخودا گؤرمک سعادتیزین الدن گتئمکده اولدوغونو حیسّ ائدیرسیز.

ایسلامی دوشونجه‌ده صادیقه رؤیا: دینی دوشونجه‌لرده یوخو ایلاهی علامتلردن ساییلان، اؤزونده چوخلو دئییلمه‌میش حکایتلر گیزلدن وارلیقدیر. بیری نفسی‌نین اینحیصاریندان چیخیب یوخویا، بیزی او بیری طرفه هیدایت ائدن بیر شئی کیمی باخسا، چوخلو ایشاره‌لر، حکایتلر و هیدایتلر اونا آشکار اولاجاق. ائله بونا گؤره آللاه تعالا یوخونو اؤز آیه‌لریندن بیر کیمی ساییب. اوندا بیر سئری علامتلر و آیه‌لر ده قویوب کی بیزی اونلارا دیقّت یئتیرمگه چاغیریر. محی الدین عربی بن عربی، یوخونو حیکمت ایشیغی ساییب و اونو عینایت اهلی اوچون بیرینجی ایلاهی وحی تلقّیسی بیلیب.

صادیقه رؤیا گله‌جکده عئیناً ایتیفاق دوشه‌جک یوخودور. بو جور یوخولارین ساکیت و شفّاف روحی زمینه‌یه احیتاجی وار. مخصوصاً دال به دال گؤرولدوکلری شراییطده. آما هر حالدا بو جور یوخونون گؤرنی‌نین حتماً پاک و دیندار اینسان اولدوغونو دئمک اولماز. چونکی اولا بیلر رذاییل و پیسلیکلره موبتلا اولماسینا رغماً، خاص دلیللره گؤره گله‌جگین خبرلریله روحی رابیطه‌سی اولا.

ایمام هادی‌نین (ع) یاشاییشی و سیره‌سی: ویلادتدن شهادته

ایمام هادی‌نین (ع) یاشاییشی و سیره‌سی: ویلادتدن شهادته

شیعه عالیملرین هامیسی او حضرتین کمال، فضل، علم و دؤزومو و آیری کمالاتینا تصریح ائدیب و اونو جدّی رسول‌الله (ص) و علی بن ابی طالب (ع) کیمی بوتون یاخشیلیقلارین جامعی ساییبلار و سونّی بؤیوکلری‌ده او حضرتین فضیلتینه تصریح ائدیبلر. دوققوزونجو ایمامین خصوصیّتلریندن بیری، او حضرتین ویلادتی‌نین مودّتلر اوّل شیعه‌لر طرفیندن گؤزلنیلمه‌سی ایدی. ایمام رضا (ع) آتاسی ایمام موسی بن جعفر (ع) و او دا رسول‌الله‌دان نقل ائدیب بویورور: «آتام کنیزلرین اَن یاخشیسی‌نین اوغلونا فدا اولسون. همان «نوبه» اهلی اولان [کنیز]».

ریوایتلره رغماً، شیعه‌لرین اینتیظاری مودّتلرجه یئرینه یئتیشمه‌ییب نیگرانچیلیغا دؤندو. اونلار ایمام رضانین(ع) 45 یاشی ردّ اولدوغونو و او حضرتین اوغلو اولمادیغینی گؤروردولر. اونلار داها چوخ عباسی ظولم سیستمی‌نین او حضرته حمله ائدیب شهید ائتمه‌سیندن قورخوردولار. واقفیه باشچیلاری طرفیندن یاییلان شاییعه‌لر بو نیگرانچیلیقلاری چوخالدیردی. اونلار بئله شاییعه سالیردیلار: ایمام کاظم (ع) دیریدیر و غیبته گئدیب و ایمام رضا (ع) سونسوزدور.

نهایتده هیجری قمری ایلین 195-جی ایلینده رجبین اونوندا گؤزله‌نیلن مولود دونیایا گلدی. تاریخچیلیر او حضرتین ویلادتی ایلی باره‌ده ایجماعلاری وار و فقط آی و گونونده ایختیلاف ائدیبلر.

«خیزران»ین حامیله اولدوغو بللی اولاندان سونرا ایمام موسی بن جعفرین (ع) قیزی، قارداشی ایمام رضایا (ع) نامه یازیب اونو خبردار ائله‌دی. ویلادتدن سونرا حضرت او گئجه‌نی سحره‌دک بالاسی‌نین بئشیگی یانیندا اولوب اونونلا نجوا ائلیردی و ایلاهی علملری اونا اؤیردیردی. ایمام رضا (ع) همن گئجه اؤز بالاسی‌نین ویلادتینی شیعه‌لره خبر وئردی.

شیعه‌لرین سککیزینجی ایمامی، اوغلونون آدینی رسول‌الله‌ین آدینا «محمد» قویدو. او حضرتین کونیه‌سی «ابو جعفر» ایدی و چونکی بئشینجی ایمامین‌دا کونیه‌سی ابوجعفری ایدی تاریخچیلر او حضرتی ایکینجی ابوجعفر آدلاندیریرلار. او حضرتین آیری غیر مشهور کونیه‌سی‌ده «ابو علی»دیر. تاریخ و حدیث کیتابلاریندا او حضرته چوخلو لقبلر ساییبلار، اونلارین مشهورلاری بونلاردیر: "تقی"، "جواد"، "مرضی"، " متوکل"،" متقی"، " زکی"، "متجب"، "مرتضی"، "قانع"، " ربانی عالیم "، "رضی"، "مختار"، "صادق"، "صابر" و "فاضل". هابئله سونّیلر ایچینده «باب‌المراد» لقبینه‌ده مشهوردور. آما او حضرتین اَن مشهور لقبلری "تقی" و "جواد"دیر.

ایمام جواد (ع) 202-جی هیجری ایلینده یئددی یاشیندا ایمامته چاتدی. ایمام جوادین (ع) عؤمرونون بؤیوک قیسمی عباسی خلیفه‌سی مأمونون دؤرونده کئچدی. خلیفه دونیا مالی و مقاملا او حضرتین موقدّسلیگینی آشاغی یئندیرمگه چالیشیردی.

اونون بیرینجی ایشی بو اولدو کی قیزینی او حضرتین عقدینه گتیرسین و توی مراسیمینی ایسرافلی و تؤک-‌داغیتلی ائله‌مکله او حضرتی‌ده بو ایشلرده سهیم گؤرستسین. آما ایمام (ع) اؤز عفیف‌یانا داورانیشی ایله اونون بو ایشینی سونسوز قویدو.

مأمون اؤز پلانلارینی نتیجه‌سیز گؤرنده او حضرتین قتلینه بئل باغلیر و بیر گئجه کئفلی حالدا اونا حمله ائدیر آما مؤعجیزه‌یه بنزر شکیلده ایمام نجات تاپیر.

مأموندان سونراکی خلیفه معتصم‌ده خیلافته چاتاندا، ایمامی بغدادا چاغیریب درباردا گؤز آلتیندا ساخلادی. سارایداکی موباحیثه‌لرده او حضرت، سارایین عالیملرینی مغلوب ائله‌دیگینه گؤره قاضی‌القضات خلیفه یانیندا او حضرتدن سعایت ائله‌دی و خلیفه‌نی اونو شهید ائتمگه راضی سالدی.

معتصم بو دفعه قیزینی او حضرتین اؤلدورمه‌سینه مأمور ائله‌دی. معتصمین قیزی «ام فضل» آتاسیندان آلان زهری اوزومه قاتیب اونونلا ایمام جوادی (ع) زهرلندیردی.

ایمام جواد (ع) 220-جی هیجری قمری ایلین ذی‌قعده‌نین آخیرینده 25 ایل برکتلی عؤمردن سونرا شهادته چاتدی و پاک جسدی کرامتلی جدّی موسی ‌بن جعفرین (ع) مزاری کناریندا بغدادین قریش قبریستانلیغیندا تورپاغا تاپیشیریلدی. بو ایکی کرامتلی‌نین ملکوتی مزارلاری کاظمین آدینا مشهوردور و شیعه‌لرین آمال کعبه‌سیدیر.

اؤولیا‌لارین آللاها سیخ باغلی‌لیغی

اؤولیا‌لارین آللاها سیخ باغلی‌لیغی

بئله بیر باغلی‌لیق مومکوندورمو؟ مومکوندور، بونو تصوّور ائتمک چوخ چتیندیر. اما باجارمادیغین ایشی غئیر اینسانی مومکون حساب ائتمک منطیقه سیغمیر. آللاهدان علم اؤیرنمک اوچون اونو دوشونمگی یول حساب ائدن آدام بو دوشونجه‌دن آیریلا بیلرمی؟ اؤزونو آللاه حضوروندا بیلن آدام اوندان غفلتده قالا بیلرمی؟ بئله اینسان دانیشدیغی سؤزلرده آللاهین راضی‌لیغینی گؤزله‌ییر. بلی، بئله بنده‌لر واردیر. اونلاری تانیماماغیمیز اونلارین یوخلوغونا دلالت ائتمیر. محض اونلارین وارلیغی سببیندن یئر اوزو مرحمته بورونموشدور. حیاتین داوامی اوچون حقیقی اهل بیت (ع) عاشیقلری‌نین وارلیغی موهوم شرط‌دیر.

اؤز عزیزینی الدن وئرمیش آدامین فیکری دایم اونون یانیندا‌دیر. بئله بیر ایتکی‌یه معروض قالمیش اینسان هر هانسی بیر ایشله مشغول اولسا دا عزیزی‌نین فیکریندن آیریلا بیلمیر. آللاهی تانی‌ییب، اونون جمال و جلال صیفت‌لریندن خبردار اولانلار اوچون آللاهدان عزیزی، آللاهدان یاخینی یوخدور. اگر محبّت وارسا، داییم محبوب حاقیندا دوشونمک طبیعی بیر حالدیر. “بقره” سوره‌سی‌نین 165-جی آیه‌سینده اوخویوروق: “ایمان گتیرنلرین آللاها محبّتی داها قووّتلی‌دیر.”

آللاهدان دیله‌مک، اهل بیتین (ع) گؤستریش‌لریندن ایستیفاده ائتمک و اونلارا باغلانماقلا قلبیمیزی آللاهین معریفت و محبّت نورو ایله ایشیقلاندیرا بیلریک. اگر بئله بیر سعادت نصیبیمیز اولسا و قلبیمیزده آللاها محبّت یارانسا اونو داییم خاطیرلاماق‌دا چتین اولماز.

شئیخ انصاری‌دن بیر خاطره

آللاهین حقیقتاً اونو سئون بنده‌لری واردیر. اونلار بو سئوگینی هئچ نه ایله دگیشمزلر. بئله‌لری آللاهلا اونسیّت اوچون فورصت آختاریرلار. مرحوم شئیخ انصاری حاقیندا بو مؤوضوعدا صؤحبتلر چوخدور. ایستی بیر یای گونو منزیله داخیل اولان شئیخ سو ایسته‌ییر. شئیخ اوچون زیرزمیدن سرین سو گتیرمگه گئدیرلر. شئیخ سو گلنه‌دک ایکی رکعت ناماز قیلماق قرارینا گلیر. او نامازا باشلایاندان سونرا سویو گتیریب یانینا قویورلار. نجفین 50 درجه ایستی‌سینی، شئیخین یورغونلوغونو و قارشی‌سینداکی سرین سویو تصوّور ائدین. او ایسه سویو گؤزله‌مک اوزینده نامازا باشلاییر و نامازدا قورآنین اوزون سوره‌لریندن بیرینی اوخویور. نامازی بیتیریب آرتیق ایستی‌سی دوداق یاندیران سودان بیر قورتوم ایچیب آیاغا قالخیر. بلی! شئیخ انصاری کیمیلر اؤز محبوبلاری ایله گؤروش اوچون فورصت آختاریر و نامازدان فئیض آلیرلار. سوسوزلوغو اونوتدوران بیر لذّت! بوتون بونلار حقیقتدیر؛ آللاهلا اونسیتدن فایدالانمیش بؤیوک اینسانلار حاقیندا حقیقت! اصلینده ریساله‌لری و “مکاسیب”ی ایله تانیش اولدوغوموز شئیخ انصاری‌نین معنوی عالمیندن بیر او قدر ده خبردار دئییلیک. بئله بیر معنویّاتدان پای آلماق اوچون آللاها دوعا ائدک. بئله اولسا عؤمروموزون قدرینی بیلر، اهل بیت (ع) یولو ایله آللاها یاخینلاشار و اونلارین شفاعتینه ناییل اولاریق.

Övliyaların Allaha sıx bağlılığı

Belə bir bağlılıq mümkündürmü? Mümkündür, bunu təsəvvür etmək çox çətindir. Amma bacarmadığın işi qeyri-insani mümkün hesab etmək məntiqə sığmır. Allahdan elm öyrənmək üçün Onu düşünməyi yol hesab edən adam bu düşüncədən ayrıla bilərmi? Özünü Allah hüzurunda bilən adam Ondan qəflətdə qala bilərmi? Belə insan danışdığı sözlərdə Allahın razılığını gözləyir. Bəli, belə bəndələr vardır. Onları tanımamağımız onların yoxluğuna dəlalət etmir. Məhz onların varlığı səbəbindən yer üzü mərhəmətə bürünmüşdür. Həyatın davamı üçün həqiqi Əhli-beyt (ə) aşiqlərinin varlığı mühüm şərtdir.

Öz əzizini əldən vermiş adamın fikri daim onun yanındadır. Belə bir itkiyə məruz qalmış insan hər hansı bir işlə məşğul olsa da əzizinin fikrindən ayrıla bilmir. Allahı tanıyıb, Onun camal və cəlal sifətlərindən xəbərdar olanlar üçün Allahdan əzizi, Allahdan yaxını yoxdur. Əgər məhəbbət varsa, daim məhbub haqqında düşünmək təbii bir haldır. “Bəqərə” surəsinin 165-ci ayəsində oxuyuruq: “İman gətirənlərin Allaha məhəbbəti daha qüvvətlidir.”

Allahdan diləmək, Əhli-beyt (ə) göstərişlərindən istifadə etmək və onara bağlanmaqla qəlbimizi Allahın mərifət və məhəbbət nuru ilə işıqlandıra bilərik. Əgər belə bir səadət nəsibimiz olsa və qəlbimizdə Allaha məhəbbət yaransa Onu daim xatırlamaq da çətin olmaz.

Şeyx Ənsaridən bir xatirə

Allahın həqiqətən Onu sevən bəndələri vardır. Onlar bu sevgini heç nə ilə dəyişməzlər. Belələri Allahla ünsiyyət üçün fürsət axtarırlar. Mərhum Şeyx Ənsari haqqında bu mövzuda söhbətlər çoxdur. İsti bir yay günü mənzilə daxil olan Şeyx su istəyir. Şeyx üçün zirzəmidən sərin su gətirməyə gedirlər. Şeyx su gələnədək iki rükət  namaz qılmaq qərarına gəlir. O namaza başlayandan sonra suyu gətirib yanına qoyurlar. Nəcəfin 50 dərəcə istisini, Şeyxin yorğunluğunu və qarşısındakı sərin suyu təsəvvür edin. O isə suyu gözləmək əvəzində namaza başlayır və namazda Quranın uzun surələrindən birini oxuyur. Namazı bitirib artıq istisi dodaq yandıran sudan bir qurtum içib ayağa qalxır. Bəli! Şeyx Ənsari kimilər öz məhbubları ilə görüş üçün fürsət axtarır və namazdan feyz alırlar. Susuzluğu unutduran bir ləzzət! Bütün bunlar həqiqətdir; Allahla ünsiyyətdən faydalanmış böyük insanlar haqqında həqiqət! Əslində risalələri və “Məkasib”i ilə tanış olduğumuz Şeyx Ənsarinin mənəvi aləmindən bir o qədər də xəbərdar deyilik. Belə bir mənəviyyatdan pay almaq üçün Allaha dua edək. Belə olsa ömrümüzün qədrini bilər, Əhli-beyt (ə) yolu ilə Allaha yaxınlaşar və onların şəfaətinə nail olarıq.

هانسی نامازا تؤوبه دوشور؟

هانسی نامازا تؤوبه دوشور؟

صؤحبتیمیزین بو حیصه‌سینه قدر قئید ائتدیگیمیز صیفت‌لردن اوستون‌لری‌ده واردیر. بیزیم عبادت بیلیب کؤنول وئردیگیمیز ایشلری اؤزو اوچون گوناه حساب ائدنلر ده وار. یاخشی عمل‌لر سیراسیندا بیرینجی یئرده دوران ناماز حاقیندا بویورولور: “ناماز دینین سوتونودور” (“بحارالاانوار”، ج.82.) گؤره‌سن، بو صیفت بوتون نامازلارامی شامیلدیر؟ اؤولیا‌لار دیقت و صمیمیتله قیلینمامیش نامازی اؤزلری اوچون گوناه بیلیب بئله نامازا تؤوبه ائتمیش‌لر. گونوموز 24 ساعتدن عبارت اولسا دا، عادتاً، قیلدیغیمیز نامازلار اوست-اوسته هئچ بیر ساعت ده داوام ائتمیر. ان اساسی ایسه اکثر اینسانلار ناماز حالیندا دیقّت و صمیمیّتدن فایدا‌لانا بیلمیرلر.

اگر ناماز آللاهلا صؤحبتدیرسه، بو صؤحبت زامانی هانسی اساسلا باشقا ایشلر باره‌سینده دوشونمک اولار؟! آللاهلا دانیشارکن دیقّتین یایینماسی ادبسیزلیک‌دیر. اگر سیزینله صؤحبت ائدن بیر شخص اوزونو باشقا طرفه توتارسا، بونو نئجه قیمتدندیررسینیز؟ ناماز زامانی دیقّتین آللاهدان غئیری بیر ایستیقامته یؤنلدیلمه‌سی اونا آرخا چئویرمگه برابردیر. آللاه جیسم اولمادیغیندان اونا جیسماً یوخ، روحاً اوز توتماق ضروریدیر. بئله نامازی دینین سوتونو حساب ائتمک اولارمی؟

اینسانی دیگر جانلی‌لاردان فرقلندیرن اونون دیقتلی اولماسیدیر. دانیشانا دیقت گؤسترمه‌ییب آرخا چئویرمک حیوانلارا مخصوص خصوصیتدیر. حضرت پیغمبر (ص) بویورور: “ناماز زامانی آللاهدان غئیری‌سینی دوشونن کس حیوانا چئوریلمکدن قورخمورمو؟” (“بحارالانوار”، ج.84.) اوجا مقام صاحیبلری اولانلار عیبادت زامانی دیقتلی اولار، فیکیرلرینی آللاها یؤنلدرلر. “ناماز، دوعا، قورآنا مشغول اولارکن فیکریم هارادایدی” دئیه دوشونر، هر زامان نوقصانا یول وئردیکلری اوچون تؤوبه ائدرلر.

البته کی، چوخلاری‌نین سویّه‌سی دئییلندن آشاغیدیر. اینسانین اؤولیا‌لار حاقیندا دوشونمه‌سی اونو اؤز نوقصانلی عیبادتینه گؤره خجالت چکمگه وادار ائدیر. بیر دفعه ایکی رکعت گئجه نامازی قیلماقلا اینسان نئجه قودرت‌لنه بیلر؟! اؤولیا‌لار گوناها یوخ، ناقص عیبادته خاطیر تؤوبه ائدیرلرسه، گوناهکارلار نه اوچون تؤوبه ائتمه‌مه‌لی‌دیرلر؟! اؤولیا‌لارا بنزه‌مک اوچون آللاهدان یاردیم ایسته‌یَک. اهل بیت (ع) یولونو گئتمک اونلارا اوخشاماق اوچون چالیشماق دئمکدیر. حضرت علی (ع) بویورور: “عالی مقاما قودرتینیز اولماسا دا، حرامدان چکینمگینیزله، اؤزونوزه نظارتله بیزه یاخینلاشین” (“نهج‌البلاغه”، 45-جی مکتوب.)

اونلارا اوخشاماغا چالیشاق! اهل بیتین (ع) وارلیغیندان خبردار اولان اینسان اهل بیت (ع) روحیه‌سینی دادماق اوچون آللاهدان یاردیم ایستمه‌لیدیر. نفسین حساب مرتبه‌لریندن بیری آللاهدان غئیری‌سینی دوشونمگین گوناه حساب اولونماسیدیر. هر حالدا، اؤولیا‌لار بئله‌دیر. گوناهکارلار اوچونسه نامازدا آللاهدان غئیری‌سینی دوشونمک ده بیر گوناهدیر.

البته کی، اؤولیا‌لار اوچون‌ده درجه‌لر واردیر. حتّا پیغمبرلر ده عئینی بیر درجه‌ده دئییل‌دیر. “بقره” سوره‌سی‌نین 253-جو آیه‌سینده بویورولور: “بعضی پیغمبرلری او بیری‌لریندن اوستون ائتدیک.” همیشه اؤزونو آللاه حضوروندا حیس ائدن اؤولیا‌لار اونا دیقت‌سیزلیگی گوناه حساب ائدیرلر. بیز ایسه ائله گومان ائدیریک کی، یالنیز ناماز واختی آللاهین حضوروندا اولوروق. باشقا واختلاردا ایسه ائو، ایش، درس، اؤولاد حاقیندا دوشونوروک. نامازدان باشقا واختلاردا دوشونمک فیکریمیز ده اولمور. ایمام خمینی (ره) ایسه “عالم آللاهین حضورودور” بویوراردی. قورآن کریمده بئله دوشونن اؤولیا‌لار حاقیندا بویورولور: “هئچ بیر موعامیله و تیجارت اونلاری آللاهین ذکریندن آییرماز.” بو چوخ عالی بیر مقامدیر. حتّا درس گئدیشینده آللاهین ذکریندن آیریلمایان روحانیلر واردیر.

Hansı namaza tövbə düşür?

Söhbətimizin bu hissəsinə qədər qeyd etdiyimiz sifətlərdən üstünləri də vardır. Bizim ibadət bilib könül verdiyimiz işləri özü üçün günah hesab edənlər də var. Yaxşı əməllər sırasında birinci yerdə duran namaz haqqında buyurulur: “Namaz dinin sütunudur” (“Biharül-ənvar”, c.82.) Görən, bu sifət bütün namazlaramı şamildir? Övliyalar diqqət və səmimiyyətlə qılınmamış namazı özləri üçün günah bilib belə namaza tövbə etmişlər. Günümüz 24 saatdan ibarət olsa da, adətən, qıldığımız namazlar üst-üstə heç bir saat da davam etmir. Ən əsası isə əksər insanlar namaz halında diqqət və səmimiyyətdən faydalana bilmirlər.

Əgər namaz Allahla söhbətdirsə, bu söhbət zamanı hansı əsasla başqa işlər barəsində düşünmək olar?! Allahla danışarkən diqqətin yayınması ədəbsizlikdir. Əgər sizinlə söhbət edən bir şəxs üzünü başqa tərəfə tutarsa, bunu necə qiymətdəndirərsiniz? Namaz zamanı diqqətin Allahdan qeyri bir istiqamətə yönəldilməsi Ona arxa çevirməyə bərabərdir. Allah cism olmadığından Ona cismən yox, ruhən üz tutmaq zəruridir. Belə namazı dinin sütunu hesab etmək olarmı?

İnsanı digər canlılardan fərqləndirən onun diqqətli olmasıdır. Danışana diqqət göstərməyib arxa çevirmək heyvanlara məxsus xüsusiyyətdir. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “Namaz zamanı Allahdan qeyrisini düşünən kəs heyvana çevrilməkdən qorxmurmu?” (“Biharül-ənvar”, c.84.) Uca məqam sahibləri olanlar ibadət zamanı diqqətli olar, fikirlərini Allaha yönəldərlər. “Namaz, dua, Qurana məşğul olarkən fikrim haradaydı” deyə düşünər, hər zaman nöqsana yol verdikləri üçün tövbə edərlər.

Əlbəttə ki, çoxlarının səviyyəsi deyiləndən aşağıdır. İnsanın övliyalar haqqında düşünməsi onu öz nöqsanlı ibadətinə görə xəcalət çəkməyə vadar edir. Bir dəfə iki rükət  gecə namazı qılmaqla insan necə qüdrətlənə bilər?! Övliyalar günaha yox, naqis ibadətə xatir tövbə edirlərsə, günahkarlar nə üçün tövbə etməməlidirlər?! Övliyalara bənzəmək üçün Allahdan yardım istəyək. Əhli-beyt (ə) yolunu getmək onlara oxşamaq üçün çalışmaq deməkdir. Həzrət Əli (ə) buyurur: “Ali məqama qüdrətiniz olmasa da, haramdan çəkinməyinizlə, özünüzə nəzarətlə bizə yaxınlaşın” (“Nəhcül-bəlağə”, 45-ci məktub.)

Onlara oxşamağa çalışaq! Əhli-beytin (ə) varlığından xəbərdar olan insan Əhli-beyt (ə) ruhiyyəsini dadmaq üçün Allahdan yardım istəməlidir. Nəfsin hesab mərtəbələrindən biri Allahdan qeyrisini düşünməyin günah hesab olunmasıdır. Hər halda, övliyalar belədir. Günahkarlar üçünsə namazda Allahdan qeyrisini düşünmək də bir günahdır.

Əlbəttə ki, övliyalar üçün də dərəcələr vardır. Hətta peyğəmbərlər də eyni bir dərəcədə deyildir. “Bəqərə” surəsinin 253-cü ayəsində buyurulur: “Bəzi peyğəmbərləri o birilərindən üstün etdik.” Həmişə özünü Allah hüzurunda hiss edən övliyalar Ona diqqətsizliyi günah hesab edirlər. Biz isə elə güman edirik ki, yalnız namaz vaxtı Allahın hüzurunda oluruq. Başqa vaxtlarda isə ev, iş, dərs, övlad haqqında düşünürük. Namazdan başqa vaxtlarda düşünmək fikrimiz də olmur. İmam Xomeyni (r) isə “aləm Allahın hüzurudur” buyurardı. Qurani-Kərimdə belə düşünən övliyalar haqqında buyurulur: “Heç bir müamilə və ticarət onları Allahın zikrindən ayırmaz.” Bu çox ali bir məqamdır. Hətta dərs gedişində Allahın zikrindən ayrılmayan ruhanilər vardır.

اؤولیا‌لارین عیبادته باخیشی

اؤولیا‌لارین عیبادته باخیشی

ایمانین آشاغی مرتبه‌سینده اولان بنده‌لر واجیب عمل‌لرین ایجراسی و حراملاردان چکینمک اوچون آللاهدان یاردیم ایستمه‌لی‌دیرلر. آما ائله بنده‌لر ده واردیر کی، اونلار بو مسأله‌ده داها درین باخیشا مالیکدیرلر. اونلارین حسابی‌دا عادی اینسانلارین حسابیندان فرقلنیر. اونلار حراما قطیاً یول وئرمیر، تصادوفاً شوبهه‌لی مسأله‌لرده بودره‌ییرلر. حرامدان اوزاق اولان بو اینسان‌لار معنا‌سیز، لغو ایشلرینه گؤره ناراحات اولورلار. بئله‌لری آخیرت‌لری اوچون فایدا‌سیز ایشلردن کنارلاشماغا چالیشیرلار.

بیز ائله دوشونوروک کی، واجیب و موستحب (بَیَنیلمیش) عمل‌لر محدوددور و اکثر عملیمیز موباح (نه واجیب، نه حرام، نه موستحب، نه ده مکروه اولمایان عادی عمل‌لر) صینفینه عاییددیر. هانسی کی، بو عمل‌لر ده هانسیسا بیر باخیمدان ایکینجی درجه‌لی واجیب اولا بیلر. بو ایکینجی درجه‌لی واجیب‌لری‌ده نظره آلساق، عموماً واجیب ایشلرین ایجراسی اوچون عؤمروموز آزلیق ائدر. مثلاً، اؤز اطرافینداکیلارین سوآل‌لارینی جاوابلاندیرماق اوچون روحانی‌یه 24 ساعت آزلیق ائده بیلر. ایندی اؤزونوز موعیّن‌لشدیرین کی، بشریّتی اهلی-بئیت (ع) معاریفی ایله تانیش ائتمک اوچون نه قدر واخت لازیمدیر. “نساء” سوره‌سی‌نین 58-جی آیه‌سینده بویورولور: “آللاه سیزه امر ائدیر کی، امانت‌لری صاحیب‌لرینه قایتاراسینیز.”

اهلی-بئیت (ع) معاریفی روحانی‌لرین الینده امانتدیر. بو امانتین صاحیبی ایسه بشریتدیر. روحانی‌لر یالنیز بو وظیفه‌لرینه لازیمی دیقّت گؤسترسه‌لر، هئچ بیر موستحب ایشه واخت قالماز. دیقّتلی، درین باخیشا مالیک اینسانلار واجیب و موستحب اولمایان ایشه گؤره تؤوبه ائدیرلر. چونکی آللاه واختینی بوش کئچیرنلری سئومیر. بو اینسانلار گونون سونوندا حرام ایش گؤرمه‌دیکلرینی نظره آلیب راحاتلاندیقلاری کیمی، بوش کئچیردیکلری واختا گؤره‌ده تأسوف ائدیرلر. اونلار نه‌یه باخدیقلارینی، نه دانیشدیقلارینی، نه ائشیتدیکلرینی بیر-بیر خاطیرلایا‌راق عمل‌لرینده نوقصان آختاریرلار. فایداسینا امین اولمادیقلاری هر بیر ایش اونلارا سیخینتی گتیریر.

نیظام انیتیظاملا شادلیق و موفقیتین آراسینداکی رابیطه

نیظام انیتیظاملا شادلیق و موفقیتین آراسینداکی رابیطه

شخصی و ایجتیماعی یاشاییشدا نیظام انیتیظاملی اولان اینسانین دوشونجه‌لری مخصوص حالدا تصنیفلشمیش اولار، بونا گؤره‌ده موفقیّت آددیملارینی راحاتلیقلا یوخاری گئدیب روحی فیشاردان آماندا اولوب فرحلی اولار. بوتون وارلیغین اساسی نیظام انیتیظام اوستونده‌دیر و اوندا هر بیر شئیین اؤزونه مخصوص یئری و رولو وار. سما جیسملری‌نین حرکتی، فصللرین اینتیظاملی دولانماسی، گئجه گوندوز، اینسان بدنی‌نین اورگانلاری‌نین ایشی و حرکتی هامیسی اینتیظامین اهمیّتینی گؤستریر. خیلقتده اینتیظامی یارادان آللاه اونو اینسانین فردی و ایجتیماعی یاشاییشیندا دا سئویر.

ایجتیماعی اولماق و جامیعه ‌طرفیندن قبول اولمانین بیر یولو جامیعه‌ده‌کی اینتیظامی و قایدالاری رعایت ائله‌مکدیر. قایدالار فردلرین داورانیشینی کونترول ائلر و هدفلی و موفق یاشاییشا سبب اولار. قورآن کریم قمر سوره‌سی‌نین 49-جو آیه‌سینده بویورور: بیز هر شئیی اندازه‌سی قدر یاراتمیشیق.

آما اساس مسأله بو اینتیظامین نئجه اولماسیندادیر و اونون اؤریرنماغی‌نین نئجه‌لیگینده‌دیر. بو سوآلین جوابینا موختلیف نظرلر وار. چونکی بو موضوع تمامیله بیر میلّتین کئچمیشینه و فرهنگینه باغلیدیر.

اینضیباطدان مقصد اینسانین جامیعه‌ده‌کی قایدالارلا اویغون اولا بیلمه‌سیدیر. بیر طرزده کی فردلر اؤز داورانیشلارینی یاشادیقلاری جامیعه‌نین ایستکلری و طلبلریله اویغونلاشدیرسینلار. قایدالارین رعایتی نه فقط عادتلرین رعایتی باخیمدان اهمیّتلیدیر بلکه اینسانین شاد و ساکیت یاشاماسیندا دا اهمیّتی وار. اینتظام، اینسان یاشاییشیندا شادلیغین اساسلاریندان بیریدیر.

ایسلامین کرامتلی بؤیوکلری، اینتظامی اینسان یاشاییشی‌نین موهوم مسأله‌لریندن بیری ساییبلار. مولا علی (ع) ایمام حسن (ع) و حسینه (ع) وصیتینده بئله بویورور: سیز و بوتون اوشاقلاریم و بو مکتوبون یئتیشدیگی هر کسه آللاهدان قورخماغی و ایشلرده نیظام اینتیظامی رعایت ائله‌مگی وصیّت ائلیرم. (نهج البلاغه، خوطبه157، نامه 47)

اینتیظام، مقصده چاتماغا بیزیم چکدیگیمیز زحمتی آزالدار آما اینتیظامسیزلیق چوخ واختلار عصبلشمک، ایسترس و حتّا مغلوبیته‌ده گتیریب چیخارار.

اینتیظامسیزلیق آیری موشکوللر ده یارادار کی خولاصه اولاراق اونلارا ایشاره ائدیریک:

- اینسانین ایجتیماعی شخصیّتین پوزار

- آیریلارین حقّینی آیاقلاماغا سبب اولار

- اینسانین مادی سرمایالار و عؤمرونو هدر وئرر

- یاشاییش و ایش مسأله‌لرینی بیر-بیرینه وورار

یاشاییشیندا اینتیظاملی اولان شخص، گئیینیش، بزک، کلمه‌لردن ایستیفاده ائله‌مکده و جومله‌لرین تنظیمینده، عهده وفا ائله‌مکده، ایش و یاشاییش یئرینی بزه‌مکده آیریلار اوچون مودئل اولار. نتیجه‌ده اونلارین محبتی و موراجیعه‌سینه توش گلر و بئله‌لیکله فردین شادلیغی اؤز یاشاییشیندا چوخالار.

گؤره‌سن ائلینی آبادالاماغا چالیشانین ائوی خرابا قالار؟

گؤره‌سن ائلینی آبادالاماغا چالیشانین ائوی خرابا قالار؟

جامیعه‌ده‌کی تربیت و تعلیم اورگانلاری، عاییله‌لر، موعلیملر، روحانیلر و عالیملر یعنی اوست اوسته تعلیم و تربیت مسئول‌لاری‌نین ایشلری دوز اولسایدی جامیعه‌ده موشکوللرین چوخونا راستلانمازدیق. جامیعه‌میزده‌کی اینسانلارین چوخ آزی‌نین سؤزو ایله عملی بیر اولور و اکثراً اونلارین عئینی اولماسینا راست گلینمیر. بو مسأله‌نی قیسا بیر یازیدا آچماق اولماز آما اوسته اوسته دئمک اولار کی بونلارین فرهنگی ریشه‌لری وار. عاییله‌ تربیتیندن باشلاییب جامیعه‌ده تربیت و تعلیم اورگانلارینا قدر بو ساحه‌ده تأثیرلیدیلرر. بو مؤعضله بیر ایکی سبب سایماق اولماز.

بیزده اولان بو موشکول، اخلاقی و فرهنگی موشکوللریمیزه تای اوزون سابیقه‌سی اولان اخلاق ضعیفلیگیدیر. آما هر حالدا بو موشکولون یارانماسیندا جامیعه‌ده‌کی تعلیم تربیت سیستملری‌نین بیرباشا تأثیری وار.

اینسانلارین سؤزلری و عمل‌لری‌نین بیر اولماماسی‌نین ضررلریندن بیری جماعتین بیر بیرینه اینانماماسیدیر. بیر جامیعه‌دن‌ده اینانماق حذف اولسا داش داش اوستونده دایانماز چونکی هئچ کس آیریسینا اینانمیر و جامیعه‌نین اساس تشکیل وئرنی‌ده اینانماقدان عیبارتدیر. هر شخص فقط اؤز منفعتلرینه دوشونور و اصلاً جمعی منفعتلره اهمیّت وئرمیر. اؤزلرینی‌ده بئله توجیه ائدیرلر کی هامی نئجه من‌ده ائله. بو مسأله او قدر بیزیم فرهنگیمیزه ریشه سالیب کی حتّا بئله بیر مثل چیخیب: «ائلینی آبادالاماغا چالیشانین ائوی خرابا قالار». هامی‌نین بیر مسیره گئتمگی واجیب اولان جامیعه‌ده، هر کسین اؤزونه مخصوص آیری یولو اولسا او جامیعه داغیلار.

ایندی بو بؤیوک موشکولون حل یولو نه‌دیر؟

جامیعه‌ده‌کی تربیت و تعلیم اورگانلاری، عاییله‌لر، موعلیملر، روحانیلر و عالیملر یعنی اوست اوسته تعلیم و تربیت وظیفه‌سی بویونلاریندا اولانلار، ایسته‌سه‌لر بو موشکول حل اولار.

بیلدیگیمیز کیمی‌ده اینسانلار سؤزله یوخ بلکه عمل‌له هیدایت اولارلار. پیغمبریمیز (ص) گؤزل اخلاقی و کیرداری ایله ایدی کی اینسانلاری بیر-بیر دوز یولا هیدایت بویوردو. یوخسا اونلارا یاخشی اولماغا امر ائله‌مکله یاخشی اولانمازلار.

ایستی فصلین ایچکیسی؛ شووَرَن

ایستی فصلین ایچکیسی؛ شووَرَن

مجازلاری ایستی اولانلار اوچون شووَرَن اَن یاخشی ایچکیدیر. شووَرَن قارا جیگری سرینله‌در.

شووَرَنین شربت شکلینده ایچیلمه‌سی داها یاخشی اولار. شربتی بیر آز سو، گولاب و بال ایله دوزلدین. شکر وورولاندا شووَرَنین دادی پیسله‌شر.

شووَرَن  دری خسته‌لیکلری آکنه و اگزما اوچون‌ده فایدالیدیر. بونون اوچون شووَرَنی داغ سویا تؤکون و سرینله‌شندن سونرا ایچین.

ایستی هاوادا قالانلار اوچون شووَرَن یاخشی بیر شئیدیر و ایستی وورماغین قاباغینی آلار. بو ماده‌نین مصرفینده محدودیّت یوخدور یعنی مثلاً بیر لیوان سویا 5 قاشیق شووَرَن قاتا بیلرسیز.

شووَرَن آغری کسیجی دئییل آما معده موشکوللری اولانلار اونو نانه عراغی‌ایله قاتیب ایچسه‌لر فایدالی اولار.

ایفراطچی بوداییلار میانماردا یوزلرجه ائوی و مسجیدی اودا چکدیلر

میانمارداکی خشونتلرین تازا دؤرونده، ایفراطچی بوداییلار موسلمانلارین یوزلرجه ائو، مسجید و توکانینی غارت ائدیب اودا چکدیلر.

فارسین وئردیگی خبره گؤره ایفراطچی بوداییلار «راخین» بؤلگه‌سینده موسلمانلارین یوزلرجه ائو، مسجید، تیجارت مرکزی و توکانینا حمله ائله‌مکله اونلاری غارت ائدیب اودا چکدیلر.

رویترزین میانمار پولیسینه اساساً وئردیگی خبره گؤره، خشونتلر بیر موسلمان خانیمین خیاباندان کئچرکن بودایی بیر راهیبه دَیمه‌سی‌ایله باشلاندی!

بو خبره اساساً بو حمله سه‌شنبه گونو اولدو و میانمارلی موسلمان عاییله‌لر، آماندا قالماق اوچون جنگلده سیغینیب ائولری‌نین اودا چکیلمه‌سینه شاهید اولدولار. بو وحشی‌یانا حمله‌لرده ایکی مسجید ده اودا چکیلیب بوتونلوکله داغیلدی.

بو حمله‌لر بیر شراییطده باش وئریر کی میانمار پولیسی حادیثه‌لرده اصلاً دخالت ائله‌میر. بعضاً ائله صحنه‌لر گؤروشور کی بوداییلار، پولیسین گؤزونون قارشیسیندا وحشیلیگه ال وورورلار. دوشنبه گونو میانمار مجلیسی‌نین تحقیق کومسیونو دوشوندوروجو بیر ایقدامدا، دؤولتی وظیفه‌لندیردی کی خشونتلرین آزالماسی اوچون موسلمانلارین چوخالماسی‌نین قارشیسینی آلسین.

«روهینگا» موسلمانلاری میانمارین 60 میلیون نفرلیک اهالی‌سی‌نین یوزده بئشینی تشکیل ائدیرلر. اونلار 1948 دن یعنی میانمارین ایستیقلایندان بو طرفه دواملی حالدا شیکنجه، اذیت و دیقتسیزلیکله اوزلشیبلر. پایتختین 130 کیلومترلیگینده یئرلشن «میکتیلا» شهرینده کئچن آی باش وئرمیش خشونتلرده 200 نفردن آرتیق موسلمان اؤلدورورلوب و 12000 مین نفر آوارا اولوب. میانمارین بیر ایل اؤنجه خشونتلری‌ده یوزلرجه موسلمانین اؤلومو و آزیندان 150000 نفرین آوارا اولماسینا سب اولدو.

دئمه‌لی‌ییک دونیا ایجتماعیّتی ایندیه‌ قدر موسلمان اقلیتیندن حیمایت اوچون هئچ اثرلی ایقدام گؤرمه‌ییب.

متن کامل عهد نامه ترکمنچای

متن کامل عهد نامه ترکمنچای

هو الله

دیباچه عهدنامه ایران و روس

الحمدالله الوافی و الکافی بعد از انعقاد عهدنامه مبارکه گلستان و مبادلات و معاملات دوستانه دولتین علیتین و ظهور آداب کمال مهربانی و یکجهتی حضرتین بهیٌتین به مقتضای حرکات آسمانی برخی تجاوزات ناگهانی از جانب سر حد داران طرفین به ظهور رسیده که موجب سنوح غوایل عظیمه شد و از آن جا که مرآت ضمایر پادشاهانه جانبین از غبار این گونه مخاطرات پاک بود اولیای دولتین علیتین تجدید عهد مسالمت را اهتمامات صادقانه و کوشش های منصفانه در دفع و رفع غایله اتفاقیه به ظهور رسانیده عهدنامه مبارکه جدید به مبانی و اصولی که در طی فصول مرقومه مذکور است مرقوم و مختوم آمد به مهر وکلای دولتین علیتین و در ماه شوال در سال هزار و دویست و چهل و نه هجری به امضای همایون شرف استقرار و استحکام پذیرفت. بر اولیای دولتین لازم است که از این پس در تحصیل موجبات مزید دوستی و موافقت اهتمامات صادقانه مبذول دارند و اسباب استحکام و استقرار معاهده مبارکه را به مراودات دوستانه متزاید خواهند و اگر در معدات تکمیل امور دوستی قصوری بینند به امضای خواهشهای منصفانه تدارک آن را لازم بشمارند و دقیقه از دقایق دوستی را مهمل و متروک نگذارند.

123rwa1

بسم الله الرحمن الرحیم

چون اعلیحضرت قضا قدرت، پادشاه اعظم والاجاه، امپراطور اکرم شوکت دستگاه، مالک بالاستحقاق کل ممالک روسیه و اعلیحضرت کیوان رفعت خورشید رایت، خسرو نامدار پادشاه اعظم با اقتدار ممالک ایران، چون هر دو علی السویه اراده و تمنای صادقانه دارند که به نوایب و مکاره جنگی که بالکلیه منافی رأی والای ایشان است نهایتی بگذارند و سنتهای قدیم حسن مجاورت و مودت را ما بین این دو دولت بواسطه صلحی که متضمن دوام باشد و بواعث خلاف و نفاق آتیه را دور کنند در بنای مستحکم استقرار دهند، لهذا برای تقدیم این کار خجسته آثار اعلیحضرت امپراطور کل ممالک روسیه جناب ژان پاسکویچ‌‌‌‍‌‌، جنرال آنفاندری، سردار عسکر جداگانه قفقاز، ناظم امورات ملکیه گرجستان و ولایات قفقاز و حاجی ترخان، مدیر سفاین حربیه بحر خزر، صاحب حمایلات الکسندر نویسکی مقدس مرصع به الماس، به آن مقدس مرتبه اول مرصع به الماس، ولادیمیر مقدس مرتبه اول و گیورگی مقدس مرتبه دویم و صاحب دو شمشیر افتخار یکی طلا موسوم«برای شجاعت» و دیگری مرصع به الماس و صاحب حمایلات دول خارجه مرتبه اولین عقاب سرخ پیکر پروسیه، هلال دولت عثمانی و نشان های دیگر و جناب «الکسندر اوبرو سکوف» صاحب حمایلات مقدسه ثالث ولادیمیر، مرتبه ثانی سن استانیسلاس لهستان، مرتبه دوم سن ژان بیت، و از طرف اعلیحضرت قویشوکت پادشاه ممالک ایران نواب مستطاب والا شاهزاده نامدار عباس میرزا را وکلای مختار خود تعیین کردند و ایشان بعد از آن که در ترکمنچای مجتمع شدند و اختیار نامه خود را مبادله کرده و موافق قاعده و شایسته دیدند، فصول آتیه را تعیین و قرارداد کردند:

فصل اول- بعد الیوم ما بین اعلیحضرت امپراطور کل ممالک روسیه و اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران و ولیعهدان و اخلاف و ممالک و رعایای ایشان مصالحه و مودت و وفاق کاملی إلی یوم الأبد واقع خواهد بود.

فصل دویم- چون جدال و نزاعی که فیما بین عهد کنندگان رفیع الارکان واقع شد و امروز بسعادت منقطع گردید، عهود و شروطی را که بموجب عهدنامه گلستان، بر ذمت ایشان لازم بود موقوف و متروک می دارد، لهذا اعلیحضرت کل ممالک روسیه و اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران چنین لایق دیدند که به جای عهدنامه مزبوره گلستان، عهدنامه دیگر به این شروط و عهود و قیود قرار دهند که ما بین دو دولت روس و ایران بیشتر از پیشتر موجب استقرار و انتظام روابط آتیه صلح و مودت گردد.

فصل سیم- اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران از جانب خود و از جانب ولیعهدان و جانشینان به دولت روسیه واگذار می کند تمامی الکای نخجوان و ایروان را - خواه این طرف روس باشد یا آن طرف. و نظر به تفویض، اعلیحضرت ممالک ایران تعهد می کند که بعد از امضاء این عهدنامه، در مدت شش ماه، همه دفتر و دستور العمل متعلق به اداره این دو دولت مذکوره باشد به تصرف امرای روسیه بدهند.

فصل چهارم- دولتین علیتین معاهدتین عهد و پیمان می کنند که برای سر حد فیما بین دو مملکت بدین موجب سر حد وضع نمایند:

از نقطه سر حد ممالک عثمانی که از خط مستقیم به قله کوه آغری کوچک أقرب است. ابتدا کرده، این خط تا به قله آن کوه کشیده می شود و از آنجا به سر چشمه رودخانه مشهور به قرا سوی پایین که از سراشیب جنوبی آغری کوچک جاریست فرود آمده، به متابعت مجرای این رودخانه تا به التقای آن رودخانه ارس در مقابل شرور ممتد می شود. چون این خط به آن جا رسید به متابعت مجرای ارس تا به قلعه عباس آباد می آید و در تعمیرات و ابنیه خارجه آن که در کنار راست ارس واقع است نصف قطری بقدر نیم آغاج که عبارت از سه ورس و نیم روسی است رسم می شود و این نصف قطر در همه اطراف امتداد می یابد. همه اراضی و عرصه که در این نصف قطر محاط و محدود می شود بالانفراد متعلق به روسیه خواهد داشت و از تاریخ امروز در مدت دو ماه با صحت و درستی کامل معین و مشخص خواهد شد و بعد از آن از جایی که طرف شرقی این نصف قطر متصل به ارس می شود خط سر حد شروع و متابعت مجرای ارس می کند تا به مسیر یدی بلوک و از آن جا از خاک ایران به طول مجرای ارس امتداد می یابد با فاصله و مسافت سه آغاج که عبارتست از بیست و یک ورس روسی.

بعد از وصول به این نقطه خط سر حد به استقامت از صحرای مغان می گذرد تا به مجرای رودخانه موسومه بالهارود به محلی که در سه فرسخی واقع است که عبارتست از بیست و یک ورس روسی پایین تر از ملتقای دو رودخانه کوچک موسوم به آدینه بازار و ساری قمیش و از آن جا این خط به کنار چپ بالهارود تا به ملتقای رودخانه های مذکور آدینه بازار و ساری قمیش صعود کرده به طول کنار راست رودخانه آدینه بازار شرقی تا به منبع رودخانه و از آن جا تا به اوج بلندی های جگیر امتداد می یابد، به نوعی که جمله آبهایی که جاری به بحر خزر می شوند متعلق به روسیه خواهد بود و همه آبهایی که سراشیب و مجرای آنها به جانب ایران است تعلق به ایران خواهد داشت.

و چون سر حد دو مملکت این جا بواسطه قلل جبال تعیین می یابد، لهذا قرار داده شد که پشته هایی که از این کوهها به سمت بحر خزر است به روسیه و طرف دیگر آنها به ایران متعلق باشد. از قله های بلندی های جگیر خط سر حد تا به قله کمر قویی به متابعت کوههایی می رود که طالش را از محال ارشق منفصل می کند. چون قلل جبال از جانبین مجرای میاه را می دهند، لهذا در این جا نیز خط سر حد را همان قسم تعیین می کند که در فوق در باب مسافت واقعه بین منبع و آدینه بازار و قلل جگیر گفته شد و بعد از آن خط سر حد از قله کمر قویی به بلندی های کوههایی که محال زوند را از محال ارشق فرق می دهد متابعت می کند تا به سر حد محال ولکیج همواره بر طبق همان ضابطه که در باب مجرای میاه معین شد، محال زوند بغیر از آن حصه که در سمت مخالف قلل جبال مذکوره واقع است از این قرار حصه روسیه خواهد بود. از ابتدای سر حد محال ولکیج خط سر حد ما بین دو دولت به قلل جبال کلوتوپی و سلسله کوههای عظیم که از ولکیج می گذرد متابعت می کند تا به منبع شمالی رودخانه موسوم به آستارا پیوسته به ملاحظه همان ضابطه در باب مجرای میاه و از آن جا خط سرحد متابعت مجرای این رودخانه خواهد کرد تا به ملتقای دهنه آن به بحر خزر و خط سر حد را که بعد از این متصرفات روسیه و ایران را از هم فرق خواهد داد تکمیل خواهد نمود.

فصل پنجم- اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران برای اثبات دوستی خالصانه که نسبت به اعلیحضرت امپراطور کل ممالک روسیه دارد به این فصل از خود و از عوض اخلاف و ولیعهدان سریر سلطنت ایران تمامی الکا و اراضی و جزایری را که در میانه خط حدود معینه در فصل مذکوره فوق و قلل برف دار کوه قفقاز و دریای خزر است و کذا جمیع قبایل را چه خیمه نشین چه خانه دار، که از اهالی و ولایات مذکوره هستند واضحاً و علناً الی الابد مخصوص و متعلق به دولت روسیه می داند.
فصل ششم- اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران به تلافی مصارف کثیره که دولت روسیه را برای جنگ واقعه بین الدولتین اتفاق افتاده و همچنین به تلافی ضررها و خسارت هایی که به همان جهت به رعایای دولت روسیه رسیده تعهد می کند که بواسطه دادن مبلغی وجه نقد آنها را اصلاح نماید و مبلغ این وجه بین الدولتین به ده کرور تومان رایج قرارگرفت که عبارت است از بیست میلیون مناط سفید روسی، و چگونگی در موعد و رهاین فصول این وجه در قرارداد علاحده که همان قدر قوت و اعتبار خواهد داشت که گویا لفظاً به لفظ در این عهدنامه مصالحه حالیه مندرج است، معین خواهد شد.

فصل هفتم- چون اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران شایسته و لایق دانسته همان فرزند خود عباس میرزا را ولیعهد و وارث تخت فیروزی بخت خود تعیین نموده است، اعلیحضرت امپراطور کل ممالک روسیه برای این که از میل های دوستانه و تمنای صادقانه خود که در مزید استحکام این ولیعهدی دارد به اعلیحضرت پادشاهی شاهنشاه ممالک ایران برهانی واضح و شاهدی لایح بدهد، تعهد می کند که از این روز به بعد شخص وجود نواب مستطاب والا شاهزاده عباس میرزا را ولیعهد و وارث برگزیده تاج و تخت ایران شناخته، از تاریخ جلوس به تخت شاهی، پادشاه بالاستحقاق این مملکت می داند.

فصل هشتم- سفاین تجارتی روس مانند سابق استحقاق خواهند داشت که به آزادی بر دریای خزر به طول سواحل آن سیر کرده به کناره های آن فرود آیند و در حالت شکست کشتی در ایران اعانت و امداد خواهند یافت و همچنین کشتیهای تجارتی ایران را استحقاق خواهد بود که به قرار سابق در بحر خزر سیر کرده، به سواحل روس آمد و شد نمایند و در آن سواحل در حال شکست کشتی به همان نسبت استعانت و امداد خواهند یافت. در باب سفاین حربیه که علم های عسکریه روسیه دارند چون از قدیم بالانفراد استحقاق داشتند که در بحر خزر سیر نمایند، لهذا همین حق مخصوص کما فی السابق امروز به اطمینان به ایشان وارد می شود، به نحوی که غیر از دولت روسیه هیچ دولت دیگر نمی تواند در بحر خزر کشتی جنگی داشته باشد.

فصل نهم- چون مکنون خاطر اعلیحضرت امپراطور کل ممالک روسیه و اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران است که من کل الوجوه عهودی را که به این سعادت و میمنت ما بین ایشان مقرر گشته مستحکم نمایند، لهذا قرارداد نمودند که سفراء و وکلا و کارگزارانی که از جانبین به دولتین علیتین تعیین می شود- خواه برای انجام خدمت های اتفاقی یا برای اقامت دایمی - به فراخور مرتبه و موافق شأن دولتین علیتین و بملاحظه مودتی که باعث اتحاد ایشان گشته به عادت ولایت مورد اعزاز و احترام شوند و در این باب دستور العملی مخصوص و تشریفاتی قرار خواهند کرد که از طرفین مرعی و ملحوظ گردد.

فصل دهم- چون اعلیحضرت امپراطور کل روسیه و اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران استقرار و افزایش روابط تجارت را ما بین دو دولت مانند یکی از نخستین فواید ملاحظه کردند که می بایست از تجدید مصالحه حاصل شود، لهذا قرارداد نمودند که تمامی اوضاع و احوال متعلقه به حمایت تجارت و امنیت تبعه دو دولت را به نوعی که متضمن مرابطه کامله باشد معین و منتظم و در معاهده جداگانه ای که به این عهدنامه ملحق و ما بین وکلای مختار جانبین مقرر و مانند جزو متمم او مرعی و ملحوظ میشود مضبوط و محفوظ دارند.

اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران برای دولت روس کما فی السابق این اختیار را مرعی می دارد که در هر جا که مصلحت دولت اقتضا کند کونسولها و حامیان تجارت تعیین نمایند و تعهد می کند که این کونسولها و حامیان تجارت را که هر یک زیاده از ده نفر اتباع نخواهد داشت فراخور رتبه ایشان مشمول حمایت و احترامات و امتیازات سازد و اعلیحضرت امپراطور کل ممالک روسیه از جانب خود وعده می کند که درباره کونسولها و حامیان تجارت اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران به همین وجه مساوات کامله مرعی دارد.

در حالتی که از جانب دولت ایران نسبت به یکی از کونسولها و حامیان تجارت روسیه شکایتی محققه باشد، وکیل و یا کارگزار دولت روس که در دربار اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران متوقف خواهد بود و این حامیان و کونسولها بلاواسطه در تحت حکم او خواهد شد، او را از شغل خود بیدخل داشته به هر که لایق داند اداره امور مزبور را بر سبیل عادیه رجوع خواهد کرد.

فصل یازدهم- همه امور و ادعا های تبعه طرفین که به سبب جنگ به تأخیر افتاده بعد از انعقاد مصالحه موافق عدالت به اتمام خواهد رسید و مطالباتی که رعایای دولتین جانبین از یکدیگر یا از خزانه داشته باشند به تعجیل و تکمیل وصول پذیر خواهد شد.

فصل دوازدهم- دولتین علیتین معاهدتین بالاشتراک در منفعت تبعه جانبین قرارداد می کنند که برای آنهایی که مابین خود به سیاق واحد در دو جانب رود ارس املاک دارند موعدی سه ساله مقرر نمایند تا به آزادی در بیع یا معاوضه آنها قدرت داشته باشند، لکن اعلیحضرت امپراطور کل روسیه از منفعت این قرارداد در همه آن مقداری که به او تعلق و واگذار می شود، سردار سابق ایروان حسین خان و برادر او حسن خان و حاکم سابق نخجوان کریم خان را مستثنی می دارد.

فصل سیزدهم- همه اسیرهای جنگی دولتین خواه در مدت جنگ آخر باشد یا قبل از آن و همچنین تبعه طرفین که به اسیری افتاده باشند از هر ملت که باشد همگی بغایت چهار ماه به آزادی مسترد و بعد از آنکه جیره و سایر تدارکات لازمه به آنها داده شد به عباس آباد فرستاده می شوند تا اینکه به دست مباشرین جانبین که در آن جا مأمور گرفتن و تدارکات فرستادن ایشان به ولایت خواهد بود تسلیم شوند.

دولتین علیتین در باب همه اسیرهای جنگ و تبعه روس و ایران که به اسیری افتاده و به علت دوری مکان هایی که در آن جا بوده اند یا به علت اوضاع و اسباب دیگر بعینه مسترد نشده باشند، همان قرارداد را می کنند و هر دو دولت ایٌ وقت کان اختیار بی حد و نهایت خواهند داشت که آنها را مطالبه کنند و تعهد می کنند که هر وقت اسیر خود به دولت عرض نماید یا ایشان را مطالبه کنند از جانبین مسترد سازند.

فصل چهاردهم- دولتین علیتین معاهدتین جلای وطن کنندگان و فراریان را که قبل از جنگ یا در مدت آن به تحت اختیار جانبین گذاشته باشند مطالبه نمی کنند ولیکن برای منع نتایج مضره جانبین که از مکاتبات و علاقه خفیه بعضی از این فراریان با هم ولایتیان یا اتباع قدیم ایشان حاصل می تواند شد، دولت ایران تعهد می کند که حضور و توقف اشخاصی را که الحال یا بعد از این باسمه به او مشخص خواهد شد از متصرفات خود که مابین ارس و خط رودخانه مرسوم به جهریق و دریا و حد ارومی و رودخانه مشهور به جیقتو و قزل اوزن تا التقای آن به دریا واقع است رخصت می دهد.

اعلیحضرت امپراطور کل ممالک روسیه از جانب خود همچنین وعده می کند که فراریان ایران را در ولایت قراباغ و نخجوان و کذالک در آن حصه ولایت ایروان که در کنار راست رود ارس واقع است اذن توطن و سکنی ندهد، لیکن معلوم است که این شرط مجری و معمول نبوده و نخواهد بود، مگر در باب اشخاصی که صاحب مناصب ملکیه یا مرتبه و شأن دیگر باشد، مانند خوانین و بیک ها و ملا های بزرگ که صورت رفتار ها و اغواها و مخابرات و مکاتبات خفیه ایشان درباره همولایتیان و اتباع و زیر دستان قدیم خود موجب یک نوع رسوخ و تأثیر به افساد و اخلال تواند شد.

در خصوص رعایای عامه مملکتین مابین دولتین قرارداده شده که رعایای جانبین که از مملکتی به مملکت دیگر گذشته باشند، یا بعد از این بگذرند مأذون و مرخص خواهند بود که در هر جایی که آن دولت که این رعایا به تحت حکومت و اختیار او گذاشته باشند مناسب داند سکنی و اقامت کنند.

فصل پانزدهم- اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران به این حسن اراده که آرام و آسایش را به ممالک خود باز آورد و موجبات مکاره را که اکنون به سبب این جنگ و خصومت بر اهالی مملکت روی آورده و به جهت انعقاد این عهدنامه که به فیروزی تمام سمت انجام می پذیرد از ایشان دور کرده، همه رعایا و ارباب مناصب آذربایجان عفو کامل و شامل مرحمت می فرمایند و هیچ یک از ایشان بدون استثنای مراتب و طبقات به جرم عرضه ها و عملها و رفتارهای ایشان که در مدت جنگ یا در اوقات تصرف چند وقت قشون روسیه از ایشان ناشی شده نباید معاقب شوند و آزار ببینند و نیز از امروز یکساله مهلت به ایشان مرحمت می شود که به آزادی با عیال خود از مملکت ایران به مملکت روس انتقال نمایند و اموال و اشیاء خود را نقل یا بیع کنند، بدون اینکه از جانب دولت یا حکام ولایت اندک ممانعت کنند یا از اموال و اشیاء منقوله یا مبیعه ایشان حقی و مزدی اخذ نمایند.

و در باب املاک ایشان پنج سال موعد مقرر می شود که در آن مدت بیع به حسب خواهش خود بنا گذاری در باب آنها نمایند، و از این عفو و بخشش مستثنی می شوند کسانی که در این مدت یکساله به سبب بعضی تقصیرها و گناههایی که مستلزم سیاست دیوانخانه باشد مستوجب عقوبت می گردد.

فصل شانزدهم- بعد از امضای این عهدنامه مصالحه، فی الفور وکلای مختار جانبین اهتمام خواهند داشت که به همه جا دستورالعمل و حکم های لازمه بفرستند تا بلا تأخیر خصومت را ترک نمایند.

این عهدنامه مصالحه که در دو نسخه به یک مضمون ترتیب یافته است و به دستخط وکلای مختار جانبین رسیده به مهر ایشان ممهور و مابین ایشان مبادله شده است. از جانب اعلیحضرت امپراطور کل ممالک روسیه و اعلیحضرت پادشاه ممالک ایران مصدق و ممضی و تصدیق نامه های متداوله که به دستخط مخصوص ایشان مزین خواهد بود و در مدت چهارماه یا زودتر اگر ممکن باشد مابین وکلای مختار ایشان مبادله خواهد شد.
تحریراً در قریه ترکمان چای، به تاریخ دهم شهر(؟) فیورال روسی سنه یک هزار و هشتصد و بیست و هشت (1828م.) مسیحیه که عبارت است از پنجم شهر شعبان المعظم سنه یک هزار و دویست و چهل و سه (1243ق.) هجری به ملاحظه و تصدیق نواب نایب السلطنه رسید و به امضای وزیر دول خارجه عالیجاه میرزا ابوالحسن خان رسید.

آتنده 15 مسجید اینشا ائدیله‌جک

آتنده 15 مسجید اینشا ائدیله‌جک

موناقیصه باشا چاتدیقدان درحال سونرا یونان پایتختینده مرکزی مسجیدین اینشاسینا باشلانیلا‌جاق

یونانین پایتختی آتن شهری‌نین شهرداری «یورقو کامینیس» موسلمانلارین عیبادت شرایطلری‌نین یاخشیلاشدیریلماسی ایقداملار چرچیوه‌سینده پایتختده 15 مسجیدین اینشا اولوناجاغینی دئییب. «آذری‌موسلیمز»ین وئردیگی خبره گؤره کامینیس، آتنده مرکزی مسجیدین اینشا ائدیلمه‌سی مقصدیله یاخین گونلرده موناقیصه کئچیریلجگینی بیلدیرَ‌رَک، عبادت ائوینده 500-دک موسلمانین ناماز قیلا بیلجگینی قئید ائدیب. آتن شهرداری مرکزی مسجیدین ایستیفاده‌یه وئریلمه‌سی ایله غیر قانونی فعالیِت گؤسترن عیبادت مکانلاریندا قایدا-قانون یارادیلاجاغینی بیلدیریب. معلومات اوچون دئیَک کی، پایتخت آتنده‌کی مسجیدده میناره اوجالدیلماسی نظرده توتولماییب

Afinada 15 məscid inşa ediləcək

Tender başa çatdıqdan dərhal sonra Yunanıstan paytaxtında mərkəzi məscidin inşasına başlanılacaq

   Yunanıstanın paytaxtı Afina şəhərinin meri Yorqo Kaminis müsəlmanların ibadət şəraitlərinin yaxşılaşdırılması tədbirləri çərçivəsində paytaxtda 15 məscidin inşa olunacağını deyib. "Yeni Şərq"-in Azerimuslims-ə istinadən verdiyi xəbərə görə Kaminis Afinada mərkəzi məscidin inşa edilməsi məqsədilə yaxın günlərdə tender keçiriləcəyini bildirərək, ibadət evində 500-dək müsəlmanın namaz qıla biləcəyini qeyd edib. Afina meri mərkəzi məscidin istifadəyə verilməsi ilə qeyri-qanuni fəaliyyət göstərən ibadət məkanlarında qayda-qanun yaradılacağını bildirib. Məlumat üçün deyək ki, paytaxt Afinadakı məsciddə minarə ucaldılması nəzərdə tutulmayıb

تبریزین صنعتی بینالارین دوزلتمه‌سینده دیقّت اولماییب

تبریزین صنعتی بینالارین دوزلتمه‌سینده دیقّت اولماییب

تبریز شهرداری دئدی: تأسوفله تبریزین صنعتی بینالارین دوزلمه‌سینده و اونلارین یئرلشمه‌سینده لازیمی دیقّت اولماییب. بو بینالار شهرین شرق-غرب یئللرینی نظرده آلمادان دوزلیب. بو دا بو کرخانالاردان چیخان توستولرین موستقیم مسکونی منطقه‌یه داخیل اولماسینا سبب اولور.

فارسین تبریز شهرداریسی‌نین عمومی رابیطه‌لریندن وئردیگی خبره گؤره، علیرضا نوین دئدی: تبریزده یاشیل ساحه حوزه‌سینده شهر مودیریّتی‌نین ایجرایی برنامه‌لری، طرحلری و سیاستلریله، قدیمکی باغ شهر تبریزی مقصد آلمیشیق.

او منطقه یئددی محدوده‌سینده یئرلشن «لاله» و «رواسان» باغلاراینا ایشاره ائله‌مکله دئدی: تبریز شهرداریسی چالیشیر لاله و رواسان باغلارینی آلیب إحیاء اله‌مکله کئچمیش ایللرده یاشیل ساحه‌لری خرابلاماغینی جوبران ائله‌سین.

تبریز شهرداری دئدی: تأسوفله کئچمیش ایللرده تبریز باغلاری‌نین خرابلاما گئدیشی چوخ شیدّتلی ایدی کی باعیث اولوب بو شهر اکولوژی و یاشیل ساحه و ایجتیماعی شادلیق باخیمدان آشاغی دوشسون و اؤلکه‌نین ایکینجی آلوده شهری حسابلانسین.

او آرتیردی: یاشیل شهر طرحی تبریزین باغلارینی آبادلاماق مقصدی ایله نئچه ایل اوّل باشلانیب و یوزلر میلیار قیران سرمایه ایله اومید وئریجی نتیجه‌لر حاصیل اولوب.

اوقیانوس درینلیگی هیولاسی

اوقیانوس درینلیگی هیولاسی

ایینه‌دیشلی بالیق، اوقیانوسون قورخولو بالیقلاری‌نین بیری ساییلیر. بو بالیغین دیشلری بدن حجمینه گؤره چوخ بؤیوکدور.

بو بالیق اوقیانوسون دؤرد کیلومتر درینلیگی‌نین سو فیشارینا دؤزه بیلیر.

اوقیانوس درینلیگی‌نین عجیبه نوعلاریندان اولوب، اؤزونو قارماشیق موحیطده یاشاماغا اویغونلاشدیران، ایینه‌دیشلی بالیقدیر. (anoplogaster cornuta) بو بالیغین جوثّه‌سینه گؤره اوقیانوسون اَن بؤیوک دیشلرینه صاحیب اولدوغو اوچون عجیبه و قورخولو گؤرکمی وار.

بو کیچیک هیولا اوقیانوسون دؤرد کیلومتر درینلیگینده یاشایا بیلر. چوخراق مورکب و آیری بالیقلادان تغذیه ائدر.

اوشاقلارین تشویق و تنبئهی

اوشاقلارین تشویق و تنبئهی

تشویق و تنبئه، قایدالارین رعایتی و نظمین قورولماسی اوچون ایکی تربیه یولودور. اونلار یئرینده و اؤلچوسو قدر اولمالیدیلار.

تشویق‌ نه‌دیر؟

تشویق، اینسانی ماراغا گتیرن و استعدادلارینی چیچکلنمگه تحریک ائد‌ن و اونا داخیلی راضیلیق وئرن اصولدور. تشویق آیریلاری طرفیندن فردین داورانیشینی تقدیر ائله‌مک اوچون مادی و یا معنوی ایقدام ساییلیر.

تنبئه نه‌دیر؟

اینسانین روحی و یا جیسمی‌نین اینجیمه‌سینه سبب اولوب بیر داورانیشین قارشیسینی آلان هر بیر زادا تنبیه دئییلر. تشویقده اولان کیمی تنبیه‌ده جیسمی و روحی اولا بیلر.

تشویق و تنبئهین اثری، روشوتله موکافاتی بیر-بیریندن آییرا بیلدیگیمیز زمان، موناسیب اولار. موکافات وئرمک اوشاغین دَیَرینی تثبیت ائدیب اونون موناسیب داورانیشینی و اخلاقینی دواملی ائلر.

اوشاق آتا آنا طرفیندن موکافاتلاندیغی زمان، آتا آنانین گؤزونده یاخشی اولان عملی تانییار و یا عکسینه آنا توکاندا اوشاغی‌نین الیندن جانا گلیب ایسته‌دیگینی اونا آلیرسا، بو ایشین تکراری اوشاغین سیرتیق اولماسینا سبب اولار. بئله جاییزه‌لر اوشاغا روشوت وئرمک کیمی بیر شئیدیر و اونون داورانیشیندا منفی تأثیر قویار.

موتخصیصلرین چوخو بئله اینانیرلار کی منفی تأثیری اولان روشوتلری مثلاً «بو ایشی گؤرمه‌سن، بونو سنه وئرمه‌رم !» قیسا مودّت اوچون تأثیرلی اولسا دا اوزون مودّتده اثرینی ایتیرر. آتا آنا یاخشی و لاییقلی داورانیشلاری ترویج ائله‌مه‌لی و اونون موقابیلینده اوشاغا جاییزه وئرمه‌لیدیلر.

موکافات برنامه‌لری

1. موناسیب، یئرینده و واختیندا اولان موکافات

اوشاغین هر دفعه دوزگون عمل ائله‌دیگینده، موکافات لازیمدیر. لاکین بعضاً موکافاتدان دواملی ایستیفاده ائتمک موناسیب دئییل. چونکی اولا بیلر اوشاق موکافات آلماقدان یورولا و طلب اولونان عملی آز یئرینه گتیره و یا ایمکانی وار والدینین، هر داورانیشین موقابیلینده موکافات وئرمگه فورصتلری اولمایا و یا اولا بیلر اوشاغین هر موناسیب داورانیشینا موکافات وئرمگه ایمکان اولمایا.

2. اؤز اینتیظارلارینی موعیّنلشدیرمک

اوّلده اوشاقدان طلب ائله‌دیگیز ایشی سئچین. مثلاً یاتاندا باهانا آختارماسین، جمعده موناسیب داورانیشی اولسون. سونرا وظیفه‌لرینی و گؤرولمه‌لی ایشلری اونا بیر-بیر سایین. اوشاغین داورانیشی گؤزله‌دیگیز کیمی اولسا اونا موکافات وئرین.

3. اوشاقلا مصلحتلشمک موکافات ساییلار

انگیزه یارادان موکافات باره‌ده اوشاقلا مصلحتلشیب، موکافاتین ارزیشلرینی  اونا ساییین.

4. تشویقده واختی رعایت ائله‌مک

تشویق حؤکماً بللی اولان واخت و یا اوشاغین داورانیشی دوزلندن سونرا اولمالیدیر. ایستدیگیز داورانیش اونون بیر عادی داورانیشینا چئوریلنه قدر، تشویقی ایدامه وئرین.

5. تشویق اوچون هدف بللی ائدین

تشویقدن هدف، اوشاقلاری تربیه‌ده دوز یولو باشلاماغا حاضیرلاماقدیر، بونا گؤره هر ایش اوچون اونو تشویق ائله‌مک لازیم دئییل. اوشاغیز هر ایشی جاییزه و روشوت موقابیلینده انجام وئرمگه اؤیرنیبسه، ایشی دایاندیریب، اونون تربیه یولونو دگیشدیرمه‌لیسیز.

عالیملرین یئنی کشفی خسته‌لیکلرین دقیق تشخیصینه ایمکان وئره‌جک.

عالیملرین یئنی کشفی خسته‌لیکلرین دقیق تشخیصینه ایمکان وئره‌جک.

سوییس عالیملری آپاردیقلاری آراشدیرما‌لار نتیجه‌سینده هر بیر شخصین اؤزونه‌مخصوص ثابیت “نفس ایزی”نین اولدوغونو اورتایا چیخاریبلار.

سوییس فدرال تئکنیکی مؤسیسه‌نین تدقیقاتچیلاری‌نین کؤنول‌لولر اوزرینده آپاردیقلاری تجروبه‌لر زامانی هر بیر اینسانا مخصوص آیری و شیمیایی نفس “ایز”اینین مؤوجودلوغو ثبوتا یئتیریلیب. تدقیقات پروسسی عرضینده هر بیر اینسانین نفس ایزینده کیچیک دییشیکلیک‌لرین مئیدانا گلدیگی، لاکین بو ایزین طیبّی مقصدلر اوچون ایستیفاده‌یه ال‌وئریشلی درجه‌ده ثابیت قالدیغی اؤیرنیلیب.

آراشدیرما نتیجه‌لری‌نین درج اولوندوغو “پلوس اونئ” ژورنالینداکی مقاله‌ده تدقیقات قروپونون رهبری پروفسور «رئناتو زئنوبی‌نین» خسته‌لرین نفس ایزی‌نین اؤیرنیلمه‌سی ایله دوچار اولدوق‌لاری خسته‌لیک‌لره دقیق تشخیصین مومکون اولاجاغینی بیلدیردیگی قئید اولونوب. پروفسور یئنی کشفین خصوصیله آغ‌جیگر خسته‌لیکلریندن اذیّت چکن اینسانلارین موعا‌لیجه‌سینده مؤثّیر اولا بیله‌جگینی دئییب.

هابئله عالیم نفس ایزی‌نین بیر نئچه ثانیه عرضینده موعیّن اولوندوغونو، قان و سیدیک تحلیلی‌نین نتیجه‌لری‌نین اؤیرنیلمه‌سی اوچون ایسه داها چوخ واخت صرف اولوندوغونو وورغولاییب.

alimlərin yeni kəşfi xəstəliklərin dəqiq diaqnozuna imkan verəcək.

“azerimuslims.com” türkiyə mətbuatına istinadən bildirir ki, isveçrə alimləri apardıqları araşdırmalar nəticəsində hər bir şəxsin özünəməxsus sabit “nəfəs izi”nin olduğunu ortaya çıxarıblar.

isveçrə federal texniki institutunun tədqiqatçılarının könüllülər üzərində apardıqları təcrübələr zamanı hər bir insana məxsus ayrı və kimyəvi nəfəs “iz”inin mövcudluğu sübuta yetirilib. tədqiqat prosesi ərzində hər bir insanın nəfəs izində kiçik dəyişikliklərin meydana gəldiyi, lakin bu izin tibbi məqsədlər üçün istifadəyə əlverişli dərəcədə sabit qaldığı öyrənilib.

araşdırma nəticələrinin dərc olunduğu “plos one” jurnalındakı məqalədə tədqiqat qrupunun rəhbəri prof. renato zenobinin xəstələrin nəfəs izinin öyrənilməsi ilə düçar olduqları xəstəliklərə dəqiq diaqnoz qoymağın mümkün olacağını bildirdiyi qeyd olunub. prof. yeni kəşfin xüsusilə ağciyər xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanların müalicəsində effektiv ola biləcəyini deyib.

habelə alim nəfəs izinin bir neçə saniyə ərzində müəyyən olunduğunu, qan və sidik təhlilinin nəticələrinin öyrənilməsi üçün isə daha çox vaxt sərf olunduğunu vurğulayıb.

حظّچیلیک مکتبی

حظّچیلیک مکتبی

حظّچیلیک مکتبی «شخصی حظّی» اخلاق لازیملیغی و دَیَری‌نین منشأی بیلیر و قبول ائله‌دیگی اخلاقی حؤکملری اونون اساسیندا ثابیت ائدیر. اخلاقلی بیر ایش گؤرَنین، آپاردیغی حظّین، ذاتی دَیَری وار و آیری سؤزله، سعادت هر شخصین داها چوخ حظّ آپارماسیندان عیبارتدیر.

 

بو اخلاق مکتبی‌نین تابعلری، حظّین ذاتی دَیَره مالیک اولماسینی اینسانین طبیعی اولاراق حظّ آختارماسی و آغریدان قاچماسی ایله ثبوت ائتگه چالیشیبلار. هر فرد اوچون حظّ و سئوینج طلب اولوناندیر و هئچ کس اؤزو اوچون آغری و ناراحتلیق ایسته‌مز. بونا گؤره حظّین مطلوبیّت و ذاتی دَیَری‌نین منشأی، فرد اؤزودور.

نتیجه‌ده اخلاقلی فاعیله حظّلی اولان ایشین، دَیَری وار و اونا آغریسی اولانین، دَیَری یوخدور. هابئله بیر یئره ییغیشامایان و بیر-بیریله ضیدّیتلی اولان ایشلرین هر هانسی‌نین، اونون اوچون داها چوخ حظّی و یا داها آز آغریسی اولسا، او ایشین سئچیلمگه دَیَری وار.

چوخ ساده‌ لؤح باخیشدا، شخصی حظّ، حاضیر حظّده خولاصه اولور. بو باخیشا گؤره، شخص بیر ایشین دَیَرینی بیلمک اوچون، او ایشین ایندی اونون اوچون حظّلی و یا آغریلی اولماغینا باخمالیدیر و بو ایشین گله‌جکده اولان حظّ و یا آغریسی‌نین، اونا دَیَر قویماقدا تأثیری یوخدور. آما اینسانین طبیعی اولاراق حظّ دالیسیجان اولماسینی قبول ائتسک‌ده حظّی فقط حاضیر حظّه مخصوص ائتمگیمیز دوغرو دئییل.

حظّ مطلوب اولورسا، اَن چوخ حظّ داها مطلوب اولار، ایستر حاضیر حظّ اولسون و یا گله‌جکده اله گلن حظّ اولسون. بلکه داها اوزون و داها شیدّتلی حظّ، بیر آز آغری‌یا دؤزماقلا اله گله بیلر و بلکه آز و حاضیر حظّلر اوزون آغریلارا سبب اولا بیلر.

اینسان عقل صاحیبی اولدوغو اوچون قارشیدا اولان حظّلر و آغریلارا دوشونه بیلر و داها چوخ حظّلی اولان ایشی سئچه بیلر. میثال اوچون ناخوشلوغو شیدّتلندیرن دادلی یئمکلرین سایی چوخدور. بعضاً ده موختلیف حظّلری الده ائتمک اوچون ضیدّیّت یارانار و اونلاری بیر یئرده الده ائتمک اولماز. میثال اوچون تنبللیکله علم اؤیرنمک حظّلری بیر یئره ییغیشمازلار.

بونا گؤره حظّچیلرین چوخو هر ایشین دَیَرینی موعیّنلشدیرمک اوچون، اوندان حاصیل اولان حظّ و آغرینی، و دَیَرلرین آراسینداکی موقاییسه‌ده، اوندان علاوه، حظّلرین موقاییسه‌سی و اوستون حظّی موعیّنلشدیرمگی لازیم بیلیبلر. هابلئه اونلار ایشلردن حاصیل اولان حظّ و آغرینی موحاسیبه ائتمک اوچون بیر پارا معیارلار وئریبلر و بو یوللارلا موختلیف ایشلرین دَیَرینی موعیّنلشدیرمه‌نین مومکون اولماسینی ایدّعا ائدیبلر.

بو معیارلارا اساساً هر فرد، عمللرین ایندی و گله‌جکده‌کی بوتون حظّ و آغریلارینی نظرده آلماقلا، اوست-اوسته داها چوخ حظّلی اولان ایشی و یا هئچ اولماسا داها آز آغریسی اولان ایشی سئچمه‌لیدیر و بو ایشین دَیَری داها چوخدور.

حظّچیلرین بعضیسی، حظّین ذاتی دَیَرینه تأکید ائله‌سه‌لر ده، حظّلرین هامیسینی برابر بیلمیرلر، بلکه نفس ساکینلیگی کیمی روحی حظّلری شهوت و جیسمی حظّدن یوخاری بیلیرلر.

حظّچیلر، حظّین طبیعی اولاراق اینسان اوچون دَیَرلی اولدوغونا تأکید ائله‌مکله، اونون دَیَرینی طبیعی اولماسینا گؤره ذاتی بیلیرلر.

اونلار، طبیعی دَیَر دئیَنده، اینسان طبیعیتی‌نین طلب ائتدیگی دَیَری نظرده توتورلار. آیری سؤزله، حظّچیلر اینسانین طبیعتینی حظّ آختاران و حظّین هئچ وضعیّتده اینسان اوچون نا مطلوب اولماسینا اینانیرلار. بونا گؤره حظّین طبیعی دَیَره مالیک اولماسینی دئییرلر.

البته عوام اینسانلار دونیا و مادّی مسأله‌لرله مشغول اولدوقلاری اوچون، حظّدن، جیسمی و مادّی حظّی تلقّی ائدرلر.

پیغمبر حضرت ابراهیمین (ع) ایتمیش شهری تاپیلدی

پیغمبر حضرت ابراهیمین (ع) ایتمیش شهری تاپیلدی

اینگیسلی آرخئولوقلار عراقدا آپاردیقلاری قازینتیلار نتیجه‌سینده بؤیوک بیر مجموعه‌نین قالیقلارینی آشکار ائدیبلر. آرخئولوقلار ناصریّه شهری یاخینلیغیندا قازینتی آپاریبلار.مجموعه‌نین 4500 ایللیک سومئر مدنیّتی‌نین پایتختی اولان آنتیک اور شهری‌نین قالیقلاری اولدوغو ایدعا ائدیلیر. بو قالیقلارین آزی 4000 ایللیک اولدوغو و حضرت ابراهیمین یاشادیغی دؤوره عایید اولدوغو بیلدیریلیر. مانچئستر دانیشگاهی‌نین آرخئولوقلاری‌نین اوزه چیخاردیغی مجموعه تقریباً بیر فوتبول ایستادیومو بؤیوکلوگونده‌دیر. قروپون مودیری ایستوارت کامپبئل میلاددان اوّله عایید مجموعه‌لرین نادیر حاللاردا تاپیلدیغینی و بو قازینتی‌نین او دؤوره عایید بیر چوخ معلوماتی اوزه چیخارماغا کؤمکچی اولاجاغینی دئییب.

peyğəmbər həzrəti ibrahimin itmiş şəhəri tapıldı

 ingiltərəli arxeoloqlar iraqda apardıqları qazıntılar nəticəsində nəhəng bir kompleksin qalıqlarını aşkar ediblər. ans press-in məlumatına görə, arxeoloqlar nasiriyə şəhəri yaxınlığında qazıntı aparıblar.

kompleksin 4500 illik şumer mədəniyyətinin paytaxtı olan antik ur şəhərinin qalıqları olduğu iddia edilir. bu qalıqların azı 4000 illik olduğu və həzrəti ibrahimin yaşadığı dövrə aid olduğu bildirilir.

mançestr universitetinin arxeoloqlarının üzə çıxardığı kompleks təqribən bir futbol stadionu böyüklüyündədir. qrupun rəhbəri stüart kampbell eradan əvvələ aid komplekslərin nadir hallarda tapıldığını və bu qazıntının o dövrə aid bir çox məlumatı üzə çıxarmağa köməkçi olacağını deyib.

گؤزل اخلاق؛ ایسلامی حیاتین محوری

گؤزل اخلاق؛ ایسلامی حیاتین محوری

ایسلام دینی حیاتین محورینی گؤزل و سئویملی اخلاق تانیتدیریب. ائله بونا گؤره‌ده قورآندا حضرت محمد (ص)بوتون اینسانلار اوچون اخلاق نمونه‌سی تانیتدیریلیب.

ایسلام، حیاتین بوتون آنلارینا و مرحله‌لرینه اخلاقی تعلیملری وار. اخلاق و اونون بوداقلاری باره‌ده چوخلی روایتلر و آیه‌لر وار. او جومله‌دن قورآن کریم قلم سوره‌سی‌نین دؤردونجو آیه‌سینده بویورور: «ائی محمد (ص) سنین گوجلو و بؤیوک اخلاقین وار». هابئله احزاب سوره‌سی‌نین ایرمی بیرینجی آیه‌سینده بویورور: «پیغمبر، سیزین اوچون یاخشی اولگو و نمونه ساییلیر».

هر موسلمانا نَبَوی اخلاقی تانییب او حضرتین سیره‌سینی اوخویوب اونلار بویوران زادلارا عمل ائله‌مه‌سی و خودبینلیک، تکبّور، یالان کیمی اخلاقسیزلیقلاردان اوزاق اولماسی واجیبدیر.

اخلاق هر جامیعه‌یه واجیب اولان ملزمه‌لردن ساییلیر. اونون واجیبلیگینه اوچ سبب سایماق اولار:

- فردین روحی ساکینلیگی

- ایجتیماعی ساکینلیک

- ایلاهی مطلوب کمالا چاتماق

اخلاق، روحوموزو ساغلاملادیر و حیاتین اَن گؤزل شکلینی بیزه اؤیرَدیر. اخلاق، رذیلتلری بیزه تانیتدیریب اونلاردان اوزاق گزمگی بیزه گؤستریر. اخلاقدا روحی صحّتیمیز رعایت اولوب ساکینلیک حیسّی بیزی بورویور.

اخلاقین ایجتیماعی فایدالاری‌دا آز دئییل. غیبت ائله‌مه‌ین اینسان، پخیللیک ائله‌مه‌ین اینسان اؤزو ساکینلیکده اولماقدان علاوه، جامیعه‌نین‌ده ساکینلیک و تمیزلیگینه کؤمک ائدیر.

آما اخلاقین اَن موهیم فایداسی، اینسانین آللاه وئرگی استعدادلاری‌نین چیچکلنمه‌سیدیر. اینسان یاخشی عمللری فقط آللاها گؤره ائله‌سه، داها کیریخماق احتیمالی قالماز و بوتون ایشلری دوز یؤنه یؤنه‌لر. بیر اینسانین اخلاقی بو سطحده اولورسا او، کمالا طرف اوجالار و اینسان خیلقتی‌نین هدفی تحقّوق تاپار.

ایکی اخلاقی حدیث

پیغمبر بویوروب: «یاخشی اخلاق، گونش بوزو اریدن کیمی، گوناهی اریدر. پیس اخلاق‌دا بالی دوز فاسید ائدن کیمی، عمل‌لری آرادان آپارار. (دیلمی‌نین ارشاد القلوبی ، ص 133)

ایمام باقر (ع) بویوروب: « قیامت گونو منه اَن یاخین فرد، هامیدان چوخ دوز دانیشان، امانتی یاخشی ساخلاییب تحویل وئریب عهدینه وفالی اولان و اخلاق باخیمیندان هامیدان یاخشی اولان شخصدیر».

(مفیدین امالی‌سی، مفید، ص 41)

سویوق سو ایله چای دمله‌یین

سویوق سو ایله چای دمله‌یین

ایختیراعچیلار تازالیقدا سویوق سویو داغ سویا چئویرن بیر دستگاه دوزلدیبلر.

سویو قیزدیرماغا چوخلو انرژی لازیم اولور و بو مسأله عاییله‌لره یوخاری خرجلر تحمیل ائلیر. آما بو خرجین آزالدیلماسینا آز دیقّت یئتیریلیب. تازالیقدا موحقیقلر سویوق سویو قیزدیرماق اوچون تازا بیر وسیله دوزلدیبلر.

بو وسیله سویوق سوداکی انرژینی آلیب همن انرژی ایله سویو قیزدیریر. بو محصولون دوزلدنلری‌نین دئدیگینه گؤره،  21 درجه سانتیگراد حرارتی اولان شهر سویو بو وسیله‌یه داخیل اولماقلا حرارتی آلینیب مخزنده‌کی سویون قیزدیرماسینا ایستیفاده اولور.

بو وسیله سویوق سو مخزنینه 76 لتیر سویون داخیل اولماسیله، 189 لتیرلیک مخزنین سویونو داغلاندیرا بیلر.

شرقی آذربایجان تورکیه‌نین ارزروم شهرینه، موناسیب تیجاری شریک اول

شرقی آذربایجان تورکیه‌نین ارزروم شهرینه، موناسیب تیجاری شریک اولا بیلر

شرقی آذربایجانین اوستانداری دئدی: بیر-بیریمیزین ظرفیّتلریندن داها چوخ ایستیفاده ائله‌مه‌لی‌ییک و شرقی آذربایجان منطقه‌ده اثر قویان بیر نوقطه کیمی ارزروم اوستانینا یاخشی تیجاری شریک اولا بیلر.

فارسین تبریزدن وئردیگی خبره گؤره، تیجاری-ایقتیصادی بیر هیأتین باشیندا تورکیه‌نین ارزروموندا سفرده اولان شرقی آذربایجانین اوستانداری احمد علیرضابیگی، سفری‌نین اوّل گونونده نئچه خدماتی-‌تولیدی مرکزدن گؤروشده ارزرومون محلی مقاملاریله گؤروشدو.

شرقی آذربایجانین اوستانداری ارزرومون اوستانداریله گؤروشده ایران و تورکیه‌نین موشترکاتینی ایکی طرفلی همکارلیقلارا موناسیب فورصت اولدوغونو دئمکله آرتیردی: شرقی آذربایجان و ارزروم اوستانلاری بو فورصتلردن آیری اوستانلارا نیسبت داها چوخ ایستیفاده ائده بیلرلر.

علیرضابیگی آرتیردی: : بیر-بیریمیزین ظرفیتلریندن داها چوخ ایستیفاده ائله‌مه‌لی‌ییک و شرقی آذربایجان منطقه‌ده اثر قویان بیر نوقطه کیمی ارزروم اوستانینا یاخشی تیجاری شریک اولا بیلر.

ارزرومون اوستانداری صلاح‌الدین اؤزتورک‌ده قاباقکی تَوافوقلرین گئرچکلشمه‌سینه ایکی طرفین هیأتلری‌نین گئت-گلی‌نین ایدامه تاپماسیندان آسیلی بیلدی و تأکید ائله‌دی ایکی طرفلی رابیطه‌لرین ایجرایی اولماسی اوچون قاباقکی تفاهوملره آرتیق دیقّت یئتیریلمه‌لیدیر.

شرقی آذربایجانین اوستانداری و همراه هیأتی سفرین ایدامه‌سینده، بو شهرین شهرداریسینه گئدیب شهردارلا گؤروشوب دانیشدی.

بو گؤروشده شرقی آذربایجانین اوستانداری و ارزروم شهرداری، ایکی طرفلی همکارلیقلارین خصوصاً شهرسالما و شهر خیدمتلری زمینه‌سینده تأکید ائله‌دیلر.

علیرضا‌بیگی مربوطه مودیرلرله بیرلیکده ارزروم اوستانین بؤحران مودیریّتی سیتادیندان‌دا گؤروش ائله‌دی و اونلارین برنامه‌لری و ایمکانلاری‌نین جریانیندا اولدو.

شرقی آذربایجانین تیجاری ـ ایقتیصادی هیأتی ارزروما اولان ایکی گونلوک سفرلرینده ارزرومومون ایقتیصادی فعّاللاریله گؤروشوب تیجاری آلیش-‌وئریشین چوخالماسینا تأکید ائله‌دیلر.

تیلویزیون تصویرلرینی اییله‌یین/آوریل‌فول یالانی واقعیّته دؤندو

تیلویزیون تصویرلرینی اییله‌یین/آوریل‌فول یالانی واقعیّته دؤندو

هر زادی اوزاقدان اییله‌مک سیستمی‌نین ایختیراعسی نئچه گون بوندان اوّل آوریل‌فول یالانی آدلاندیریلسا دا، ژاپونلی عالیملر بو یالانی واقعیّته چئویردیلر. ژاپونلی موحقیقلر تازا بیر اکران صفحه‌سی ایختیراع ائدیبلر کی تاماشاچی اونون تاماشاسیندان علاوه اوندا گؤرونن یئمک تصویرلرینی اییله‌یه‌ده بیلر.

بو اکران صفحه‌سی توکیونون اکینچیلیک و تکنولوژی دانیشگاهیندا "هاروکا ماتسوکورا"نین الیله دوزلیب. بو  LCD صفحه هر زادین گؤرسندیگی نوقطه‌دن اونون ایینی هاوایا داغیدیر.

بو تکنولوژی صفحه‌نین دؤرد یانیندا یئرلشیب دؤرد هاوا جریانلا بوخارلانان ژِل ایله تغذیه اولور.

بو هاوا جریانی دؤرد عدد فن وسیله‌سیله صفحه‌ایله پارالل اسیر. بو جریانلارین سمتی و گوجو صفحه‌ده‌کی تصویره باغلی اولور. هاوا جریانی او قدر یوموشاقدیر کی تاماشاچی بو ایین صفحه‌ده کی تصویردن اولدوغون ظن ائلیر.

بو سیستم ایندیلیکده هر آندا فقط بیر ایی ساچا بیلیر آما اونو دوزلدنلر دئییر بو ایختیراعنین ایکینجی آددیمی ایی دگیشدیرمگه پرینترلرین کارتریجلرینه بنزر بیر کارتریجین قوشماسی اولاجاق.

بو صفحه فلوریدانین اورلانداسیندا  IEEE مجازی واقعیت کونفرانسیندا عرضه اولدو.

Gmail ده بعضی دگیشیکلیکلر اولاجاق

Gmail ده بعضی دگیشیکلیکلر اولاجاق

گوگل الکترون پوستی راحاتلاتماق اوچون تازا دگیشیکلیکلر ائتمگی بیلدیریب. ایندیلیکده Gmail سرویسینده ایمیل یوللاماق اوچون Compose دویمه‌سینی باسماقلا مکتوب یازماغا کیچیک بیر صفحه آچیلیر. بوندان اوّل ایمیل گؤندرمگه تازا بیر صفحه‌یه گئتمک لازیم اولوردو و ایندیکی حالت قاباقکیندان داها آز واخت آپاریر.

آما گوگلین اعلامینا گؤره تازا دگیشیکلیکلرله ایندیکی حالتی دگیشیب الکترون پوستدان ایستیفاده ائله‌مگی داها دا راحاتلاداجاق.

میوه‌لری شیشه چکمه‌یین !

میوه‌لری شیشه چکمه‌یین !

میوه‌ یئمگین لاپ گؤزل فورمو اونلاری تازا-تازا یئمکدیر. سیز، قوناقلار گلمه‌دن میوه‌لری سویاندا اونلارین باتما احتیمالینی چوخالدیرسیز. اوزون سؤزون قیساسی میوه‌ده هر جور دخالت ائله‌مک خاریجی میکروبلارین اونا بولانماسی‌نین احتیمالینی چوخالدار.

میوه‌نین باتماسیندان علاوه غذایی دَیَری‌نین آزالماسی‌دا مطرحدیر. مثلاً C ویتامینی میوه‌لرده بول اولان ویتامیندیر. بو ویتامین؛ ایشیق، حرارت و اوکسیداسیون قاباغیندا درحال آرادان گئدر. دئمک اولار سیز قوناغین میوه‌سینی سویاندا اونا لوطف ائتمیش اولمورسوز بلکه میوه‌سی‌نین ویتامینلرینی آرادان آپاریرسیز و اونو ناخوشلوق معرضینده قویورسوز.

یاخشیسی بودور میوه‌لری تازا و سویولمامیش قوناق قاباغینا قویولا کی هر کس اؤز سلیقه‌سی ایله سئودیگی میوه‌نی یئیه.

اوشاقلارین سالدیرقانلیغینی آغیز سویونون آنالیزی ایله تشخیص وئرمک

اوشاقلارین سالدیرقانلیغینی آغیز سویونون آنالیزی ایله تشخیص وئرمک

آغیز سویونون آنالیزی اوغلان اوشاقلاری‌نین سالدیرقان اولوب اولمادیقلارینی تشخیص وئرمگه کؤمک ائلیه بیلر. «سینسیناتی» مریض‌خاناسی‌نین طیبّی آراشدیرمالار مورکزی‌نین موطالیعه‌لرینه گؤره آغیز سویونداکی هورمونلارین غیلظتی ایله اوشاقلارین سالدیرقانلیغی‌نین آراسیندا رابیطه وار.

موحقیقلر 7 - 9 یاشلاریندا اولان اون یئددی اوشاغین آغیز سویوندان نمونه گؤتوروبلر. بو اوشاقلارین روحی موراقیبتلره احتیاجلاری اولدوقلاری مریض‌خانا طرفیندن تأیید اولموشدو.

بو نمونه‌لری اوچ؛ تستوسترون، دهیرواپیاندروسترون و کورتیزول هورمونلاری سطحینده آنالیز اولوندو.

موحقیقلر گؤردولر اوشاقلارین سالدیرقانلیغی‌نین حدّی بو هورمونلارین اندازه‌سی ایله رابیطه‌لیدیر. اونلار سالیم و ناخوش اولمایان اوشاقلارین آغیز سولارین‌دا آنالیز ائله‌دیلر. اله گلن نتیجه بو مسأله‌نی تأیید ائله‌دی.

بو موحقیقلر اینانیرلار آغیز سویونون واختیندا و دقیق آنالیزی‌نین آیری فایدالاری‌دا اولا بیلر. اونلارین نظرینه، آغیز سویونون هورمونلارینی آنالیز ائله‌مک ناخوشلارین درمانی اوچون طبیبلره کؤمک ائلیه بیلر.

افلاطونون اخلاق نظریه‌سی؛ سعادت آختاریشیندا

افلاطونون اخلاق نظریه‌سی؛ سعادت آختاریشیندا

افلاطونون اخلاق نظریه‌سی سعادت آختاریشینا دایانیر. اینسانین حقیقی سعادتینی داشییان خئیره هیدایت اولوب. افلاطونا گؤره اخلاق سیاست شاخه‌لریندن ساییلیر. او ایجتیماعی عدالتده آختاریشدان سونرا اخلاقین ایکینجی تعبیری، شخصی عدالته دیقّت یئتیریب. افلاطونا گؤره دَیَر اوچ زاددان آرتیق دئییل:

1. گؤزللیک  2. عدالت  3. حقیقت

بونلارین اوچونون‌ده بیرلشدیرنی خئیر و یاخشیلیق اولوب بو اوچ معنا خئیرین آچیقلانمیش معناسیدیر.

افلاطون بعضآ اخلاقی «گؤزللیک» مقوله‌سیندن بیلیر و بعضاً «عدالت» مقوله‌سیندن ساییر.

«اخلاق گؤزللیک مقوله‌سیندندیر» دئیَنده منظورو گول کیمی حیسّی گؤزللیکلر دئییل بلکه منظورو گؤزل روحدان آسیلی اولان اینسان عملی‌نین گؤزللیگیدیر.

اینسان داخیله باخاندا ایشلری ایکی یئره بؤلور: گؤزل و چیرکین، یاخشی و پیس. بو تقسیمده‌ده شکّ ائله‌مه‌ییب یاخشیله پیسی سئچمکده دلیله احتیاجی دویمور.

بو نظریه ایسلامی موتکلّیملرین مطرح ائله‌دیکلری «ذاتی حوسن و قوبح»‌دیر. بو سؤزده گؤزللیگین مرکزی اینسان رفتاریدیر. آما افلاطون اونو اخلاق محوری بیلدیگی گؤزللیک روحدادیر. دئمک اولار روحون گؤزللیگی بوتون استعدادلاردان لازیم اولان حدّده ایستیفاده ائله‌مکده‌دیر. حیاتین نوختاسینی غریزه‌لرین بیرینه تاپیشیرماماق لازیمدیر. چونکی اینساندا شهویّه، غضبیّه، حب ذات، مقام و مال سئوگیسی وار. بو غریزه‌لرین آراسیندا تعادول یاراتماقلا روحا گؤزللیک وئرمک لازیمدیر. نتیجه‌ده بیر سری فضاییله چاتماق و رذاییلدن اوزاق اولماق.

بو نوع گؤزللیگی عدالت‌ده آدلاندیرماق اولار، اونو داخیلی غریزه‌لرین تعادولو کیمی تفسیر ائتمک شرطیله، نه اینکی برابرلیک و حقّی حق صاحیبینه وئرمک معناسیندا.

افلاطون فضاییلی کسب ائله‌مکده معریفتین رولونا تأکید ائله‌مکله، اخلاقی معریفتی «موثول» واسیطه‌سیله تؤره‌نن ایشیق شوعاسی کیمی بیلیردی کی بوتون محدود خئیرلرین منبعی ساییلیر.

«خئیر میثالی»نی تانیماق بیزی خئیرین جورئیّاتی باره‌ده قضاوته ایمکان وئره‌جک. اونون باخیشیندا «شرّ» جهالت نتیجه‌سیدیر و ائله بونا گؤره اعتیقادی واریدی اینسانلاری ایکی موضوعدا تعلیم وئرمک لازیمدیر؛ بیر طرفدن فاضیله ایشلری اؤیرنه‌لر و آیری طرفدن عقل و ذهنلرینی فلسفه و ریاضیّاتلا تربیت ائده‌لر. طلب اولان معاریفی اؤیرنه بیلمه‌ین اینسانلار دا حیکمت اهلیندن تقلید ائتمه‌لیدیلر.

افلاطونون نظرینه اینسانین اوچ قوّه‌سی وار و هر بیریله موتناسیب بیر فضیلت وار:

1. شهوانی قوّه کی اونون فضیلتی اعتیدال‌دیر. 2. روحانی قوّه کی اونون فضیلتی شوجاعتدیر. 3. عقلانی قوّه کی اونون فضیلتی حیکمتدیر.

افلاطون روحون اوچ بؤلومونو «فاضیله شهر»ین اوچ بؤلومونه تای بیلیردی. اونون نظرینجه بو اوچ فضیلت بیر سیستمین جوزءلری ساییلیر و بو سیستمده هر بیری‌نین اؤز ایشی وار.

شوجاعت، موقاویمت و روحون مطلوب وضعیّتینده اولماسینی عؤهده‌سینه آلیب، اینسانی غیر معقول قورخولارا جومماقدان ساخلار. اعتیدال، شهوانی قوّه‌لری تنظیمه سالیب محدودلاشدیریر. حیکمت، روحون عقلانی بؤلومونه موناسیب معریفت وئریب روحون آیری ایکی بؤلومون واسیطه‌سی ایله حیمایت اولار.

افلاطون، فضاییلی بیر-بیرندن آیری بیلمکله برابر سقراط کیمی اونلارین بیرلیگینه‌ده اینانیردی. «حیکمت» فضیلتیندن آسیلی اولان خئیره معریفت تاپماق، تکجه اؤ بیری ایکی بؤلومو ایطاعته مجبور ائلیه بیلن شخصه ایمکانلیدیر. بئله‌لیکله فضیلتلر ماهیّتاً آیری اولسالار دا بیر شخصده یا هامیسی وار و یا هئچ بیری یوخدور.

افلاطونون بو نظریه‌سینده اولان موثبت نظریه و موسلمان عالیملری‌نین هامیسی‌نین قبول ائله‌دیگی نوقطه، اعتیدال مسأله‌سیدیر.