جولفانین کَمکی داغینداکی پیلّه‌کانلی ائولر

جولفانین کَمکی داغینداکی پیلّه‌کانلی ائولر

زاویه، جولفانین کَمکی داغی‌نین اتکلرینده یئرلشن مشهور و گؤزل مرزی کنددیر. بوتون گؤرنلری حیران قویان قدیم شکلده تاریخی کند.

بو توریستی و تاریخی کند جولفانین مرکزی بخشی‌نین تابعلریندندیر و موناسیب یولو وار. بو کندین، آب و هاوا، باغلاری‌نین گئنیشلیگی و پیلّه‌کانلی ائولریله مخصوص آللاه وئرگی و طبیعی گؤزللیگی وار.

زاویه کندی شرقی آذربایجانین تاریخی و مذهبی کندلریندن اولوب هادیشهردن یئددی و جولفادان اوچ کیلومتر فاصیله‌سی وار.

بو کندده ایمام موس کاظمین (ع) نوه‌لریندن اولان ایمامزادا سید اسماعیلین مزاری یئرلشیب.

ایمامزادانین حیاطیندا میلّی اثرلر سیراسیندا ثبت اولموش ایکی عدد مین ایللیک چینار آغاجی وار. بو آغاجلار ایمامزادانین جنوب ضیلعینده و بیر-بیریندن دؤرد متر فاصیله‌لری وار. آغاجلارین دؤره‌سی اوچ متر یاریم و اوجالیغی 15 متره چاتار کی اونلارین باشلاری بیر-بیرینه توخونوب.

کندلیلرین دئدیگینه گؤره اوّللر بو آغاجلارین دیبیندن سو آخیردی آما نئچه ایل بوندان اوّل بو آغاجلاری سووارماغا یئر آلتی سیستمی قوشولوب.

زاویه‌نین گئنیش باغلاری، پیله‌کانلی ائولری، ثمره‌لی گیرده‌کان، گیله‌نار، اریک و گیلاس آغاجلارینا گؤره عاییله ایله خوش گونلر کئچیرمگه لاپ گؤزل یئر حسابا گلیر.

ایمامزادا سید اسماعیل (ع) کندین ائولرینه باخان بیر تپه‌نین اوستونده یئرلشیب. بوقعه‌نین قدیمی بیناسی 4*4 متردیر و گونبذی اونون ائنلی دیوارلاری اوستونده قویولوب. ایمامزادانین موطهّر مزاری اوستونده موشبّک تاختادان ضریح قویولوب کی 120 ایل بوندان اوّل نخجیوانلی بیر مهارتلی نجارین الیله دوزلیب.

ضریحین کناریندا صفوی دؤرونده اؤلدورولموش عوثمانلی قوشونونا عایید باشچی‌نین قبری وار. بوقعه‌نین داخیلی ساده سالچی ایشلری ایله بزه‌نیب.

بوقعه‌نین گیریشی شیمال طرفدندیر. زاییرلرین ریفاهینا گؤره حیاطین جنوبی ضیلعینده بیر نئچه اوتاق وار و غربی ضیلعده ده 200 مترلیک بیر مسجید وار.

حضرت علی‌یه (ع) عاشیق اولان مسیحیلر

حضرت علی‌یه (ع) عاشیق اولان مسیحیلر

حضرت علی (ع) نهج‌البلاغه‌نین 48-جی خوطبه‌سینده بویورورو: «گئجه چاتاندا و قارانلیق پرده‌سی اونا چکیلنده حمد آللاه مخصوصدور. اولدوزلارین طلوع و غروب زامانی حمد آللاها مخصوصدور. حمد او ذاتا مخصوصدور کی نعمتلری قورتولان دئییل و باغیشلادیقلارینی جوبران ائتمک اولماز. آما سونرا: قوشونومون قاراووللارینی اؤندن گؤندردیم و امریم اونلارا چاتانا قدر فرات قیراغیندا دایانمالارینی ایسته‌دیم. فرات چایینی اؤتوب سیزدن _دیجله چایی‌نین کناریندا ساکین اولان_ بیر جمعیّتین طرفینه گلمک قرارینا گلمیشم. ایستیرم اونلاری سیزینله برابر، دوشمنه طرف سفربر ائدم و سیزی گوجلندیرمک اوچون اونلاردان کؤمک آلام».

بو خوطبه‌نی او حضرت کوفه‌نین خاریجینده «نخیله» قرارگاهیندا «صفین» ساواشینا یوللاناندا هیجری قمری 37-جی ایلینده شوّالین 20-ده بویورموشدو. (ابن ابی الحدید شرحی جیلد 3، صفحه 201) هابئله بو خوطبه‌نی تاریخچیلرین بیر تعدادی او جومله‌دن «نصر بن مزاحم» نقل ائدیب.

صفین یولونداکی جریانلار: بو سفرده ایمام «آنبار» شهرینه چاتدی. بو شهرین اکینچیلیری و بؤیوکلری قارشیلاماغا گلیب دئدیلر: «سیزه قاطیر هدیه گتیرمیشیک و موسلمانلارا یئمک حاضیرلاییب حیوانلاریزا چوخلو یئم حاضیرلامیشیق». ایمام بویوردو: «آما حیوانلار باره‌سینده، اونلاری سیزدن آلماغا حاضیریق و خراجیزدان چیخاریق. یئمکلرین قیمتی بللی اولماسا اونلاری یئمه‌ریک». دئدیلر: «اؤزوموز قیمت ائدیب اونون پولونو وئره‌ریک». ایمام بویوردو: «سیز اونلارین حقیقی قیمتینی حسابلامایا‌جاقسیز». دئدیلر: «سیزین قوشونوزدا بیزیم تانیشلاریمیز وار. اونلارا باغیشلاماغا مانع وار؟»

ایمام بویوردو: «هامی سیزین دوستوزدور. موسلمانلارین هئچ بیری سیزین هدیه‌زی قبول ائله‌مه‌مه‌لیدیلر». سونرا بویوردو: «عسکرلردن هر بیری سیزدن بیر شئی غصب ائله‌میش اولسالار بیزه خبر وئرین». اونلار هدیه وئرمکده ایصرار ائله‌دیلر. ایمام بویوردو: «بیز سیزدن احتیاجسیزیق». بئله‌لیکله اؤز تایسیزلیق و بؤیوکلویونو ثبوت ائله‌دی. حقیقتده ایمام بو ایشی ایله هر جور تجاوزون قاقارشیسینی آلدی.

یولدا «رقه» دیارینا چاتاندا فرات کناریندا «بلیخ» آدیندا بیر یئرده اوتوراق ائله‌دیلر. ائله بوردایدی کی صومیعه‌دن بیر راهیب چیخیب او حضرتین محضرینه گلیب دئدی: «آتالاریمیزدان بیزه بیر کیتاب قالیب. بو کیتابی عیسی‌بن مریمین (ع) صحابه‌سی یازیبلار». سونرا اونو اوخوماغا باشلادی: «آللاه جزیرةالعرب جماعتی ایچینده  اونلارا کیتاب و حیکمتی اؤیرتمک اوچون و آللاه یولونو اونلارا گؤسترمک اوچون بیر پیغمبر مبعوث ائلر. اونون یولوندا خشونت یوخدور و او باغیشلار. اومّتی آللاهی تسبیح ائدن اینسانلاردیلار و وفاتیندان سونرا اونلارین آراسیندا داغیناقلیق یارانار. اومّتیندن بیر کیشی فرات کناریندان کئچر. او عدالته چاغیریب یاخشیلیقلارا امر ائدیب پیسلیکلردن نهی ائلر. دونیا اونون اوچون کولدن داها دَیَرسیزدیر. اؤلومو سو ایچمک کیمی راحات قبول ائلر. خلوتده آللاهدان قورخار و آشکاردا اونا خاطیر جماعته نصحیت وئرر. هر کس او پیغمبری درک ائدیب ایمان گتیرسه آللاهین جنّتینی آلمیش اولاجاق و هر کس او صالح بنده‌نی تاپسا اونا کؤمک ائله‌مه‌لیدیر چونکی اونونلا اؤلمک شهادتدیر». ایمام (ع) آغلاییب آللاها شوکر ائله‌دی. راهیب دئدی: «من سیزدن آیریلمایاجاغام.» او راهیب شهید اولانا قدر، گئجه گوندوز امیرالمؤمنینله (ع) اولدو. ایمام اونا ناماز قیلیب دفعه‌لرله اونون باغیشلانماسینی ایسته‌دی. (نهج‌البلاغه شرحی ابن ابی الحدید جیلد 3، صفحه 204 و 205)

حضرت علی‌نین (ع) ویلادتینی اوّلدن بیلن راهیب   

ابوطالب(ع) زامانی «مثرم بن دعیت بن شیتقام» آدیندا بیر راهیب واریدی. بو کیشی عبادتده معروف ایدی و آللاهی 190 ایل عیبادت ائله‌میشدی و آللاهدان هئچ ایستگی اولمامیشدی. نهایتده آللاهدان ایسته‌دی اؤولیادان بیرینی اونا نیشان وئرسین. آللاه تعالا ابوطالبی اونون نزدینه گؤندردی. مثرم اونو گؤرمک همن آیاغا قالخیب باشیندان اؤپدو و اونو اؤز قاباغیندا اوتوردوب دئدی: «آللاه سنه رحمت ائله‌سین. سن کیمسن؟» ابوطالب دئدی: «تهامه بؤلگه‌سیندن بیر کیشی». سوروشدو: «عبد منافین هانسی طایفاسیندان؟» جواب وئردی: «بنی هاشمدن». راهیب، یئنه دوروب ابو طالبین باشیندان اؤپوب دئدی: «آللاها شوکر اولسون کی آللاه منیم ایستگیمی وئردی و اؤلمه‌میشدن اوّل اؤز ولی‌سینی منه گؤستردی». سونرا دئدی: «سنه بشارت اولسون! آللاه منه ایلهام ائدیب کی سنه بشارت وار». ابو طالب سوروشدو: «او بشارت نه‌دیر؟» دئدی: «سندن بیر اوشاق اولاجاق کی ولی الله دیر. او آللاهین ولیسی، تقوالیلارین ایمامی و رسول الله‌-ین وصی‌سیدیر. او اوشاغی گؤرسن مندن اونا سلام یئتیر و اونا دئنه: مثرم سنه سلام یئتیریر و شهادت وئریر کی آللاهادا سووای تانری یوخدور. تکدیر و شریکی یوخدور و محمد (ص) اونون بنده‌سی و رسولودور و سن اونون حقلی خلیفه‌سی‌سن. نُبوّت محمدله و وصایت سنینله کامیل‌لشیر». بو حینده ابو طالب آغلاییب سوروشدو: «اونون آدی نه‌دیر؟» دئدی: «آدی علی‌دیر».

قوشونون سوسوزلوغو و مسیحی راهیب

صفّین یولوندا ایمامین (ع) قوشونو سوسوزلوغا دوچار اولدو. سو احتیاطی قورتولموشدو و هر طرفده سو آختاریشلاری نتیجه‌سیز قالدی. حضرت علی (ع) قوشونونو یولدان آزاجیق قیراغا چکیب بیر آز یول گئدندن سونرا چؤلون اورتاسیندا بیر صومعه آشکار اولدو. حضرت صومعه‌یه طرف گئدیب صحابه‌یه بویودو: «اورانین ساکینلرینی چاغیرین». جماعت چاغیردی. بیر راهیب باشینی صومعه‌دن ائشیگه چیخاردی. حضرت اونا بویوردو: «سیزین یاخینلیغیزدا بو جمعیّته جواب وئره بیله‌جک سو وار؟» راهیب دئدی: «موطلقا، منله سو آراسیندا ایکی فرسخ فاصیله وار منیم‌ده بیر آیلیق سویومو گتیرمه‌سه‌لر سوسوزلوغومدان اؤلرم». حضرت صحابه‌یه بویوردو: «راهیبین بو سؤزون ائشیتدیز؟» دئدیلر: «بلی ! ایندی کی گؤجوموز وار، امر ائلیرسن کی اورا گئدیب سویا ال تاپاق؟» حضرت بویوردو: «یوخ سیزین بو ایشه احتیاجیز یوخدور!» سونرا او حضرت قاطیری‌نین باشینی قیبله‌یه طرف چئویریب و صومعه یاخینلیغیندا بیر نوقطه‌یه ایشاره ائدیب بویوردو: «بورانی قازین». بیر عیدّه کولونگله قازماغا باشلادیلار. نهایت بیر پارلاق (آغ) داشا چاتدیلار (داها قازماق مومکون اولمادی). دئدیلر: «یا علی کولونگ بو داشا تأثیر ائتمیر». حضرت بویوردو: «سو او داشین آلتیندادیر. داشی ترپده بیلسز سویا چاتاجاقسیز. چالیشین داشی یئریندن قوپارداسیز».

موعاصیر مسیحی و حضرت علی (ع)

جورج جورداق، لوبنانین مشهور موحقیقلریندن و مسیحی مؤلّیف، دَیَرلی ««الامام علی صوت‌العداله الانسانیه» کیتابینی یازماقلا بو ایمامین دوشونجه‌لری و زیندگانلیغینا اولان عشق و علاقه‌سینی بیروزه وئریب. او، بو بئش جیلیدلیک کیتابدا حضرت علی‌نین (ع) اینسانی دوشونجه و حکومت زامانلارینا عاشیقانه شکلده ایشاره ائدیب.

«علی و اینسان حاقلری»، «علی و فرانسه اینقیلابی»، «علی و سقراط»، «علی و اونون عصری» و «علی و عرب میلّیِّتی» کیتابلاری، مسیحی جورج جورداقین «صوت العداله الانسانیه» کیتابی‌نین بئش جیلدینی تشکیل ائدیر. جورج جورداق جوانلیغی‌نین لاپ گؤزل ایللرینی، بو کیتابین تحقیقی و یازماسینا صرف ائله‌دی. لوبنانین جنوبوندا مرجعیون شهرینده 1926-جی ایلنیده دونیایا گلمیش جورج جورداق دئییر: «عربین مشهور شاعیری قارداشیم «فوآد جورداق» نهج‌البلاغه کیتابینی منه وئریب اونو درین اوخوماغیما تشویق ائله‌دی. نهج‌البلاغه‌نی اوخویاندان سونرا حضرت علی‌نین (ع) حالتلری، اخلاقی و ادبیّاتینا عاشیق اولدوم و اوندان سونرا او حضرت باره‌سینده سونّیلر و شیعه‌لر طرفیندن یازیلمیش کیتابلاری اوخوماغا باشلادیم».

ناماز قیلمایان شخصه شئیطانین جاوابی

ناماز قیلمایان شخصه شئیطانین جاوابی

کئچمیش زامانلاردا بیر نفر عربیستان چؤل‌لرینده تک‌باشینا اوزاق بیر سفره چیخیبمیش. شئیطان اونو یولوندان آزدیرماق اوچون تغییری-لیباس اولوب اینسان قیافه‌سینده اونون قارشی‌سینا چیخیر و دئییر:

- سلام، ائی دوست. گؤرورم، تک‌باشینا هاراسا سفر ائدیرسن. ایسته‌ییرسنسه، سنه یول یولداشی اولارام. منیم‌ده یولوم سن گئتدیگین طرفه‌دیر.

همین شخص چوخ سئوینیر و شئیطانین تکلیفینی قبول ائدیر. بو مینواللا ایکی یولداشی اوزون-اوزادی یوللارینا داوام ائدیرلر. نهایت قاش قارالیر، آخشام دوشور. بیردن شئیطان یولداشینا دئییر:

- من سنینله دوستلوق ائتمک ایسته‌میرم!

آدام بونون سببینی سوروشدوقدا شئیطان دیل‌لنیر:

- سحردن سنی موشاهیده ائدیرم. سنی بیر دفعه ده اولسون ناماز قیلان گؤرمه‌دیم. من اینسان قیافه‌سینه گیرمیش شئیطانام. سنی یولوندان آزدیرماق اوچون بئله ائتدیم. باخدیم کی، سنی آزدیرماغا احتیاج یوخموش. من آللاها یالنیز بیر دفعه سجده ائتمه‌ییب اونا عاصی اولدوم. بو عملیمه گؤره ده الله منی قیامته قدر لعنتله‌دی. سن ایسه گونده بئش دفعه آللاها سجده ائتمه‌یه تنبل‌لیک ائدیرسن. اونا گؤره ده سنینله اولماغیملا بیر داها آللاهین لعنتینه دوچار اولماقدان قورخورام و سنینله دوستلوق ائتمکدن ایمتیناع ائدیرم. سنین وضعیتین منیمکیندن بئترمیش کی!

Namaz qılmayan şəxsə şeytanın cavabı

Keçmiş zamanlarda bir nəfər Ərəbistan çöllərində təkbaşına uzaq bir səfərə çıxıbmış. Şeytan onu yolundan azdırmaq üçün təğyiri-libas olub insan qiyafəsində onun qarşısına çıxır və deyir:
- Salam, ey dost. Görürəm, təkbaşına harasa səfər edirsən. İstəyirsənsə, sənə yol-yoldaşı olaram. Mənim də yolum sən getdiyin tərəfədir.
Həmin şəxs çox sevinir və şeytanın təklifini qəbul edir. Bu minvalla iki yoldaşı uzun-uzadı yollarına davam edirlər. Nəhayət qaş qaralır, axşam düşür. Birdən şeytan yoldaşına deyir:
- Mən səninlə dostluq etmək istəmirəm!
Adam bunun səbəbini soruşduqda Şeytan dillənir:
- Səhərdən səni müşahidə edirəm. Səni bir dəfə də olsun namaz qılan görmədim. Mən insan qiyafəsinə girmiş şeytanam. Səni yolundan azdırmaq üçün belə etdim. Baxdım ki, səni azdırmağa ehtiyac yoxmuş. Mən Allaha yalnız bir dəfə səcdə etməyib Ona asi oldum. Bu əməlimə görə də Allah məni qiyamətə qədər lənətlədi. Sən isə gündə beş dəfə Allaha səcdə etməyə tənbəllik edirsən. Ona görə də səninlə olmağımla bir daha Allahın lənətinə düçar olmaqdan qorxuram və səninlə dostluq etməkdən imtina edirəm. Sənin vəziyyətin mənimkindən betərmişki!

حضرت علی‌نین (ع) تله‌سیک قضاوت باره‌ده سؤزو/مؤمین فقط یقین اساسی

حضرت علی‌نین (ع) تله‌سیک قضاوت باره‌ده سؤزو/مؤمین فقط یقین اساسیندا دانیشار

عاغیللی و مؤمین آدام فقط یقین اساسیندا دانیشار. حضرت علی (ع) بو باره‌ده بویوروب: أقولا بغیر علم؟ یقینسیز بیر سؤز دانیشیرلار؟

قضاوت ایکی اساسین اوستونده اولا بیلر: یا یقین اساسیندا و یا جهل اساسیندا. یقین اساسیندا قضاوت ائله‌مک فیکیرلشمک و عاغلی ایشه سالماق نتیجه‌سینده یارانار بونا گؤره‌ده تله‌سیک اولماز. بلکه دوشونمک، تحقیق و موطالیعه‌یه احتیاجی وار. آما جهالت اوزوندن قضاوت ائله‌مک تحقیق، دوشونماق و موطالیعه‌یه دایانماییب بو اوزودن تله‌سیک اولار. قضاوتلرین چوخو منفی و یا موثبت احساسین نتیجه‌سی اولور کی اونوندا کؤکو جهالتده‌دیر. احساس اوزوندن قضاوت، مونفعیلانه احساسلارا دایانار.

قورآن اینسانلاری یئر به یئر قضاوتده تله‌سمکدن چکینمگه و دوشونمگه چاغیریب تقلید و سوءظنی محکوم ائلیر. قورآن بویورور: فاسیق بیریسیندن خبر ائشیتسز اونو تحقیقسیز قبول ائتمه‌یین.

قورآن تله‌سیک و عاغلا دایانمایان قضاوتلر باره‌سینده‌ده بویورور: ما لکم کیف تحکمون؟! سیزه نه اولوب؟ نئجه حؤکم ائدیرسیز؟

یوخو نظریه‌لری و تعبیری

یوخو نظریه‌لری و تعبیری

زیگموند فرویدون نظریه‌سی: فروید یوخو گؤرمگی اینسانین آلت شعورونون آرزولاری و ایستکلریی‌نین اینعیکاس ائتدیگینی اینانیر.

فرویدون نظرینده، یوخو گؤرمک بیزه گون بویو سانسور اولموش طلبلریمیزی گؤسترمگه ایجازه وئریر. اوندان علاوه او یوخودا گؤرولنلرین خیالی آلت شعور شئیلرین سمبولو اولماسینا اینانیر بونا گؤره احتیمالی وار یوخولاریمیزین چوخو، تاپدالانمیش طلبلریمیزی حتّا دگیشمیش شکیلده بیان ائلیه.

هوسبون و مک کارلی‌نین فرضیه‌سی: اونلارین نظرینجه یوخو بئینین روحی فعالیّتینی یوخ بلکه فیزیکی فعالیّتینی اینعیکاس ائلیر. بو نظریه‌یه اساساً بیز گونده‌لیک ایشلریمیزی‌ده یوخودا گؤرمگه تمایولوموز وار. کورتئکسین اَن راییج فعالیّتی، گونده‌لیک ایشلر و نیگران‌چیلیقلاری اینعیکاس ائله‌مکدیر.

بونونلا بئله هوسبون بعضی یوخولارین، شخصین روحی دغدغه‌لرینی‌ده شامیل اولماسینی گؤستریر. شخصین یاشاییش ایستراتژیلری باره‌ده اولان باخیشی و پلانی.

کریک و میچستون نظریه‌سی: اونلارین نظرینجه درین یوخو بئینین ایطّیلاعاتینی سئیرکلندیریر. آیری سؤزله یوخو حافیظه مئیدانین بوشالدیر کی سونراکی یوخولارا موتمرکیز اولا بیلسین.

کابوس ایختیلالی: یوخونون اساس دؤره‌سینده تئز تئز آییلماق و یا مورگوله‌مک همیشه قورخمالی و گئنیش یوخولارلا عئینی زماندا اولور. معمولاً یوخولار یاشاییش تهدیدی، تهلوکه‌سیزلیگی و  عیزّت نفس باره‌ده اولور. آییلماق عموماً یوخونون ایکینجی یاریسیندا باش وئرر. قورخولو یوخولاردان سونرا شخص درحال آییق اولار و مکان و زامانی درک ائلر. (یوخو وحشتی ایختیلال  و صرعین ترسینه. او حالدا شخص زامان و مکاندان درکی اولماز.) یوخو ایختیلالی شخصین گونلوک یاشاییشی و ایشینده منفی تأثیر قویا بیلر. بئله ایختیلاللار لزوماً حادیثه‌لر نتیجه‌سینده یارانمازلار بلکه مادّه‌لرین فیزیولوژیک تأثیری و بعضی خسته‌لیکلر تأثیری آلتیندا یارانا بیلرلر.

 بیولوژیک و روح تانیما نظریندن یوخونون تعبیری: DNA کاشیفلرین بیری، فرانسیس کرکین نظرینجه یوخو گؤرمک گون بویو آلینمیش حیسّی ایطیلاعاتین ائشیگه آتیلماسینا کؤمک ائلیر. عصب سیستمی فعالیّته باشلیر و یوخو گؤرمگه سبب اولور. رابین رویستون، ظاهیراً ساغلاملیق موشکوللرینی گؤسترن ایکی یوزدن چوخ یوخو شرحی و تعبیری ییغیب. مثلاً: بیر کیشی یوخودا اونو تعقیب ائدن ایکی قارا پلنگی گؤرور. پلنگلرین بیر جایناغینی اونون بئلینه باتیریر. همن آدام نئچه آیدان سونرا قورخولو بیر خسته‌لیک توتور. بو خسته‌لیگین علامتی بئلی‌نین همن نوقطه‌سینده قارا خالین اولماسیدیر.

نظره گلیر یوخولار بعضاً مسأله‌لری تازا یوللا حلّ ائله‌مگه ایلهام منبعی اولورلار. مثلاً بنزین کاشیفی اولان «ککوله» یوخودا اؤز قویروقلارینی آغزیلارینا آلمیش ایلانلاری گؤرندن سونرا بنزینی کشف ائده بیلدی. بنزینین شیمیایی بیناسی خطی یوخ بلکه داییره‌ویدیر. روح عالیملری دئییر بوتون گؤردویوز یوخولارین گیزلی معناسی وار.

آشاغیدا روح علمی نظریندن نئچه یوخو تعبیری گلیر کی البته عمومی حؤکم ساییلا بیلمزلر و داها چوخ اینسانین عمللری و ذهنی آراسینداکی رابیطه‌نی نظرده آلیب.

پیلّه: یوخودا پیلّه‌لردن یوخاری گئمگیزی گؤرسز معمولاً گله‌جکده مووفقیّته چاتماغیزین علامتی ساییلیر. پیلّه‌دن آشاغی یئنمک‌ده مغلوبیّتدن قورخدوغوزو گؤستریر چونکی سون زمانلار ریسکلی ایش گؤروبسوز.

اوتوموبیل وساییلی: چوخ زمانلار بدن و مخصوصاً بئیین سمبولودور. یوخودا بیر ماشینین موختلیف حیصّه‌لرین آچدیغیزی گؤرسز، سیزین روحی بیر موشکولـله موباریزه ائله‌دیگیزی گؤستریر. یاغلانمیش و آخار ماشینی یوخودا گؤرمک، یاشاییشدا داها سهمانلی اولماغا رغبتیزی گؤرسدیر. پاسلانمیش و ایشدن دوشموش ماشین، روحی و جیسمی خسته‌لیک علامتی ساییلیر.

توک: آچیق و اوزون توک داها چوخ آزادلیغا مئییللی اولماق معناسیندادیر آما یوخودا اؤز توکوزو قیسالتماغی گؤرسز، یاشاییشیزین بیر بؤلومونده محدود اولدوغوزو دوشوندویوزو حیسّ ائیلیرسیز. توکلریزی داراماق، غلیظ موشکوللریزه حل یولونون تاپیلماسی علامتیدیر.

دلیک: بیر دلیکده گیره کئچدیگیزی یوخودا گؤرسز، یاشاییشیزین تکرارلی اولدوغونو دوشوندویوزون معناسیندادیر. پالتارداکی دلیک، یاخیندا مادّی مووفّقیّته ال تاپماغیزین معناسیندادیر.

اؤلوم: یوخودا اؤز اؤلوموزو گؤرسز، دونیانین بوتون موشکوللریندن قورتولماق ایستدیگیزین علامتی ساییلیر. یوخسا جدّیزین آدسیز-سانسیز بیر قبیرده اولماسینی یوخودا گؤرسز بو حالدا ایش و یا بیر حادیثه‌دن ناراحاتلیغیزین علامتی ساییلیر. آیریسی‌نین اؤلومونو یوخودا گؤرمک تعجوب یارادان خبرلرین ائشیتمه‌سی‌نین علامتی‌دیر. عزادارلیق و یا دفن مراسیمینی یوخودا گؤرسز آلت شعوروز سیزدن ایستیر افسوس ائتدیگیز شئیی اونوداسیز.

اوت علف: یاشاییش شرطلریزین اینعیکاسیدیر. یاشیل اوت هر شئیین یولوندا اولماسی معناسیندادیر. آما سارالمیش و قوروموش اوت سیزین خوشبخت اولمادیغیزین علامتیدیر. هابئله خسته‌لیک علامتی‌ده اولا بیلر.

اود: ائویزین اود توتماسینی یوخودا گؤرسز، بیری‌نین الیندن چوخ حیرصلی اولدوغوزون علامتیدیر. فقط اؤزوزو یانماقدا گؤسز، بیری باره‌ده کونترول اولنمایان حیسّلریز وار. اولا بیلر اونون الیندن حیرصلنمیسیز و اولا بیلر اونون فراقیندان فیشارداسیز.

دریا: بوش دریانین یوخودا گؤرولمه‌سی، رابطه‌سیز بیر یاشاییشیزین اولماسینی حیسّ ائدیرسیز. ساحیلی یوخودا گؤرمک سعادتیزین الدن گتئمکده اولدوغونو حیسّ ائدیرسیز.

ایسلامی دوشونجه‌ده صادیقه رؤیا: دینی دوشونجه‌لرده یوخو ایلاهی علامتلردن ساییلان، اؤزونده چوخلو دئییلمه‌میش حکایتلر گیزلدن وارلیقدیر. بیری نفسی‌نین اینحیصاریندان چیخیب یوخویا، بیزی او بیری طرفه هیدایت ائدن بیر شئی کیمی باخسا، چوخلو ایشاره‌لر، حکایتلر و هیدایتلر اونا آشکار اولاجاق. ائله بونا گؤره آللاه تعالا یوخونو اؤز آیه‌لریندن بیر کیمی ساییب. اوندا بیر سئری علامتلر و آیه‌لر ده قویوب کی بیزی اونلارا دیقّت یئتیرمگه چاغیریر. محی الدین عربی بن عربی، یوخونو حیکمت ایشیغی ساییب و اونو عینایت اهلی اوچون بیرینجی ایلاهی وحی تلقّیسی بیلیب.

صادیقه رؤیا گله‌جکده عئیناً ایتیفاق دوشه‌جک یوخودور. بو جور یوخولارین ساکیت و شفّاف روحی زمینه‌یه احیتاجی وار. مخصوصاً دال به دال گؤرولدوکلری شراییطده. آما هر حالدا بو جور یوخونون گؤرنی‌نین حتماً پاک و دیندار اینسان اولدوغونو دئمک اولماز. چونکی اولا بیلر رذاییل و پیسلیکلره موبتلا اولماسینا رغماً، خاص دلیللره گؤره گله‌جگین خبرلریله روحی رابیطه‌سی اولا.

ایمام هادی‌نین (ع) یاشاییشی و سیره‌سی: ویلادتدن شهادته

ایمام هادی‌نین (ع) یاشاییشی و سیره‌سی: ویلادتدن شهادته

شیعه عالیملرین هامیسی او حضرتین کمال، فضل، علم و دؤزومو و آیری کمالاتینا تصریح ائدیب و اونو جدّی رسول‌الله (ص) و علی بن ابی طالب (ع) کیمی بوتون یاخشیلیقلارین جامعی ساییبلار و سونّی بؤیوکلری‌ده او حضرتین فضیلتینه تصریح ائدیبلر. دوققوزونجو ایمامین خصوصیّتلریندن بیری، او حضرتین ویلادتی‌نین مودّتلر اوّل شیعه‌لر طرفیندن گؤزلنیلمه‌سی ایدی. ایمام رضا (ع) آتاسی ایمام موسی بن جعفر (ع) و او دا رسول‌الله‌دان نقل ائدیب بویورور: «آتام کنیزلرین اَن یاخشیسی‌نین اوغلونا فدا اولسون. همان «نوبه» اهلی اولان [کنیز]».

ریوایتلره رغماً، شیعه‌لرین اینتیظاری مودّتلرجه یئرینه یئتیشمه‌ییب نیگرانچیلیغا دؤندو. اونلار ایمام رضانین(ع) 45 یاشی ردّ اولدوغونو و او حضرتین اوغلو اولمادیغینی گؤروردولر. اونلار داها چوخ عباسی ظولم سیستمی‌نین او حضرته حمله ائدیب شهید ائتمه‌سیندن قورخوردولار. واقفیه باشچیلاری طرفیندن یاییلان شاییعه‌لر بو نیگرانچیلیقلاری چوخالدیردی. اونلار بئله شاییعه سالیردیلار: ایمام کاظم (ع) دیریدیر و غیبته گئدیب و ایمام رضا (ع) سونسوزدور.

نهایتده هیجری قمری ایلین 195-جی ایلینده رجبین اونوندا گؤزله‌نیلن مولود دونیایا گلدی. تاریخچیلیر او حضرتین ویلادتی ایلی باره‌ده ایجماعلاری وار و فقط آی و گونونده ایختیلاف ائدیبلر.

«خیزران»ین حامیله اولدوغو بللی اولاندان سونرا ایمام موسی بن جعفرین (ع) قیزی، قارداشی ایمام رضایا (ع) نامه یازیب اونو خبردار ائله‌دی. ویلادتدن سونرا حضرت او گئجه‌نی سحره‌دک بالاسی‌نین بئشیگی یانیندا اولوب اونونلا نجوا ائلیردی و ایلاهی علملری اونا اؤیردیردی. ایمام رضا (ع) همن گئجه اؤز بالاسی‌نین ویلادتینی شیعه‌لره خبر وئردی.

شیعه‌لرین سککیزینجی ایمامی، اوغلونون آدینی رسول‌الله‌ین آدینا «محمد» قویدو. او حضرتین کونیه‌سی «ابو جعفر» ایدی و چونکی بئشینجی ایمامین‌دا کونیه‌سی ابوجعفری ایدی تاریخچیلر او حضرتی ایکینجی ابوجعفر آدلاندیریرلار. او حضرتین آیری غیر مشهور کونیه‌سی‌ده «ابو علی»دیر. تاریخ و حدیث کیتابلاریندا او حضرته چوخلو لقبلر ساییبلار، اونلارین مشهورلاری بونلاردیر: "تقی"، "جواد"، "مرضی"، " متوکل"،" متقی"، " زکی"، "متجب"، "مرتضی"، "قانع"، " ربانی عالیم "، "رضی"، "مختار"، "صادق"، "صابر" و "فاضل". هابئله سونّیلر ایچینده «باب‌المراد» لقبینه‌ده مشهوردور. آما او حضرتین اَن مشهور لقبلری "تقی" و "جواد"دیر.

ایمام جواد (ع) 202-جی هیجری ایلینده یئددی یاشیندا ایمامته چاتدی. ایمام جوادین (ع) عؤمرونون بؤیوک قیسمی عباسی خلیفه‌سی مأمونون دؤرونده کئچدی. خلیفه دونیا مالی و مقاملا او حضرتین موقدّسلیگینی آشاغی یئندیرمگه چالیشیردی.

اونون بیرینجی ایشی بو اولدو کی قیزینی او حضرتین عقدینه گتیرسین و توی مراسیمینی ایسرافلی و تؤک-‌داغیتلی ائله‌مکله او حضرتی‌ده بو ایشلرده سهیم گؤرستسین. آما ایمام (ع) اؤز عفیف‌یانا داورانیشی ایله اونون بو ایشینی سونسوز قویدو.

مأمون اؤز پلانلارینی نتیجه‌سیز گؤرنده او حضرتین قتلینه بئل باغلیر و بیر گئجه کئفلی حالدا اونا حمله ائدیر آما مؤعجیزه‌یه بنزر شکیلده ایمام نجات تاپیر.

مأموندان سونراکی خلیفه معتصم‌ده خیلافته چاتاندا، ایمامی بغدادا چاغیریب درباردا گؤز آلتیندا ساخلادی. سارایداکی موباحیثه‌لرده او حضرت، سارایین عالیملرینی مغلوب ائله‌دیگینه گؤره قاضی‌القضات خلیفه یانیندا او حضرتدن سعایت ائله‌دی و خلیفه‌نی اونو شهید ائتمگه راضی سالدی.

معتصم بو دفعه قیزینی او حضرتین اؤلدورمه‌سینه مأمور ائله‌دی. معتصمین قیزی «ام فضل» آتاسیندان آلان زهری اوزومه قاتیب اونونلا ایمام جوادی (ع) زهرلندیردی.

ایمام جواد (ع) 220-جی هیجری قمری ایلین ذی‌قعده‌نین آخیرینده 25 ایل برکتلی عؤمردن سونرا شهادته چاتدی و پاک جسدی کرامتلی جدّی موسی ‌بن جعفرین (ع) مزاری کناریندا بغدادین قریش قبریستانلیغیندا تورپاغا تاپیشیریلدی. بو ایکی کرامتلی‌نین ملکوتی مزارلاری کاظمین آدینا مشهوردور و شیعه‌لرین آمال کعبه‌سیدیر.