دین خادیمی din xadimi
دین, حکایه, تکنولوژی و ساییر موضوعلاردا یازیلاردین خادیمی din xadimi
دین, حکایه, تکنولوژی و ساییر موضوعلاردا یازیلارافلاطونون اخلاق نظریه‌سی؛ سعادت آختاریشیندا
افلاطونون اخلاق نظریه‌سی؛ سعادت آختاریشیندا
افلاطونون اخلاق نظریه‌سی سعادت آختاریشینا دایانیر. اینسانین حقیقی سعادتینی داشییان خئیره هیدایت اولوب. افلاطونا گؤره اخلاق سیاست شاخه‌لریندن ساییلیر. او ایجتیماعی عدالتده آختاریشدان سونرا اخلاقین ایکینجی تعبیری، شخصی عدالته دیقّت یئتیریب. افلاطونا گؤره دَیَر اوچ زاددان آرتیق دئییل:
1. گؤزللیک 2. عدالت 3. حقیقت
بونلارین اوچونون‌ده بیرلشدیرنی خئیر و یاخشیلیق اولوب بو اوچ معنا خئیرین آچیقلانمیش معناسیدیر.
افلاطون بعضآ اخلاقی «گؤزللیک» مقوله‌سیندن بیلیر و بعضاً «عدالت» مقوله‌سیندن ساییر.
«اخلاق گؤزللیک مقوله‌سیندندیر» دئیَنده منظورو گول کیمی حیسّی گؤزللیکلر دئییل بلکه منظورو گؤزل روحدان آسیلی اولان اینسان عملی‌نین گؤزللیگیدیر.
اینسان داخیله باخاندا ایشلری ایکی یئره بؤلور: گؤزل و چیرکین، یاخشی و پیس. بو تقسیمده‌ده شکّ ائله‌مه‌ییب یاخشیله پیسی سئچمکده دلیله احتیاجی دویمور.
بو نظریه ایسلامی موتکلّیملرین مطرح ائله‌دیکلری «ذاتی حوسن و قوبح»دیر. بو سؤزده گؤزللیگین مرکزی اینسان رفتاریدیر. آما افلاطون اونو اخلاق محوری بیلدیگی گؤزللیک روحدادیر. دئمک اولار روحون گؤزللیگی بوتون استعدادلاردان لازیم اولان حدّده ایستیفاده ائله‌مکده‌دیر. حیاتین نوختاسینی غریزه‌لرین بیرینه تاپیشیرماماق لازیمدیر. چونکی اینساندا شهویّه، غضبیّه، حب ذات، مقام و مال سئوگیسی وار. بو غریزه‌لرین آراسیندا تعادول یاراتماقلا روحا گؤزللیک وئرمک لازیمدیر. نتیجه‌ده بیر سری فضاییله چاتماق و رذاییلدن اوزاق اولماق.
بو نوع گؤزللیگی عدالتده آدلاندیرماق اولار، اونو داخیلی غریزه‌لرین تعادولو کیمی تفسیر ائتمک شرطیله، نه اینکی برابرلیک و حقّی حق صاحیبینه وئرمک معناسیندا.
افلاطون فضاییلی کسب ائله‌مکده معریفتین رولونا تأکید ائله‌مکله، اخلاقی معریفتی «موثول» واسیطه‌سیله تؤره‌نن ایشیق شوعاسی کیمی بیلیردی کی بوتون محدود خئیرلرین منبعی ساییلیر.
«خئیر میثالی»نی تانیماق بیزی خئیرین جورئیّاتی باره‌ده قضاوته ایمکان وئره‌جک. اونون باخیشیندا «شرّ» جهالت نتیجه‌سیدیر و ائله بونا گؤره اعتیقادی واریدی اینسانلاری ایکی موضوعدا تعلیم وئرمک لازیمدیر؛ بیر طرفدن فاضیله ایشلری اؤیرنه‌لر و آیری طرفدن عقل و ذهنلرینی فلسفه و ریاضیّاتلا تربیت ائده‌لر. طلب اولان معاریفی اؤیرنه بیلمه‌ین اینسانلار دا حیکمت اهلیندن تقلید ائتمه‌لیدیلر.
افلاطونون نظرینه اینسانین اوچ قوّه‌سی وار و هر بیریله موتناسیب بیر فضیلت وار:
1. شهوانی قوّه کی اونون فضیلتی اعتیدال‌دیر. 2. روحانی قوّه کی اونون فضیلتی شوجاعتدیر. 3. عقلانی قوّه کی اونون فضیلتی حیکمتدیر.
افلاطون روحون اوچ بؤلومونو «فاضیله شهر»ین اوچ بؤلومونه تای بیلیردی. اونون نظرینجه بو اوچ فضیلت بیر سیستمین جوزءلری ساییلیر و بو سیستمده هر بیری‌نین اؤز ایشی وار.
شوجاعت، موقاویمت و روحون مطلوب وضعیّتینده اولماسینی عؤهده‌سینه آلیب، اینسانی غیر معقول قورخولارا جومماقدان ساخلار. اعتیدال، شهوانی قوّه‌لری تنظیمه سالیب محدودلاشدیریر. حیکمت، روحون عقلانی بؤلومونه موناسیب معریفت وئریب روحون آیری ایکی بؤلومون واسیطه‌سی ایله حیمایت اولار.
افلاطون، فضاییلی بیر-بیرندن آیری بیلمکله برابر سقراط کیمی اونلارین بیرلیگینه‌ده اینانیردی. «حیکمت» فضیلتیندن آسیلی اولان خئیره معریفت تاپماق، تکجه اؤ بیری ایکی بؤلومو ایطاعته مجبور ائلیه بیلن شخصه ایمکانلیدیر. بئله‌لیکله فضیلتلر ماهیّتاً آیری اولسالار دا بیر شخصده یا هامیسی وار و یا هئچ بیری یوخدور.
افلاطونون بو نظریه‌سینده اولان موثبت نظریه و موسلمان عالیملری‌نین هامیسی‌نین قبول ائله‌دیگی نوقطه، اعتیدال مسأله‌سیدیر.
