موعلیم شاگیردلریندن یئمکلری اوچون بیر شئیلر حاضیرلامالارینی ایستیر.
شاگیردلر گئدیب یاخشی یئمک تاپماق اوچون چتینلیکلرله اوز به اوز اولورلار.
شاگیردلر آخشام قاییدیرلار و هر بیرینین الینده خئیریّه طریقی ایله الده ائتدیکلری واریدی: اؤلوشگهمیش چوروک میوه، خیردا چؤرک.
لاکین اونلارین بیری دولو سله یئتیشمیش آلما گتیرمیشدی.
او آلمالاری بؤلرک دئییردی: «بوتون چالیشدیغیم موعلیمیمه و دوستلاریما کؤمک ائتمگه گؤرهدیر».
موعلیم سوروشدو: «بونلاری هاردان تاپدین؟»
- «مجبور قالدیم اوغورلوق ائدم. جماعت زدهلنمیش ارزاقدان باشقا هئچ نه وئرمیردیلر بیر حالداکی بیلیرلر بیز آللاه کلامینی تبلیغ ائدیریک».
- «یاخشی ! سن آلمالارینلا گئد و بیر داها قاییتما !»
«منیم اوچون اوغورلوق ائدنین آخیری مندن اوغورلاماغا چاتار».
من یسرق لأجلی ، ینتهی به الأمر إلى سرقتی
طلب المعلم من تلامیذه الذهاب لإحضار شیء لیأکلوه .
کانوا مسافرین ، و یواجهون صعوبة فی العثور على طعام جید .
عاد التلامیذ فی المساء ، و کل منهم یحمل القلیل الذی تلقاه من إحسان : فاکهة ذابلة تکون عفنة ، خبز باءت.
لکن أحدهم أحضر سلة تفاح جید النضج .
قال و هو یوزع التفاحات :
سأبذل جهدی دوماً لمساعدة معلمی و إخوتی .
سأله المعلم : أین وجدت هذا ؟
- اضطررت لسرقته لم یعطنی الناس سوى الأطعمة التالفة ، و هو یعرفون أننا نبشر بکلام الله .
- حسناً اذهب أنت و تفاحاتک ، و لا ترجع أبداً .
" من یسرق لأجلی ، ینتهی به الأمر إلى سرقتی
حکایت اولوب زاهیدین یاتاغینین اوستوندن آسلانمیش دولو یاغ کوپو واریدی. گونلرین بیرینده الینده آغاج یئرینده اوزانیب فیکره گئتمیشدی: «کوپو اون دیرهمه ساتیب بئش کئچی آلارام. ایلده ایکی دفعه بالالارلار. اون ایلده ایکی یوزه چاتارلار. اونلاری ساتیب اون اینک آلارام سونرا الیمدهکی پول آرتار قول-کؤله آلارام، بیر اوشاغیم اولار، منی غضبلندیرسه اونو بو آغاجلا وورارام». آغاجلا بو حرکتی گؤسدیب کوپو ووردو.
کوپ سیندی و ایچیندهکی یاغ اوزونه باشینا تؤکولدو ! . . .
حلم صاحب الجرّة
ریوایت
اولوب کی، هیندوستانین جوان پادشاهلاریندان بیرینه اوزاق بؤلگهلردن دبدبهلی
آرواد پالتاری هدیه گتیریرلر.
وزیرینه امر ائلیر زوجهلرینی چاغیرسین. آروادلار گلیر. هر
بیرینین اؤزونه موناسیبین سئچمهسی اوچون پالتارلار سریلیر. آروادلار باخیب
حئیران قالیرلار. بو اثنادا اونلارین بیری باشینی قالدیریب وزیره باخدی ائله بیل
کی ایشاره ایله اوندان هانسینین داها گؤزل پالتار اولدوغونو سوروشور.
وزیر گؤزو ایله سورعتله پالتارلارین بیرینه ایشاره ائدنده پادشاه وزیرینین اونون آروادینا قاش-گؤز ائلهمهسینی گؤرور !
لاکین پادشاه بو مسألهنی ایچینده ساخلیر و بیلیندیرمیر. آروادلارین هر بیری اؤزونه یاراشانی گؤتوروب چیخیر. آما یازیق وزیر موضطریب اولوب اوزونون رنگی دگیشیب شاشقین قالیر کی گؤرهسن پادشاه اونون بو قاش-گؤز ائلهمهسیندن نه آنلاییب؟
چوخ فیکیر و تردّوددن سونرا بیر یولدان باشقا هئچ چاره تاپمیر؛ اؤزونو ائله آپاریر گویا گؤزونده اولان عارضه اوزوندن نئچه لحظهدن بیر گؤزو آتیر. یازیق وزیر ایللر بویو یاشاییب پادشاهی گؤردویو زمانلار سول گؤزو ایله گؤز وورما اثرینده بو ایش اونون عادتینه چئوریلدی. پادشاهین اؤلوم زمانی چاتدیغیندا اوغلونا نصیحت ائلهدی: اوغلوم سنه وزیریمله یاخشی اولمانی توصیه ائدیرم، او ائلهمهدیگی گوناهدان قیرخ ایل بویو عوذر ایستهدی !»
وفاء الوزیر الهندی ؟
حُکِیَ
أنَّ ملکاً شاباً من ملوک الهند أُهْدِیَت إلیه ثیاب نساء فاخرة من أحد الأقالیم
البعیدة ، فأمر وزیره أنْ یبعث من ینادی زوجاته ، فجاءت زوجاته وقد بسط الثیاب
لتنتقی کل واحدة منهنَّ ما یُناسبها ، فجعلنَ ینظرن وهنَّ متحیرات ، وأثناء ذلک
رفعت إحداهنَّ رأسها فنظرت إلى الوزیر کأنها تسـتـشـیره عـن أی الثیاب أجـمـل ؟
فما
کان من الوزیر إلا أنْ أشار لها بعینه بسرعة نحو إحدى الثیاب ، فوقعت عین الملک
على الوزیر وهو یغمزها لزوجته !
ولکنّ
الملک أسَرَّها فی نفسه ولم یُبدها له ، ثم أخذت بعد ذلک کل واحدة منهنّ ما ناسبها
وخرجن ، ولکن الوزیر المسکین اضطرب وتغیر وجهه واحتار کیف له أنْ یُفهم الملک ما
قصده بتلک الإشاره ؟
وبعد
تفکیر وتردد لم یجد حلاً سوى أَنْ یتظاهر أنَّ فی عینه عاهة طرأت علیها تجعله
یُغمضها بین لحظةٍ ولحظة ، فعاش هذا الوزیر المسکین سنین طویلة وهو یقوم بإغماض
عینه الیسرى کلما رأى الملک حتى أصبحت عادة ملازمة له ، وعندما حضرت الملک الوفاة
، قال الملک لابنه وهو یعظه : یا بُنی أوصیک بالوزیر خیراً ، فإنَّه اعتذر عن ذنبٍ
لم یرتکبه مدة 40 سنة !
بیر نئچه ایل اوّل بیر مالیکین ساحیل قیراغیندان اکین یئری واریدی. او ایشچی گؤتورمک اوچون تئز-تئز اعلان وئرسهده اینسانلارین چوخو ساحیل قیراغینداکی یئرده ایشلهمکدن چکینیردیلر. چونکی اونلار بینالارا و حاصیللارا زیان ووران ساحیلده غضبلی دریانین دالغالاریندان و اوردا
اسن طوفاندان قورخوردولار.
اونون اوچونده مالیک ایشه موراجیعت ائدنلرله موصاحیبه ائدن زمان اونلار ایشدن ایمتیناع ائدیردیلر. نهایتده کوله
بوی، آریق، اورتا یاشلی کیشی مالیکه یاخینلاشیب دئدی: «اکینچیلیک اوچون سنین یاخشی یئرین وار می؟»
مالیک اونا دئدی: «سنین اکین ساحهسینده ایشلمگه یاخشی الین وار می؟»
کیچیک جوثّه کیشی جواب وئردی: «بلی، کولک اسنده من یوخلارام».
اکین ساحهسی مالیکینه بو جواب تعجوبلو گلسهده آیری ایشچی تاپماقدان اومیدسیز اولدوغو اوچون اونو قبول ائلهدی.
آریق کیشی مزرعهده چوخ یاخشی ایشلیردی. گون چیخاندان گون باتانا قدر بوتون واختی ایشلیردی و مالیک اوندان راضیلیق حیسّ ائدیردی.
گئجهلرین بیرینده ساحیلدن شیدّتلی یئل اسمگه باشلادی و مالیکی ناراحات ائدیب یئریندن قالخیزدی. چیراق گؤتوروب مزرعهسینده ایشلهمگه گؤتورن آریق کیشی یاتان داخمایا یولا دوشدو. کیشینی سیلکهلهییب اوجادن قیشقیردی: «اویان ! فیرتینا اولوب. دور یئل هر شئیی آپارمامیش اونلاری باغلا و برکیت».
کیچیک جوثّه کیشی کنارا چکیلرک یئرینده دیغیرلانیب آییقلیقلا دئدی: «یوخ آغا! اوّلده فیرتینا اولاندان یاتاجاغیمی سنه دئمیشم!»
مالیک چوخ شیدّتلی غضبلنیب بو ایشچینی سحر ائشیگه اؤتورمک قرارینا گلدی. آما ایندی گرک ائشیگه چیخیب طوفانا قارشی حاضیرلیقلاری گؤرسون.
اورا چاتاندا چوخ تعجوب ائلهدی. بوتون آنبارلاری نایلونلا اؤرتولموش گؤردو . . .
اینک طؤیلهده، قوشلار هینلرینده، قاپیلاردا دمیر میلهلر، پنجرهلر مؤحکم برکیدیلمیش، هر شئی مؤحکم باغلانیب و هئچ زادا اوچماق ایمکانی یوخدور.
اوندا مالیک ایشچینی ایشه گؤتورن واخت نه دئدیگینی آنلادی. او اؤزو ده قاییتدی فیرتینا واختیندا یاتسین.
عیبرت: حاضیرلیق، طوفان واختی یاتماغا لاپ یاخشی وسیلهدیر !
أنام عندما تعصف الریاح
منذ سنوات عدة کان لأحد ملاک الأرض الزراعیة مزرعة تقع بجوار الشاطئ، وکان کثیراً ما یعلن عن حاجته لعمّال، ولکن معظم الناس کانوا یترددون فی قبول العمل فی مزرعة بجوار الشاطئ؛ لأنهم کانوا یخشون العواصف التی کانت تعربد عبر البحر الهائج الأمواج وهی تصب الدمار على المبانی والمحاصیل.
ولذلک عندما کان المالک یجری مقابلات لاٍختیار متقدمین للعمل، کان یواجه فی النهایة برفضهم العمل، وأخیراً اقترب رجل قصیر ونحیف، متوسط العمر للمالک فقال له المالک: “هل أنت جید مجال الزراعة؟”
فقال له المالک :" هل أنت ید عاملة جیدة فی مجال الزراعة ؟
فأجاب الرجل نحیف الجسم قائلاً: "نعم فأنا الذی ینام عندما تعصف الریاح"
ومع أنّ مالک المزرعة تحیّر من هذه الإجابة إلا أنه قبِلَ أن یعینه بسبب شدة یأسه من وجود عمال آخرین.
أخذ الرجل النحیف یعمل عملا جیداً فی المزرعة، وکان طیلة الوقت مشغولا من الفجر وحتى غروب الشمس، وأحس المالک بالرضا عنه.
وفی إحدى اللیالی ضربت الریاح بکل قوة من ناحیة الشاطئ فقفز المالک منزعجاً من الفراش، ثم أخذ مصباحاً واندفع بسرعة إلى الحجرة التی ینام فیها الرجل النحیف الذی عیّنه للعمل عنده فی المزرعة ثمّ راح یهزّ الرجل وهو یصرخ بصوت عالٍ: "استیقظ فهناک عاصفة آتیة قم ثبِّت کل شیء واربطه قبل أن تطیّره الریاح"
استدار الرجل صغیر الحجم مبتعداً فی فراشه وقال فی حزم: "لا یا سیّدی فقد سبق وقلت لک أنا الذی ینام عندما تعصف الریاح!"
أصاب الملک غضباً شدیداً وعزم على طرد هذا العامل فی الصباح، لکن علیه الآن أن یخرج عاجلا خارج المنزل لیستعد لمجابهة العاصفة.
وعندما وصل أصابته الدهشة، فقد اکتشف أن کل الحظائر مغطاة بمشمّعات..
والبقر فی الحظیرة، والطیور فی أعشاشها، والأبواب علیها أسیاخ حدیدیة وجمیع النوافذ محکمة الإغلاق، وکل شیء مربوط جیداً ولا شیء یمکن أن یطیر.
وحینذاک فهم المالک ما الذی کان یعنیه الرجل العامل لدیه، وعاد هو نفسه إلى فراشه لینام بینما الریاح تعصف.
العبرة : الاستعداد أفضل وسیلة کی تنام عندما تأتی العواصف!.
تولون شهرینین موحاصیرهسینده بومب یاغدیرما زمانی جوان بناپارت قورخودان تیترهییردی.
عسکرلرین بیری اونو بو حالدا گؤروب دوستلارینا دئدی: «باخین اونا ! قورخودان تیترهییر !»
بناپارت جواب وئردی: «بلی من قورخورام، آما ساواشا دوام ائدیرم. منیم قورخومون یاریسی سیزده اولسایدی چوخدان ایدی ساواشی ترک ائتمیشدیز».
حیکمت: قورخو آغ جیگرلیک علامتی دئییل. او بیزی موعیّن واختلار جسارتلی و لیاقتلی ایقدام ائتمگه یؤنلدن حیسّدیر.
هر کیم قورخو حیس ائده آما قورخونون اونا غالیب گلمهسینه ایمکان وئرمهیه، او جسارتلی بیرسیدیر.
آما بیری چتین موقعیتله اوزلشرکن خطرین ریسکینی بیلمهسه احتیاطسیز بیریسیندن باشقا هئچ نه دئییل.
الخوف لیس دلیلاً على الجبن
کان بونابرت الشاب یرتعش من الخوف أثناء القصف الضاری فی حصار طولون .
وعندما رآه أحد الجنود على هذه الحال قال لرفاقه :
- انظروا إلیه ، إنه یرتعد من الخوف !
رد علیه بونابرت :
- نعم إنی خائف ، و لکنی مستمر فی القتال ، فلو کنتم تشعرون بنصف الخوف الذی اشعر به ، للذتم بالفرار منذ وقت طویل .
الحکمه: الخوف لیس دلیلاً على الجبن ، فالخوف هو الشعور الذی یجعلنا نتصرف بإقدام و کرامة فی ظروف معینة .
فمن شعر بالخوف ، ویمضی إلى الأمام دون أن یسمح للخوف بالنیل منه ، فإنه یبرهن عن شجاعة .
أما من یواجه موقفاً عصیباً ولا یقم وزناً للخطر ، فإنه لا یبرهم إلا عن تهوره .
گوجلو پادشاه بئل آغریلارینی موعالیجه ائتمک اوچون بیر کاهینی چاغیریر. اونون خستهلیکلره موعالیجه گوجو اولدوغو بارهده معلومات وئرمیشدیلر.
موقدس کیشی دئدی: «آللاه بیزه کؤمک ائدهجک، آما اوّلده بو آغریلارین سببینی تاپمالیییق».
پادشاه مجبور قالدی چتینلیکلرینین بیر آزین دئسین.
کاهین پادشاهین حیاتیندان بیر سئری سوآللار سوروشدو، اونون قونشولاری ایله اولدوغو رابیطهدن، مسألهنین آجیلیقلاریندان و آغریلاریندان. آما پادشاه بو موشکوللره دوشوندوگونه مجبور اولماسیندان غضبلنرک موقدس کیشییه اوز چئویریب دئدی: «بو بارهلرده دانیشماق ایستهمیرم، سندن ایستیرم مسأله سوروشمادان منی موعالیجه ائدن بیرینی تاپاسان».
کاهین گئتدی، یاریم ساعت سونرا آیری بیر آدامین موشاییعتی ایله قاییدیب پادشاها دئدی: «بو سیزین احتیاجیز اولان کیشیدیر. دوستوم بایتاردیر (مال دؤکتورو) اونون خستهلریله دانیشماغا عادتی یوخدور».
ها هو الرجل الذی تحتاجه !
استدعى ملک قوی یعانی من آلام فی ظهره کاهناً ، قیل له أن لدیه قدرات على شفاء العلل .
قال الرجل القدیس :
- سیعیننا الله ، لکنی أرید أولاً أن افهم سبب هذه الآلام .
أرغم البوح الملک على مواجهة صعوباته فحرره من قدر من الأشیاء .
أخذ الکاهن یطرح على الملک أسئلة عن حیاته ، و عن طریقة معاملته لقریبه ، وعن مرارات الحکم و أوجاعه ، لکن الملک التفت نحو الرجل القدیس ، و قد أغضبه اضطراره للتفکیر بهذه المشاکل فقال :
- لا أرید الکلام فی هذه المواضیع ، أرجوک أحضر لی أحد یعالجنی دون أن یطرح الأسئلة .
مضى الکاهن ، و عاد بعد نص ساعة بصحبة رجل آخر .
و قال للملک :
" هاهو الرجل الذی تحتاجه ، صدیقی طبیب بیطری ، لم یعتد مناقشة مرضاه " .
تانیشلارینین بیری، یازدیغی رومانین ال یازیلارینی «نئیزن توفق»ـه گؤرسدیب فیکرینی سوروشار. نئیزن بگنمهدیگینی دئیینجه آدام دئیر: «یاخشی، آما سنکی ایندیهجن رومان یازمامیسان!»
نئیزن توفیق بئله جواب وئرر: «من یومورتانین تازاسینی بایاتیندان یاخشی تشخیص وئرهرم. آما ایندیهجن اصلاً یومورتامامیشام».
ANLADIĞININ İSPATI
Tanıdıklardan biri, yazdığı romanın müsveddelerini Neyzen Tevfike göstererek fikrini sorar:
Neyzen beğenmediğini ifade edince, adam:
-İyi ama, der. Siz hiç roman yazmadınız ki!
Neyzen Tevfik şu cevabı verir:
-Ben yumurtanın tazesini bayatını iyi anlarım. Ama bu güne kadar hiç yumurtlamadım
شاگیردلرینین بیری سقراطدان سوروشور: «هامییا گؤزل دانیشماق درسی وئردیگین و اونلارا خیطابه هونرینی اؤیرتدیگین حالدا، نییه سنده چیخیب بیر خیطابه اوخویانمیرسان؟»
سقراط جواب وئریر: «اوغلوم! ایتیتمهداشی کسکین دئییلدیر آما لاپ مؤحکم دمیریده کسکین ائدر».
SOKRAT VE BİLEYTAŞI
Talebelerden biri Sokrata sormuş:
-Herkese gözel konuşma dersleri verdiğin ve onlara hitabet sanatını öğrettiğin halde, niçin sen de çıkıp bir konuşma yapamıyorsun
-Evlat, demiş Sokrat. Bileytaşı keskin değildir amma, en sert demiri bile keskin eder
ایصفهانا غریب بیر کیشی گئدیب نئچه گونلوگه کیچیک ائو کیرایه ائدیر. اونو بو شهرده تانییان یوخیدی. درحال شام یئمگی آلماق اوچون ائودن چیخیر. شام آلاندان سونرا چؤرکچییه گئدیب ایکی عدد چؤرک آلیر. قاییدیشدا جماعتدن کؤمک ایستهین کور بیر مؤحتاجا راست گلیر. یاخینلاشیب اونا بیر عدد چؤرک وئریر. کور اونا دئییر: «آللاه سنه خئیر جزا وئرسین و غریبلیگینی باغیشلاسین !» غریب تعجوب ائدیب دئییر: «هاردان بیلدین من غریبم؟»
کور جواب وئریر: « من ایرمی ایلدیر بوردا یاشیرام، ایندیهجن بیری منه ایستی چؤرک وئرمهییب !»
ما علمک بغربتی ؟
رجلاً غریباً دخل اصفهان واستأجر داراً صغیرة لأیام ولم یکن یعرف فیها أی أحد ، ثمَ خرج على الفور لیشتری لنفسه عشاء ، فأتى الخبَّاز بعد أن اشترى العشاء واشترى منه رغیفین ، وفی طریق عودته سمع مسکیناً أعمى یسأل الناس ، فاقترب منه وأعطاه رغیفاً ، فقال له الأعمى : جزاک الله خیراً و رَحِمَ آللاه غربتک ! فتعجب الغریب وقال : وما علمک بغربتی ؟
جوان ایستیر ائولنسین، گئدیب آتاسینی بو قراریندان خبردار ائلهسین.
آتاسی ساحیلده اوتوروب الیندهکی عصاسیله قوم اوستونده رسم چکیردی.
چوان دئدی: «گؤزل بیر قیز گؤرموشم اونونلا ائولنمک ایستیرم».
آتا دینمهییب قوم اوستونده بیر صیفیر(0) یازدی. اوغول تکمیللتدی: «او چوخ یاخشی ائودار خانیمدی». آتاسی بیر صیفیر داها یازدی.
اوغلان قیزین آیری یاخشی خصوصیّتلرینd سایدی آتاسیدا دانیشمادان صیفرلری آرتیریردی.
نهایتده جوان دئدی: «بیز بیر-بیریمیزی سئویریک !!!»
بو حالدا حیکمتلی آتا صیفرلرین قارشیسینا بیر یازیب صیفیرلار سیراسی بؤیوک بیر عدده چئوریلدی. 1000000000000000
حیکمت: سئوگی اوستونلوکلریمیزی آرتیرا بیلن تکجه وارلیقدیر.
الحب والأصفار!
قرر شاب الزواج، وذهب لیخبر والده بقراره.
الأب کان یجلس بجوار الشاطئ ویمسک بیده عصا یرسم بها على الرمال.
قال الشاب: أبی، أنا قابلت فتاة رائعة وأرید الزواج منها.
لم یتکلم الأب ورسم علی الرمال صفر، أکمل الشاب هی ریة بیت رائعة، فقام الأب برسم صفر أخر.
واصل الشاب تعداد الکثیر من الصفات الحمیدة بالفتاة، ووالده یقوم بإضافة الأصفار من دون أی کلمة.
فی النهایة قال الشاب:نحن نحب بعضنا بعض !!!
وحینها وضع الاب الحکیم أمام کل الاصفار رقم واحد لیصبح الرقم کبیراً جداً بدلاً من سلسلة أصفار وحسب.
الحکمة: الحب هو الشیء الوحید الذی یستطیع أن یضاعف کل ممیزاتنا.
بؤیوک یازیچی یازی میزینده اوتوروب قلمی الینده توتوب یازدی: «کئچن ایل اؤد کیسهسی قالدیریلما جراحی عملیاتی اولدوم، نئچه آی دؤشکده یاتماغیم لازیم اولدو. یاشیم آلتمیشا چاتارکن نشر ائوینده اوتوز ایل زحمت چکدیگیم ایشی ترکیتدیم .. آتام وفات ائلهدی . . . اوغلوم ترافیک قضاسی نتیجهسینده آیلارجا درسدن قالماغی نتیجهسینده طیب دانیشکدهسینده اوغورسوز اولدو».
صفحهنین آخیریندهده یازدی: « نه پیس ایلیدی . .!!»
حیات یولداشی اوتاغینا داخیل اولدو، ایستهدی اونونلا ظرافات ائلیه . . اونا یاخینلاشیب چیگنینین اوستوندن یازدیغینی اوخودو . . بیر شئی دئمهدن اوتاغی سسسیزجه ترک ائتدی . . .نئچه دقیقه سونرا الینده آیری کاغیذلا قاییتدی، اونو سسسیزجه ارینین یازدیغی کاغیذین یانینا قویدو.
کیشی باشلادی حیات یولداشینین یازدیغی کاغیذی اوخوماغا: «کئچن ایلده، سنی ایللر بویو اذیّت ائدن اؤد کسیهسی عذابیندان شفا تاپیب ساغلام شکیلده آلتمیش یاشینا چاتدین . . . سنینله چوخلو موهیم کیتاب یازیب نشر ائتمگه موقاوله قورتاراندان سونرا یازماقدان فراغت تاپدین.
آتان آغریسیز و خستهلیکسیز 85 یاشینا قدر یاشادی یئنه آغریسیز ساکیتجه وفات ائتدی . . .اوغلون ترافیک قضاسیندان اؤلومدن قورتولوب عاریضهسیز سَقَط اولمادان شفا تاپدی.
حیات یولداشی جوملهسینی بونو دئیهرک قورتاردی: «نئجه ایلیدی ! اوندا خوش شانسلیغیمیز بد شانسلیغیمیزا غالیب گلدی. هر شئی اوچون آللاها شوکر اولسون».
همیشه اولمادیقلاریمیزا باخیریق . . . بونا گؤره وارلیقلاریمیزا شوکر ائتمیریک.
دائماُ ننظر إلى ما ینقصنا
جلس مؤلف کبیر أمام مکتبه وأمسک بقلمه، وکتب: "فی السنة الماضیة، أجریت عملیة إزالة المرارة، ولازمت الفراش عدة شهور.. وبلغت الستین من العمر فترکت وظیفتی المهمة فی دار النشر التی ظللت أعمل بها ثلاثین عاماً.. وتوفی والدی.. ورسب ابنی فی کلیة الطب لتعطله عن الدراسة عدة شهور بسبب إصابته فی حادث سیارة.."
وفی نهایة الصفحة کتب:" یا لها من سنة سیئة..!!
ودخلت زوجته غرفة مکتبه، ولاحظت شروده.. فاقتربت منه، ومن فوق کتفه قرأت ما کتب.. فترکت الغرفة بهدوء، من دون أن تقول شیئاً ... لکنها وبعد دقائق عادت وقد أمسکت بیدها ورقة أخرى، وضعتها بهدوء بجوار الورقة التی سبق أن کتبها زوجها.
فتناول الزوج ورقة زوجته وقرأ منها: " فی السنة الماضیة ، شفیت من الآم المرارة التی عذبتک سنوات طویلة وبلغت الستین وأنت فی تمام الصحة.. وستتفرغ للکتابة والتألیف بعد أن تم التعاقد معک على نشر أکثر من کتاب مهم .
وعاش والدک حتى بلغ الخامسة والثمانین بغیر أن یسبب لأحد أی متاعب وتوفی فی هدوء بغیر أن یتألم .. ونجا ابنک من الموت فی حادث السیارة وشفی بغیر أیه عاهات أو مضاعفات.
وختمت الزوجة عبارتها قائلة: " یا لها من سنة تغلب فیها حظنا الحسن على حظنا السیء". الحمد لله على کل شیء.
دائماُ ننظر إلى ما ینقصنا .. لذلک لا نحمد الله على ما معنا
میلاددان اوّل 470-399-جو ایللرینده یاشایان یونانلی فیلسوف سقراطین دیلی آجی بیر آروادی واریدی. سقراط چالیشاردی گون چیخمامیش اوندان قاچسین، گونشین قیرمیزی توپو اوفوقه باتمایینجا دا اونا قاییتماسین.
بیر گون اونونلا اؤز حیاتینی بئله وصف ائلهدی: «من بو آروادا بورجلویام !! او اولماسایدی من حیکمتین ساکیتلیکده و سعادتین یوخودا اولدوغونو اؤیرنه بیلمزدیم. یازیق ائولنمکله سوبای قالما آراسیندا شاشقین قالان کیشی، او هر ایکی حالتدهده پئشماندیر پئشمان».
سقراط راحتلیگی و تسلّیسینی شاگیردلری ایله ییغیشیب دونیا و اطرافیندانکیلاری بارهده دانیشماقدا تاپاردی.
بیر گون شاگیردلرینین بیرینه ائولنمک مصلحتی وئریر: «تمکینلی حیات یولداشین اولورسا سعادته چاتارسان، آما باشیبوش آروادین پنجهسینه دوشسن منه تای فیلسوف اولارسان !»
بیر گون او اؤز فلسفی دوشونجهلری بارهده شاگیردلری ایله بحث ائدرکن آروادی قیشقیریب اونو ایشلرده کؤمک ائتمگه چاغیردی. آما سقراط ائشیتمهییب داها درین موذاکیرهیه جومدو. او دا سو ایله دولو قاب گتیریب اونون باشینا تؤکدو.
البتّه شاگیردلر بو کوبود داورانیشدان ناراحت اولوب موعلمیلرینه اولان بو جسارتدن حئیران قالدیلار. آما سقراط کئچل باشینداکی بیرجه توکونون سویونو آلاراق ساکیتلیکله اونلارا باخیب دئدی: «بو قدر ایلدیریمدان سونرا گوجلو یاغیشین یاغماسینی گؤزلهییردیک».
سقراط مع زوجته
کان سقراط الفیلسوف الیونانی الذی عاش بین عامی 470 , 399 قبل المیلاد , زوجاً لإمرأة سلیطة اللسان تعود أن یهرب منها قبل طلوع الشمس , ولا یعود إلیها إلا بعد أن یغوص قرصها الملتهب الهائل وراء الأفق .
قال یوماً یصف حیاته معها :
أنا مدین لهذه المرأة !! فلولاها ما تعلمت أن الحکمة فی الصمت ، وإن السعادة فی النوم ، مسکین الرجل إنه یقف حائراً بین أن یتزوج أو یبقى عازباً بلا زواج وهو فی الحالتین نادم ونادم .
وکان سقراط یجد سلواه مع تلامیذه عندما یجتمع بهم ویجادلهم ویحادثونه فی أمور الدنیا وأحوالها .
قال مرة لأحد تلامیذه ینبغی أن تتزوج ! فإنک إن ظفرت بزوجة عاقلة صرت سعیداً , أما أن وقعت فی براثین زوجة طائشة مناکفة صرت فیلسوفاً مثل حالی ! .
حدث یوماً إنه کان یتناقش فی أفکاره الفلسفیة مع بعض تلامیذه ، حین صاحت زوجته ونادته طالبة منه أن یذهب إلیها ویساعدها فی بعض الأعمال ولکنه لم یسمعها أو بالأحرى کان مندمجاً بالنقاش ، فما کان منها الا ان احضرت وعاءاً مملوءاً بالماء وصبته فوق رأسه .
وبالطبع انزعج تلامیذه من مثل هذا السلوک الفظ ، واندهشوا من جرأتها مع معلمهم ، ولکنه نظر الیهم وقال بهدوء وهو یسوی خصلة الشعر الوحیدة فی رأسه الأصلع ، بعد کل هذه الرعود ، فلابد أن نتوقع هطول الأمطار .
آخشام واختی موعلیم شاگیردلری توپلاییب اونلاردان ایستیر اطرافیندا اوتوروب دانیشا بیلهجک بؤیوک اود قالاسینلار.
موعلیم دئدی: «معنوی یول قارشیمیزدا یانان اود کیمیدیر. اونو یاندیران گؤزلریندن یاش آخیدان توستویه دؤزمهلیدیر. ایمانا چاتماغین یولو بورداندیر. لاکین توستونو گیزلتمکله اودو یاندیرماق ایمکانسیزدیر. اودون آلوولاری اطرافداکیلاری ایشیقلاندیرار، بیزه ایستیلیک و امنیّت گتیرر».
شاگیردلرین بیر سوروشدو: «نه اولار بیری بیزیم اوچون اود یاندیرا؟»
موعلیم جواب وئردی: «او شخص یالانچی موعلیم ساییلار، اودو هارا ایستهسه آپارا بیلر، هر زمان ایستهسه اونو سؤندوره بیلر چونکی اودون یاندیرما طرزینی کیمسهیه اؤیرتمهییب، بونا گؤره هر زمان هامینی قارانلیقدا قویا بیلر».
الطریق الروحیة ، کالنار المشتعلة أمامنا
ذات مساء ، جمع المعلم تلامیذه ، و طلب منهم إشعال نار کبیرة یستطیعون الجلوس و السمر حولها .قال المعلم :
" الطریق الروحیة ، کالنار المشتعلة أمامنا ، فعلى من یرغب بإشعالها أن یرضى بأذى الدخان الذی یخنقه ، و یسیل دموعه ، الفوز بالإیمان یمر من هنا " .
" لکن ما أن تشتعل النار حتى یختفی الدخان ، فتضیء السنة اللهب کل شیء حولنا ، حاملة لنا الدفء و السلام " .
سأله أحد التلامیذ :
" و ماذا لو أشعل لنا أحد النار ؟ و ماذا لو أتاح لنا تجنب الدخان ؟ " .
أجاب المعلم :
" سیکون ذلک الشخص معلماً زائفاً ، حیث تمکنه حمل النار إلى حیث یشاء ، أو إطفاءها وقتما یشاء ، و لکن لإنه لم یعلم أحداً کیفیة إشعالها ، فسیکون قادراً على ترک الجمیع فی الظلام فی أی وقت " .
اینگیلیسلی گارسون، تورک موشتریسینه دئییر: «چاناککالادا چوخ عسکریمیزی اؤلدوردوگوز اوچون سیزدن خوشوموز گلمز».
تورک سویوق قانلیلیقلا: «اوردا نه ایشیز واریدی؟»دئمیش.
Çanakkale ne işiniz vardı?
İngiliz garson, Türk müşteriye:
- Çanakkale‘de çok askerimizi öldürdüğünüz için sizleri pek sevmeyiz deyince, bizimkinden gayet soğukkanlı bir şekilde şu cevabı almış:
- Orada ne işiniz vardı?
فرانسه پادیشاهلارینین بیری آروادلارین قیزیل تاخیب بزنمکلرینین قدغان اولماسینا قرار صادیر ائلیر. قرار بؤیوک عکسالعملله قارشیلاندی. آروادلار اونون ایطاعتیندن بویون قاچیرتدیلار. قرار علئیهینه اعتیراض و غضب باشلاندی. اعتراض شهری بورودو، تظاهورات سسلری قالخدی، آروادلار قیزیل و جور به جور زینت اشیاسیندان ایستیفاده ائلهمکده موبالیغه ائلهدیلر.
پادشاه پریشان اولوب نه ائدهجگینه شاشقین قالدی. موشاویرلرینی تعجیلی ایجلاسا چاغیردی.
موشاویرلر حاضیریب اولوب موذاکیره باشلادی. بیری دئدی عمومی مصلحته گؤره قراردان گئری چکیلسین سونرا بیر آیریسی دئدی یوخ بو ایش اصلاً اولماز چونکی گئری قاییتماق ضعیفلیک و قورخو علامتی ساییلار بیر حالدا کی بیز اونلارا گوجلولوگوموز گؤرستمهلیییک.
موشاویرلر ایکی مووافیق و موخالیف یئره بؤلوندولر. پادشاه دئدی: هئی هئی . . . شهرین بیلگهسینی گتیرین. شهرین بیلگهسی حاضیر اولوب موشکولو اونا دئدیکدن سونرا بئله مصلحت گؤردو: « سن اونلارین ایستهمهدیگی زادی طلب ائتدیگینی دوشونسن سندن ایطاعت ائتمزلر».
پادشاه دئدی: «نه ائتمک لازیمدیر؟ دئدیگیمدن گئری اوتوروم اوندا . . . ؟» بیلگه جواب وئردی: «یوخ، آما گؤزللرین بزگه احتیاجی اولماماسینا گؤره بزنمهمهلرینه، چیرکینلرینده چیرکینلیکلرینی و اوز فورماسیزلارینی گیزلتمک اوچون بزنمهنین آزاد اولماسینا قرار صادیر ائله».
پادشاه قراری صادیر ائلهدی . . . یالنیز نئچه ساعتدن سونرا آروادلار زینتلرینی آچدیلار چونکی اونلارین هر بیری اؤزونو گؤزل بیلیردی و بزک اشیاسینا احتیاج دویموردو.
بیلگه پادشاها دئدی: « ایندی جماعت سندن ایطاعت ائدر».
الآن فقط یطیعک الناس
أصدر أحد ملوک فرنسا قرارا یمنع فیه النساء من لبس الذهب والحلی والزینة فکان لهذا القرار ردة فعل کبیرة وامتنعت النساء فیها عن الطاعة وبدأ التذمر والتسخط على هذا القرار وضجت المدینة وتعالت أصوات الاحتجاجات وبالغت النساء فی لبس الزینة والذهب وأنواع الحلی
فاضطرب الملک واحتار ماذا سیفعل فأمر بعمل اجتماع طارئ لمستشاریه
فحضر المستشارون وبدأ النقاش فقال أحدهم أقترح التراجع عن القرار للمصلحة العامة ثم قال آخر کلا إن التراجع مؤشر ضعف ودلیل خوف ویجب أن نظهر لهم قوتنا
وانقسم المستشارون إلى مؤید ومعارض فقال الملک : مهلاً مهلاً ... احضروا لی حکیم المدینة فلما حضر الحکیم وطرح علیه المشکلة .
قال له أیها الملک لن یطیعک الناس إذا کنت تفکر فیما ترید أنت لا فیما یریدون هم
فقال له الملک وما العمل ..؟ أأتراجع إذن ..؟ قال لا ولکن أصدر قرارا بمنع لبس الذهب والحلی والزینة لأن الجمیلات لا حاجة لهن إلى التجمل .. ثم أصدر استثناءً یسمح للنساء القبیحات وکبیرات السن بلبس الزینة والذهب لحاجتهن إلى ستر قبحهن ودمامة وجوههن ...
فأصدر الملک القرار .... وما هی إلا سویعات حتى خلعت النساء الزینة وأخذت کل واحدة منهن تنظر لنفسها على أنها جمیلة لا تحتاج إلى الزینة والحلی فقال الحکیم للملک الآن فقط یطیعک الناس .
طیاره مئیدانینا گئتمک اوچون تاکسییه میندیم. سوروجو اؤز یولوندا گئدیرکن بیردن بیره بیر ماشین پارکدان بیزیم قارشیمیزا چیخدی.
سوروجو مؤحکم تورموزا باسدی، ماشین سوروشوب باشینی بیزه طرف چیخاردیب قیشقیرانلا چاققیشماغا چوخ آز قالمیش دایاندی. آما تاکسی سوروجوسو موقابیلده اونا ال ترپتدی.
بو ایشینه تعجوب ائدیب سوروشدوم: «نییه بئله ائلیرسن؟ بو کیشی ناشیلیغی ایله بیزی مریضخانایا گؤندریردی».
بوردا سوروجو منه بیر درس اؤیرتدی کی سونرالار من اونا «باروت بوشکاسی» آدینی وئردیم.
سوروجو دئدی: «جماعتین چوخو باریت بوشکاسی کیمیدیر. آیریلاری طرفیندن یاندیریلماغا حاضیر دولانیرلار؛ گئری قالماق، مأیوسلوق، جهالت، غضب، روح دوشگونلویو . . .ایچلرینده باریت چوخالاندا حرارتلرینین یوکسلمهسی اثرینده پاتلاما حدّینه چاتاندا . . . بعضی واختلار سیز گرک اونلاری بوشالداسیز.
مسألهنی شخصی ائلهمه، اونلارلا قارشیلاشاندا بوشالتماقلاری بیر لحظه چکر، فقط گولومسه، اونلارا ال ترپت، اونلارا سحریز خئیر اولسون دئ سونرا یولونا دوام ائله. موغایات اول اونلارین پاتلاییجی مادّهلرینی آلیب ایشده، یولدا و ائوده آیریلارینا اینتیقال وئرمیهسن. مووّفقیّتلی اینسانلار باریت بوشکالارینی چاغیرمازلار کی اونلاری یاندیریب گونلرین اؤلدورسون. حیات او قدر قیسادیر کی غضب آنیندا عمل ائلهدیکلریمیزدن تأسوف ائتمگه صرف ائتمهسی فایداسیزدیر».
عندما یتحول الإنسان إلى برمیل بارود
رکبت التاکسی ذات یوم متجهاً للمطار، وبینما کان السائق ملتزما بمساره الصحیح، قفزت سیارة من موقف السیارات بشکل مفاجئ أمامنا.
ضغط السائق بقوة على الفرامل، لتنزلق السیارة وتتوقف على مسافة قریبة جداً من الاصطدام بذلک المتهور الذی أدار رأسه نحونا وانطلق بالصراخ، لکن سائق التاکسی ابتسم ولوح له بود.
استغربت فعله جداً وسألته: لماذا فعلت ذلک؟ هذا الرجل کاد یرسلنا للمستشفى برعونته. هنا لقننی السائق درساً، أصبحت أسمیه فیما بعد: برمیل البارود!
قال: کثیر من الناس مثل برمیل البارود، یدور فی الأنحاء محملاً بما یشعل النار فی الأخرین؛ التخلف، الإحباط، الجهل، الغضب، خیبة الأمل.. وعندما تزداد مادة البارود فی داخلهم إلى حد یضطرون به للانفجار فی الأخرین بسبب الحرارة المتصاعدة علیهم...فی بعض الأحیان یحدث أن یفرغوها علیک.
لا تأخذ الأمر بشکل شخصی، فقد تصادف أنک کنت تمر لحظة إفراغها ، فقط ابتسم، لوح لهم، وتمن أن یصبحوا بخیر، ثم انطلق فی طریقک. احذر أن تأخذ موادهم المتفجرة تلک وتلقیها على أشخاص آخرین فی العمل، البیت أو فی الطریق .
فی النهایة ، الأشخاص الناجحون لا یدعون برامیل البارود تستهلک یومهم أو تحرقهم، فالحیاة أقصر من أن نضیعها فی الشعور بالأسف على أفعال ارتکبناها فی لحظة غضب.
خوروز بانلاماسیندان باشقا هئچ نهدن قورخمایان بیر آسلان واریدی. هر واخت اونون سسین ائشیدردی قورخودان تیترهیردی . . .
بیر گون قرارا گلیر بو قورخونو فیله اعتیراف ائلهسین . . .آما فیل شوک اولوب دئییر: «خوروز بانلاماسی سنی نئجه قورخوردور؟ . . بیر آز بو ایشه دوشون !»
بیردن بیره چوخ بالاجا بیر میغمیغا گلیب فیلین اطرافیندا فیرلاندی . . . قورخو یئکهپر حئیوانی بورودو. او خورطومو ایله اونو قوغالاماغا چالیشارکن قیشقیریردی: «قولاغیما گیرسه من اؤلرم!»
آسلان اونا باخیب اؤز سؤزونو اونا دئدی: « بیر میغمیغا سنی نئجه قورخودور؟ . . .بیر آز بو ایشه دوشون!»
عیبرت: اؤزگهدن ایستهدیگیمیز کیمی قورخولاریمیزلا کئچینه بیلسک . . .بیزه مالیک اولانمازلار.
الخوف
* کان هناک أسد لا یخاف شیء فی حیاته إلا صیاح الدیک، فهو یرتعد خوفاً کلما سمعه...
قرر یوماً ما الاعتراف بهذا الخوف للفیل....لکن الفیل انصدم وقال "کیف یمکن لصیاح الدیک أن یؤذیک؟...فکر بالأمر!".
وفجأة جاءت بعوضة صغیرة جداً وبدأت تدور حول الفیل...لیصاب الحیوان الضخم بالخوف وهو یصرخ لو دخلت فی أذنی سوف أموت محاولاً إبعادها بخرطومه.
نظر الأسد وقال له نفس کلماته "کیف یمکن للبعوضة أن تؤذیک؟...فکر بالأمر!".
العبرة : لو استطعنا التعامل مع مخاوفنا کما نطالب الأخرین بالتعامل معها.. لما امتلکتنا.
خیاباندا آسیلمیش بیر کاغیذدا یازیلمیشدی:
(یوز تومن پول ایتیرمیشم، اونو تاپاندان خواهیش ائدیرم فیلان آدرسه قایتارسین. گلیریم آزدیر، اونا احتیاجیم وار. معاشیم چؤرک آلماغا یئتمیر.)
شخص قرارا گلیر اونون تاپماسینی ایدعّا ائلهسین. 100 تومن چیخاردیب اونون یاشادیعی یئره گئدیر . . .
پولو اونا وئرنده قاری آغلاییب دئدی: «سن اون ایکینجی نفرسن کی منه پول گتیریب اونون تاپماسینی ایدعّا ائدیرسن!»
کیشی گولوب آسانسورا طرفه یؤنلدی. قاری اونو چاغیریب دئدی: « باغیشلا اوغلوم، ایمکانی اولسا سندن او اعلانین قوپارتماسینی خواهیش ائدیم، من اصلاً یازماق باجارمارام و اونو من یازمامیشام».
دایانیب آغلادی و دئدی: « سیزین مهریبانچیلیغیز منه اومید وئریر».
تعاطفکم معى هو ما یعطینی الامل
عـلقت فی الشارع .. ورقه مکتوب بها :
( فقدتُ 100 تومان ، على من یجدها - یرجى ارجاعھا إلى العنوان الفلانى شقة رقم 76 ، معاشی صغیر واحتاجها ، لا یوجد ما یکفی لشراء الخبز )
فقرر الشخص الادعاء بأنه وجد ذلک المال
فأخرج 100 تومان وصعد إلى حیث مکان إقامتھا ..
بکت المراة اﻟعجوز حینما اعطاھا المال وقالت ” انت الشخص الثانی عشر الذی یأتی إلی بالمال ویقول إنہ وجده !
ابتسم الرجل واتجه بالفعل إلى المصعد ، فنادته العجوز وقالت له ” لو سمحت یابنى قم بتمزیق الاعلان ، فأنا اصلا لا اعرف الکتابه ولم اکتبه .
ووقفت ٺبکی ، وتقول تعاطفکم معى هو ما یعطینی الامل ♥
غریبه
صومعهلرین بیرینه گئدیب اورانین رییسیایله گؤروشمک ایستیر. اونونلا گؤروشنده
دئییر:
- «حیاتیمین بوندان داها یاخشی اولماسینی ایستیرم آما اؤزومو پیس فیکیرلردن قورویا بیلمیرم».
کاهین ائشیکده شیدّتلی یئل اسمهسینی گؤروب موسافیره دئییر:
- «بوردا هاوا چوخ ایستیدیر، نییه ائشیگه گئدیب اوتاغی سرینلتمکدن اؤترو سیرین هاوا گتیرمیرسن؟»
غریبه جواب وئریر: «آما بو مومکون دئییل!»
کاهین دئییر: « پیس فیکیرلرینده دوشونجهمیزه گلمهمهسی مومکون دئییل، آما نفسینه یوخ دئیه بیلسن او فیکیرلرین سنه هئچ ضرری اولماز».
أرید أن تصیر حیاتی أفضل .
ذهب الغریب إلى أحد الأدیرة ، و طلب مقابلة رئیس الدیر و عند مقابلته قال :
" أرید أن تصیر حیاتی أفضل مما هی علیه ، و لکنی لا أستطیع منع نفسی من التفکیر فی الرذیلة " .
لاحظ الکاهن أن الریح تهب بعنف شدید فی الخارج ، فقال للزائر :
" الجو شدید الحرارة هنا ، لماذا لا تذهب للخارج و تحضر لنا بعض الهواء البارد إلى الحجرة لتبریدها ؟ "
رد الغریب : " و لکن هذا مستحیل ! "
قال الکاهن :
" و کذلک من المستحیل ألا تراودنا أفکار سیئة لکن ، إذا استطعت أن تقول لا للغوایة فلن تصیبک تلک الأفکار بأی ضرر " .
مشهور بیر فیلسوفا: «ثروت
آیاقلاریزین آلیتندا اولدوغو حالدا نییه بو قدر کاسیبسیز؟» سوروشموشلار. جواب
وئرمیش:
- «اونا چاتماق اوچون اَییلمک لازیم اولدوغو اوچون».
Servet
Meşhur bir filozofa:
- Servet ayaklarınızın altında olduğu halde neden bu kadar fakirsiniz?
diye sorulduğunda:
- Ona ulaşmak için eğilmek lazım da ondan, demiş.
موعلیم
شاگیردلرین عاغلینی قاریشدیرماق اوچون دئمیش: «اوشاقلار! آللاه هامیمیزین جنّته
گئتمهسینی ایستهدیگی حالدا، نییه بیزی دونیایا گؤندرمیش؟»
اوشاقلارین بیری سوآلا جواب وئرمیش: «موعلیم، شوبههسیز سیز بیزیم کیلاسدان قبول اولمامیزی ایستیرسیز. او حالدا نییه هامیمیزا 20 وئرمهییب ایمتحان آلیرسیز؟
Neden İmtihan Ediyorsunuz
Öğretmen, öğrencilerin aklını karıştırmak için: – Çocuklar, demiş. Allah hepimizin cennete gitmesini istediği halde, neden bizi dünyaya göndermiş? Çocuklardan biri, soruya karşılık vermiş: – Öğretmenim, demiş. Şüphesiz ki siz bizim sınıf geçmemizi istiyorsunuz. O halde neden hepimize birer 20 vermeyip imtihan ediyorsunuz?..
یئکهپر
بیر صنوبر آغاجینین یانیندا بیر قاباق بوتاسی بوی آتمیش. باهار ایرلیلهدیکجه
بیتکی صنوبر آغاجینا ساریلاراق یوکسلمگه باشلامیش. یاغیشلارین گونشین تأثیری
آلتیندا دهشتلی سورعتله بوی آتمیش صنوبر آغاجی ایله بیر بویا چاتمیشدی. بیر گون
دؤزه بیلمهییب سوروشور:
- «سن نئچه ایلده بو حالا گلدین آغاج؟»
- «اون ایلده» دئمیش صنوبر آغاجی.
- «اون ایلده؟» دئیه گولموش و چیچکلرینی ساللامیش قاباق.
- «من تقریباً ایکی آیدا سنینله عئینی بویا گلدیم باخ !»
- «دوغرو» دئمیش صنوبر.
گونلر گونلری قووالامیش و پاییزین ایلک یئللری باشلایاندا قاباق اوشومگه سونرا یارپاقلارینی دوشورمگه، سویوقلار آرتدیقجا دا آشاغییا دوغرو ائنمگه باشلامیش. ناراحاتلیقلا صنوبردن سوروشموش:
- «منه نهلر اولور آغاج؟»
- «اؤلورسن» دئمیش صنوبر.
- «نه اوچون؟»
- «منیم اون ایلده گلدیگیم یئره ایلک آیدا گلمگه چالیشدیغین اوچون».
درس: چالیشمادان زحمت چکمهدن بیر یئره یئتیشمک باشاری ساییلماز. راحات قازانیلان راحات الدن گئدر. هر ایشده آلین تری و زحمت شرطدیر.
Kavak Ağacı ile Kabak
Ulu bir kavak ağacının yanında bir kabak filizi boy göstermiş. Bahar ilerledikçe bitki kavak ağacına sarılarak yükselmeye başlamış. Yağmurların ve güneşin etkisiyle müthiş bir hızla büyümüş ve neredeyse kavak ağacı ile aynı boya gelmiş. Bir gün dayanamayıp sormuş kavağa:
-Sen kaç ayda bu hale geldin ağaç?
-On yıl da, demiş kavak.
-On yılda mı? Diye gülmüş ve çiçeklerini sallamış kabak.
-Ben neredeyse iki ayda seninle aynı boya geldim bak!
-Doğru, demiş kavak.
Günler günleri kovalamış ve sonbaharın ilk rüzgârları başladığında kabak üşümeye sonra yapraklarını düşürmeye, soğuklar arttıkça da aşağıya doğru inmeye başlamış. Sormuş endişeyle kavağa:
-Neler oluyor bana ağaç?
-Ölüyorsun, demiş kavak.
-Ni çin?
-Benim on yılda geldiğim yere, iki ayda gelmeye çalıştığın için.
1.Ders: Çalışmadan emek harcamadan gelinen nokta başarı sayılmaz. Kolay kazanılan, kolay kaybedilir. Her işte alın teri ve emek şarttır.
اصمعی دئییر: بیر چؤل
آدامینا ناماز قیلارکن راست گلدیم، اونونلا ناماز قیلدیم. باشلادی اوخوماغا: والشمس
وضحاها والقمر إذا تلاها کلمة بلغت منتهاها لن یدخل النار ولن یراها رجل نهى النفس
عن هواها.. (گونش و اونون ساچماسینا آند اولسون، اونون آردینجا گلن آیا آند
اولسون، سؤزون آخیری بلاغتلی اولار، اودا داخیل اولماز و اونو گؤرمز، اؤزونو
نفسیندن اوزاق ساخلایان کیشی . . )
اونا دئدی: «اوخودوغون قورآندا یوخدور».
دئدی: «منه اؤیرت».
فاتحه ایله إخلاص سورهسینی اونا اؤیرتدیم. نئچه گون سونرا اوردان کئچنده گؤردوم فاتحه سورهسینی تک اوخویور. دئدیم: «او بیری سوره نئجه اولدو؟»
دئدی: «اونو عمی اوغلوما باغیشلادیم، کریم آدام باغیشلادیغینا قاییتماز».
الکریم لا یرجع فی هبته
الأصمعی قال: مررت بأعرابی یصلی بالناس فصلیت معه، فقرأ والشمس وضحاها والقمر إذا تلاها کلمة بلغت منتهاها لن یدخل النار ولن یراها رجل نهى النفس عن هواها..
فقلت له: لیس هذا من کتاب الله
قال: فعلمنی
فعلمته الفاتحة والإخلاص، ثم مررت بعد أیام، فإذا هو یقرأ الفاتحة وحدها، فقلت له: ما للسورة الأخرى؟
اعرابی ایمام جماعتی دالیسیندا صوبح نامازی قیلیردی. ایمام بقره سورهسینی اوخودو. اعرابینین تلسیک ایشی اولسا دا ایشینه چاتا بیلمهدی.
صاباحیسی گون یئنه مسجیده گلدیگینده ایمام فیل سورهسینی اوخوماغا باشلادی. اعرابی نامازی یاریمچیق قویوب گئدرکن دئدی: «دونن بقره سورهسینی اوخودون گون اورتایاجن قورتولمادین، بوگونده فیل سورهسینی اوخورسان، اینانمیرام گئجه یاریسینا قدر قورتولاسان».
أعرابی و سورة الفیل
وصلى أعرابی خلف إمام صلاة الغداة، فقرأ الإمام سورة البقرة، وکان الأعرابی مستعجلاً ففاته مقصوده.
فلما کان من الغد بکر إلى المسجد فابتدأ الإمام بسورة الفیل فقطع الأعرابی الصلاة وولى وهو یقول: أمس قرأت البقرة فلم تفرغ إلى نصف النهار، والیوم تقرأ الفیل ما أظنک تفرغ منها إلى نصف اللیل
یازار: آنار
رسول اوغلو
***
«پسیخیاتر»-آستروفیزیکین رنگی قاچدی:
—نه قاپی، نه منزیل؟ سیز نه دانیشیرسیز؟
—باخ بو قاپی — دئیه اؤیرنجی اوتاقداکی قاپییا طرف چئوریلدی و چیلغینلیقلا چیغیردی:— آمان الله، بو دا بیر فوکوس! یوخ، سیز دوغرودان داهیسینیز. من ایندیجه بو قاپیدان ایچری گیردیم و قاپیدا آچیق قالدی، آما بیر باخین، — او یئنهده تاختالارلا چالین-چارپاز میخلانیب. داها سؤزوم یوخدور، گؤزو باغلیجیلیغینیز اعلادیر.
—بیلیرسیز نه وار؟—دئیه «پسیخیاتر»-آستروفیزیک تمکینله دانیشماغا باشلادی. او هلهده ساپساری ایدی، آما گؤرونور اؤزونو اله آلا بیلمیشدی. — من بیلمیرم کی، سیز بوتون بو سؤزلرله نه دئمک ایستهییرسیز. بلکه آنام منیم بوردا اولماغیمدان ایستیفاده ائدیب منزیلی روحی خستهیه وئریب. من بئله دوشونمک ایستهمزدیم، آما هر حالدا منه ائله گلیر کی، سیز ناحاق ایچیرسینیز.
—یاخشی، — اؤیرنجی آلدادیجی بیر ساکیتلیکله موصاحیبینه باخدی. — گؤرک روحی خسته هانسیمیزدیر و کیم-کیمی دلی ائدهجک. بو ساعت من سیزین گؤزونوز قارشیسیندا بو قاپینی آچاجام.
پسیخیاتر هیهجانلا:
—یوخ، یوخ، — دئدی، اونون رنگی داها دا قاچدی.
—هه، جادولارینیزین سیرّی آچیلاجاق، اوندان قورخورسونوز؟ من ایندیجه بو قاپینی آچاجام و سیزی قونشو منزیله آپاراجام. اورا کی، بایاق اورادا سیز بیغسیز پسیخیاتر ایدینیز. یا بلکه قارداشینیزدیر اوردا، بیلمیرم، هر حالدا من سیزین هامینیزی ایفشا ائدهجم، بوتون سیزین موردار عاییلهنیزی! گؤروم نه سببدن منیم باشیما بو اجلاف اویونلاری آچیرسینیز.
اؤیرنجی ائله بیل قیزدیرما ایچینده، آددا-بوددا دانیشیردی.
«پسیخیاتر»-آستروفیزیک حیرصلنمکدن داها آرتیق تعجوبلنیردی و اونون مات قالماسی، سادهلؤوح تعجوبو اؤیرنجینی داها دا اؤزوندن چیخاریردی. اؤیرنجی چیلغین بیر حرکتله تاختالاری قوپارتدی، دارتیب قاپینی آچدی و آددیم آتدی. آما گؤزلری قارشیسیندا 20 مرتبه هوندورلوگوندهکی بوشلوق گیردابینی گؤرن آن دمیر بارماقلار اونون کؤینگینین بوینوندان یاپیشدی و ساخلادی — بو ائو صاحیبینین بارماقلاری ایدی.
پسیخیاتر-آستروفیزیک:
—دلی اولموسوز؟ — دئدی. — آخی بوراداکی بالکون نئچه ایلدیر اوچوب، اودور کی، بیز ده بو قاپینی میخلامیشیق. اوتورون.
ائو صاحیبی اؤیرنجینی اوتوزدوردو و هلهده آچیق قاپییا چپ-چپ باخاراق اوتاقدان چیخدی، بیر ایستکان سو گتیردی، اؤیرنجییه اوزاتدی:
—ایچین.
اؤیرنجی ایچدی و بیر قدر ساکیتلشدی. او اؤزونو ازگین حیسّ ائدیردی. ائله بیل هر شئیدن بئزمیشدی، هر شئیدن بیقمیشدی، هر شئیدن اوسانمیشدی، دونیادا هر شئیه قارشی لاقئیدلیک دویوردو.
ائو صاحیبی:
—اؤزونوزو پیس حیسّ ائدیرسیز؟ — دئیه خبر آلدی. اؤیرنجی تام بیر بیگانهلیکله:
—بیلمیرم، — دئدی.
—دینجلین. هر شئی کئچیب گئدر. گؤرونور، ایچکی سیزه چوخ پیس تأثیر ائدیر. بیر ده کی... من چوخ ناموناسیب واختدا گلدیم... گرک منی باغیشلایاسینیز... بیلسهیدیم...
اؤیرنجی:
—عئیبی یوخدور، — دئدی.
—من ائله بیل لاپ گؤیدن دوشدوم، — ائو صاحیبی ائله هئی اؤزونه برائت قازاندیرماغا چالیشیردی. — خاریجدن بیر آز قاباق گلمیشم و یئنهده گئدیرم. ایندیده باشقا اؤلکهیه، باشقا کونگیرهیه. واخت مسألهسینه حصر اولونموش کونگیرهیه. واختین فلسفی و فیزیکی ماهیتینه حصر اولونموش کونگیرهیه. ایجازه وئررسینیز سیقارئت چکیم؟
اؤیرنجی یونگولجه باشینی ترپتدی، یعنی کی، هه، بویورون، سونرا ایکینجی دفعه باشینی یئللهدی، یعنی کی، یوخ: موصاحیبی اونا سیقارئت تکلیف ائدیردی. ائو صاحیبی سیقارئتینی آلیشدیردی و درین قوللاب ووردو — سیقارئتین خوش، شیرینتهر عطری واردی.
—بیلیرسیز، — دئیه ائو صاحیبی یئنیدن سؤزه باشلادی، — بوتون بو کونگیرهلرین هئچ بیر اهمیتی یوخدور. باخ من ایندیجه چوخ بؤیوک بیر کونگیرهدن گلیرم، بایاق سیزه دئدیم. اوزاق دونیالارلا علاقه پروبلئمینه حصر اولونموشدو کونگیره. بوتون اؤلکهلردن ان مشهور عالیملر توپلاشمیشدی. معروضهلر، معلوماتلار، فیلملر، فوتولار، لئنت یازیلاری، نه بیلیم داها نهلر، نهلر. آنجاق منیم فیکریمجه، بو پروبلئم کؤکوندن یانلیش قویولور. سیزی یورمورام کی! تاکسینی 7-30-آ سیفاریش ائلهمیشم، اودور کی، هله یاریم ساعتده زهلهنیزی تؤکهجم... بلی... مسأله بئلهدیر کی، منیم فیکریمجه کوسمیک علاقهلر پروبلئمینه تامامیله باشقا پرینسیپلرله(اصوللارلا) یاناشماق لازیمدیر. توتالیم، باخ، او کونگیرهده نهدن دانیشیلیردی؟ آرئسیبودا نهنگ(بؤیوک) بیر رادیوتئلئسکوپ قورولوب. بو تئلئسکوپون واسیطهسیله کوسموسون درینلیکلرینه معلومات گؤندریلیب. نه بارهده؟ او بارهده کی، بیز—یئر آداملاری اونلوق سای سیستمیندن ایستیفاده ائدیریک. بئش آتومو ان واجیب ساییریق. ایکی آیاغیمیز، بیر باشیمیز وار. یئر اوزونده ساییمیز دا یئددی میلیاردا یاخیندیر. چوخ عجب. منی باغیشلایین، آما بو اصوللا قیزا ائلچی گئتمک و اوغلان حاقیندا معلومات وئرمک اولار — پئشهسی بو، وظیفهسی بو، پولو-دؤولتی بو قدر، قوهوم-اقرباسی فیلانکسلر و س. و س. آما کوسمیک کونتاکتلاری بو اصوللا یاراتماق اولماز. مثلاً، چیکاقو اونیوئرسیتئتینین پروفئسورو درئیک، بومبئی اونیوئرسیتئتینین پروفئسورو موکئرچی، یاپونیادان بیر پروفئسور، آدی یادیمدا دئییل، چیخیش ائتدیلر. اونلارین هامیسی نئچه ایللردیر کی، چوخ قووّتلی رادیوتئلئسکوپلار و کامپیوترلر واسطهسیله یاخین قالاکتیکالاری ایزلهییرلر، رادیوسیقناللاری یازیرلار، آما نه نتیجه حاصیل اولوب؟ هامیسی عئینی بیر نتیجه الده ائدیبلر، یعنی هئچ بیر نتیجه — اولدوزلار سوسوب. ایندیده اوتوروب باشلارینی سیندیریرلار: اگر دوغروداندا اوزاق اولدوزلاردا حیات وارسا، بس نییه اورداکیلار های وئرمیرلر؟! اگر بیزیم رادیو و تئلئسیقناللاریمیزی ائشیدیرلرسه، نییه دستهیی قالدیریب جاواب وئرمیرلر — او گولومسوندو و قیریق مفتیللی تیلیفون دستهیینی گؤستردی. من تیلیفون دستهیینی نظرده توتورام — سونرا نه ایسه دوشونوب علاوه ائتدی — یئری گلمیشکن، بو تشبیه تصادوفیده اولسا، چوخ دقیقدیر. بیز کوسموسلا محض بو جور تیلیفونلا، قیریق تئللی تیلیفونلا، علاقهسیز تیلیفونلا دانیشماغا جهد ائدیریک. تصوّور ائلهیین کی، بعضاً نه جور معناسیز ایشلر گؤرولور. بیر نئچه ایل بوندان قاباق آمئریکالیلار کوسموسا روک-ن-رولل موسیقیسینین مئلودیالارینی گؤندرمیشلر. ایندیده اوتوروب باشلارینی بولاییرلار — نییه بیر جاواب چیخمادی. بلکه بو موسیقینی اورا-داکیلار بگنمهییب. ائله بیل بو رادیو دینلهییجیلرین سیفاریشیله کونسئرت-زاددیر. مروزچیلردن بیری حتی بئله بیر فیکیر آتدی اورتالیغا: دئییر، شوبههسیز، کوسموسدان بیزه خبرلر گؤندریرلر، آما یوز ایلده بیر دفعه. یوز ایل بوندان قاباق، نئچه یوز، نئچه مین ایل بوندان قاباق یئر اوزونده رادیو یوخ ایدی کی، ایسماریشلاری(پیاملاری) قبول ائده بیلک. ایندی آز قالیب، بو سفر کوسموسدان بیزه رادیو واسطهسیله پاپاق ائلهین کیمی باشا دوشهجهییک. بیشمیش تویوغون گولمگی گلیر بئله سؤزلره. البته، باشقا چیخیشلار دا اولدو. بعضیلری دئییردیلر، جانیم، اولا بیلسین کی، قاللاکتیک علاقه سیستمی تامامیله باشقا پرینسیپلر اساسیندا قورولور. آما بئله دئینلر ده آخیردا نیکبینلیکله نتیجه چیخاریردیلار: هئچ کئفیمیزی پوزمایاق، اورگیمیزه سالمایاق، گئج-تئز بیز ده بو علاقه پرینسیپلرینه ییهلنهجهییک. نه دئیهسن؟
گؤرونور بیزیم شعوروموز علاقهنین تامامیله باشقا نؤوعونو آنلاماغا، تکرار ائدیرم باشقا نؤوع علاقه پرینسیپلرینی درک ائتمگه قادیر دئییل. اودور کی، اوتورموشوق نهنگ تئلئسکوپلارین یانیندا و گؤزلهییریک. جوربجور سیقناللار گؤزلهییریک. هله چوخ گؤزلیهجهییک. چونکی بیزه ائله گلیر کی، کوسمیک علاقه بالیق توتماق کیمی بیر شئیدیر، تورونو آتیب اوتورموسان چای قیراغیندا، گؤزلهییرسن بالیق هاچان گلیب دوشهجک. یاخشی، دئیک کی، من ایفراتا واریرام، مسألهنی توندلشدیریرم: بیز اونیوئرسال شیفر-سیقناللار، آنلاشیقلی رمزلر، ایشارهلر گؤندریریک کوسموسا. یاخشی، اولسون، آما بوتون بو اؤزفالیت نه دئمکدیر؟ بیزه ائله گلیر کی، اوزاق دونیالارلا علاقه یاراتماق — رادیو هَوَسکارلیغی کیمی بیر شئیدیر، تصادوفاً ائفیرده باشقا بیر رادیو هَوَسکارین اولترا قیسا دالغالارییلا راستلاشاجاقسان. آما آخی، منیم فیکریمین مغزی اودور کی، کوسمیک علاقه تامام باشقا جور، گؤزلنیلمز و ایضاح اولونماز بیر شکیلدهده مئیدانا چیخا بیلر. یعنی بیز اینسانلارین درک ائده بیلمیهجهییمیز بیر شکیلده. باخ، اوتوروب گؤزلهییریک، گؤزلهییریک کی، بیزیمله دانیشسینلار. آما بلکه بیزیمله چوخدان دانیشیرلار و ان موعاصر جیهازلار واسطهسیله دئییل، باشقا اصوللا. بلکه باخ ائله ایندینین اؤزونده، بو اوتاغین ایچینده دانیشیرلار بیزیمله، آما بیز باشا دوشه، آنلایا، درک ائده بیلمیریک. — او، درین بیر قوللاب ووردو، بایاقدان بری داوام ائدن، اوزون، پراکنده مونولوقوندا(بیر طرفلی دانیشیق) بو ایلک فاصیله ایدی. — آخی اوزاق دونیالارین ساکینلری — یئنیدن سؤزه باشلادی — بیزیمله تامام باشقا کاناللار واسطهسیله علاقه یاراتماغا تشبوث ائده بیلرلر. تامامیله باشقا رابطه فورماسیندان ایستیفاده ائده بیلرلر. بلکه بیزه معلوم اولمایان ایمکانلارا مالیکدیرلر و بئینیمیزه، شعوروموزا، پسیخیکامیزا تأثیر گؤستره بیلیرلر. اونلار حتّا بیزیم بئینیمیزین ایمکانلارینی — دونیانی منطیقسیز درک ائتمک ایمکانلارینی یوخلایا دا بیلرلر. من چوخ غلیظ دانیشمیرام کی، فیکریم سیزه آیدیندیرمی؟
اؤیرنجی:
—تخمیناً، — دئدی.
—بلی، بو اوزاق عالملر بیزه رادیو، تئلئ و باشقا بیزیم قاورایا بیلجهییمیز ایشارهلر واسطهسیله دئییل، تامام باشقا اصوللارلا موراجعت ائده بیلرلر. یاخود بیز و اونلار عیانی شکیلده گؤروشمهلی اولساق، یعنی اونلار بیزیم پلانئتیمیزه(سیارهمیزه) تشریف گتیرمهلی اولسا، بو گؤروشو بیز بو گون، تقریباً، نئجه تصوّور ائدیریک؟ نهدنسه بیزه ائله گلیر کی، اونلار پلانئتیمیزه ایری کوسمیک گمیلرده گلهجک، نهنگ کوسمودروملارا دوشهجکلر. نییه؟ آخی کیم دئدی کی، اونلار — اوزاق عالملرین ساکینلری، — چوخ ایری، آزماندیلار و یا حتّا ائله بیزیم بویدا، آداملار بویدا اولمالیدیرلار. لاپ قوی ان ایری اولدوزلاردا یاشاسینلار، آخی بونون اونلارین ظاهری اؤلچولرینه، بوی-بوخونلارینا هئچ بیر دخلی یوخدور. اونلار ان گؤرونمز میکروبدان بئله کیچیک مخلوقلار اولا بیلر. تامامیله جیسمسیز وارلیقلار دا اولا بیلرلر، مثلاً، شوا، گاز شکلینده، سس شکلینده. کیم دئییر کی، مثلاً، سس—شعورلو وارلیق اولا بیلمز. تصوّور ائدیرسیز بوتون بیر اولدوزون شعورلو ساکینلری—یالنیز سسلردیر. پوئزیادیر، ائلهمی؟ و اگر بو تیپلی کوسمیک قوناقلار بیزیم پلانئته تشریف بویوراجاقلارسا، یا حتی آرتیق چوخدان بویورموشلارسا، اونلارین یئر اوزوندهکی مسکنی، قبول مئیدانچاسی اینسان بئینینین گوشهلریده اولا بیلر.
کیشی ائله دانیشیردی ائله بیل معروضه اوخویوردو، بلکه بو دوغرودان دا اونون کونگیرهده اوخودوغو یا اوخومادیغی معروضه ایدی.
—آخی نییه بیز راضی اولموروق کی، کاییناتین باشقا گوشهلرینده تامامیله آیری — شوار قانونلاری مؤوجوددور — بیزیم سبب-نتیجه باغلیلیغیندان فرقلَنَن قانون سیستمی. و اونلارین بیزیمله علاقهسی یالنیز او زامان مومکون اولا بیلر کی، اونلار بیزیم ایقتداریمیزا — بو قانونلاری آشیب کئچمک ایقتداریمیزا اینانسینلار. دونیانی درک ائتمکده بو منطیقی سبب-نتیجه باغلیلیغینی آشا بیلهجک بیر قودرت وارمی اینسان شعوروندا؟ اونلاری محض بو ماراقلاندیرا بیلر. اونلار بئینیمیزین بونا حاضر اولوب-اولماماسینی یوخلایا، موعایینه ائده بیلرلر. شعوروموز مومکونسوزلوگو قبول ائده بیلیرمی؟ یا بلکه اونلار هله بیزیم بئینیمیزی — حاضیرلاییرلار — باشقا بیر منطیق سیستمینی قاوراماق اوچون حاضیرلاییرلار. و اونلارین بیزیمله علاقه یاراتماق جهدلری محض بو ساحهدهدیر: بئینیمیزدهکی سبب-نتیجه باغلیلیغینی قیرماق، آغلیمیزین قورولوشونو دَییشمک. آخی بیزیم بوتون ایدراکیمیز و کوسمیک علاقهلر یاراتماق تشبّوثوموز آنجاق و آنجاق بو منطیقه، سبب-نتیجه باغلیلیغینا اساسلانیر. آمان الله، بیز نئجه اؤز-اؤزوموزدن موشتبئهیک، نئجه ده قطعی حؤکم وئریریک. کاییناتی آنجاق بیزیم منتیقیمیزله درک ائتمک اولار!؟ ایکی دفعه ایکی موطلق دؤرددور! هر یئرده، هر زامان، کاییناتین هر گوشهسینده! آخی بیر زامانلار بیز اینسانلار عئینی اینادلا اینانیردیق کی، یئر حرکتسیزدیر، گونش اونون باشینا دولانیر و آیری جور دوشوننلری آسیب-کسیر، اوددا یاندیریردیق. من یالنیز دین فاناتیکلرینی، اینکیویزیسیانی نظرده توتمورام. هلم-هلم آداملار دئییل، پتولومئی کیمی اؤز زمانهسینین ان پارلاق ذکاسی دا بونا — یئرین مرکز اولماسینا، گونشین اونون باشینا دولانماسینا اینانیردی. بیز ایسه، اؤز زمانهمیزین پتولومئیدن قات-قات آشاغی اولان ذکالاری، عئینی بیر اینادلا باشقا شئیه اینانیریق: یئر کورهسی گونشین باشینا دولانیر. بونا ذرّهجن شوبههمیز یوخدور، نئجه کی، پتولومئیینده اؤز ایدعالارینا هئچ بیر شکّ-شوبههسی یوخ ایدی. یاخشی، بس بیردن صاباح، بیزیم تصوّور بئله ائلهیه بیلمدیگیمیز تامام باشقا کشفلر و قانونلار اساسیندا معلوم اولدو کی، یوخ، یئر گونشین دئییل، گونش یئرین باشینا فیرلانیر. اوندا نئجه؟ طبیعی کی، بونو من ظارافاتلا دئییرم، آما پرینسیپین اؤزو جیدّیدیر.
او نفسینی دردی و اؤسکورمگه باشلادی. عئینیله آناسی کیمی اؤسکوروردو، اوزون-اوزادی قورو اؤسکورکله. بیر آز ساکیت اولوب ایستکانی گؤتوردو. مطبخه کئچدی، بو آدامین نهدن دانیشدیغینی، اونا نهیی ایثبات ائلمگه چالیشدیغینی اؤیرنجی عغیللی-باشلی آنلامیردی هئچ. اؤیرنجی ایندی یالنیز بیر شئی دوشونوردو: اگر ایندی بو آدام مطبخدن قاییتماسا، بیر ده هئچ بیر واخت گؤرونمهسه، تامامیله آنلاشیلماز شکیلده منزیلدن غئیب اولسا و یاخود قاییتسا، اما، قیافهسی، صیفتی تامام باشقا جور اولسا — مثلاً ساچلاری چال، یاخود باشی داز کئچل، یا ائله اولدوغو کیمی قاییتسا، آما اونو، اؤیرنجینی تانیماسا، اؤزونو تامامیله آیری بیر آدام کیمی آپارسا — بوتون بونلارین هئچ بیری آرتیق اؤیرنجینی تعجّوبلندیره بیلمز. اونون ایندی کئچیردیگی یگانه حیسّ — تام بیر دوشونجه بیگانهلیگی ایدی، هئچ بیر فیکیر زحمتینه قاتلاشماق ایستهمیردی، هئچ بیر شئیی درک ائتمگه، آنلاماغا، ایضاح ائتمگه هَوَسی قالمامیشدی.
ائو صاحیبی اوتاغا قاییتدی. بیغلاری یاش ایدی. ایندیجه سو ایچمیشدی.
دیوار ساعتینا باخیب:
—داها لاپ آز قالیب — دئدی. — ایندیجه سیزی ساکیت بوراخاجام، باشینیزی آغریتمایاجام. تاکسی اون دقیقهدن سونرا گلهجک. یئری گلمیشکن، واخت حاقّیندا. واختی نئجه تعیین ائتمک اولار؟ کیم منه ایثبات ائده بیلر کی، واخت گئرییه یوخ، ایرهلییه گئدیر؟ واختدان صؤحبت گئدنده گئری نهدیر، ایرهلی نه؟ نه موعیّنلشدیریر واختی؟ باخ، بو جیهاز، — او دیوار ساعتینی گؤستردی،— بو قورولو مئخانیزم؟ دئیهجکسیز گونش تسیکلی — گوندوز-گئجه، یای-قیش. آما آخی گونشله باغلی بو حسابلار یالنیز بیزیم پلانئتلر سیستمینه عاییددیر. بو سیستم ایسه کاییناتدا — ذرّجیکدیر، توزدور. بس گونشین اؤزونده واخت نئجه اؤلچولور؟
اؤیرنجی:
—بیلمیرم، — دئدی.
—آما آخی واختین تامام باشقا آنلاییشیدا اولا بیلر.— او، سانکی آرتیق اؤیرنجی ایله یوخ، اؤزو اؤزویله دانیشیردی. — سیز هئچ واختین نیسبیلیگی حاقیندا معیشت سپکیسینده، عادی حیات میثاللاری سپکیسینده دوشونموسونوزمو؟ — دئیه یئنه اؤیرنجییه موراجعت ائتدی.
—یوخ.
—من ایسه دوشونموشم. تصوّور ائدین کی، یاتمیسیز. بو زامان قاپینیز دؤیولور، یاخود تیلیفون زنگ چالیر. یوخودا یوخ ها، گئرچکلیکده. گئرچکلیکده بونلار — قاپی دؤیولمهسی، تیلیفون زنگی — بیر آن چکیر. آما بو بیر رئال آنین عرضینده یوخودا سیز اوزون بیر احوالات گؤرورسوز. و یوخودا گؤردوگونوز بو احوالاتلار موطلق قاپی دؤیولمهسی، تیلیفون زنگیله بیتیر. دئمهلی، بو یوخولار زنگله، قاپی دؤیولمهسی ایله علاقهلیدیرلر. باشقا سؤزله دئسک، یوخونون بو صحنهلری، سیزین بئینینیزده محض همین سسلر سسلنن زامان دوغولور. آما یوخودا سیز بو سسلرله باغلی حادیثهنین اوّلینیده گؤرورسونوز، ائله بیر شئی گؤرورسوز کی، همین سسلرله سونا چاتیر، بیتیر. دئمهلی، بو سسلرین سسلندیگی مودّت عرضینده گئرچکلیکده و یوخودا ایکی موختلیف اؤلچولو زامان پارالِل شکیلده مؤوجوددور، آما اونلارین مودّتلری آیری-آیریدیر. فیکریم سیزه چاتیر؟
اؤیرنجی:
—چتینلیکله، — دئدی، — من چوخ یورولموشام.
—باغیشلایین، باغیشلایین، منده سیزی لاپ یوروب الدن سالدیم. بیلیرسیز من فیکیرلریمی کیمینلهسه بؤلوشمک ایستهییردیم. اودور کی... هه، واختدیر، من گئتمهلییم.
او، آیاغا دوردو، پاپاغینی قویدو، اوزرینده موختلیف شهرلرین، هوتِللرین دامغالاری اولان داما-داما چامادانینی گؤتوردو و اؤیرنجی ایله ویداعلاشیب قاپییا طرف گئتدی. قاپینی آچدی، سونرا نهدنسه یئنیدن اوتاغا قاییتدی و دئدی:
—علاقه پروبلئمی، باخ بوندادیر. بیز شعوروموزون دَییشمز منطیقی قانونلارینین پوزولماسینا راضی اولاجاییقمی؟ حادیثهلرین سبب-نتیجه باغلیلیغینین قیریلماسییلا باریشا بیلجهییکمی؟ تامام باشقا بیر شعور سیستمینین اولماسینی قبول ائدجهییکمی؟ اوزاق دونیالارلا علاقهنین یارانیب-یارانمایاجاغی محض بونلاردان آسیلیدیر. آما اگر بوتون غئیری-عادی، درج اولونماز. ایضاح ائدیلمز، شعوروموزا سیغیشماز شئیلره یئنه منطیقی راسیونال سببلر آختاراجاییقسا، وردیشلی(عادت اولونموش) آنالوگیالار آرایاجاییقسا، بیر شئیی کاسیب ذهنیمیزین قیسا آرشینییلا اؤلچجهییکسه، او زامان هئچ کسله هئچ بیر علاقه یاراتماق مومکون اولمایاجاق. — او گولومسوندو، آما بو چوخ کدرلی گولوش ایدی و صیفتینین بو کدرلی ایفادسیله او بیر داها آناسینی خاطیرلاتدی. — اینانین منیم سؤزلریمه. سالامات قالین...
قاپینی اؤرتوب گئتدی. آز سونرا اؤیرنجی آشاغی دوشن لیفتین سسینی ائشیتدی.
پنجرهدن آچیق بیر سحر اوزو گؤرونوردو. اولدوزلار چوخدان سؤنموشدو. داها دوغروسو، دان ایشیغینین آچیقلیغیندا ایتیب گؤرونمز اولموشدولار.
اؤیرنجینین یورغون شعوروندا بیر فیکیر اویاندی: او دوشوندو کی، ال-عاقیبت آخیر کی، ضعیفلیک گؤسترمهدی؛ و قاری، نه اونون درین قیریلدادان عالیم اوغوللاری — یا عئینی یگانه اوغلو — ایکی ایدی اونلار، یا بیر نفر ایدی — کیم بیلیر؟ — هر حالدا بو غریبه عاییله — ایکیسی اولسون، اوچو اولسون، فرقی یوخدور — هامیسی بیر یئرده اؤیرنجینین شعورونو پوزا، باشینی خاراب ائده بیلمهدیلر. او، دلی اولمادی کی، اولمادی.
اؤیرنجی سویونوب یاتاغینا گیردی. یوخویا گئده-گئده دوشونوردو: «گرک کیتابخانادان کوسمیک علاقهلره عایید ادبیات آلیب اوخویام».
باکی، آوقوست، 1976
یازار: آنار
رسول اوغلو
***
اؤیرنجی:
—فوتولاریدا ایضاح ائدین، — دئدی.
—فوتولاری، هانسی فوتولاری؟
—منیم اوتاغیمداکی، داها دوغروسو، او اوتاغینیزدا آسیلمیش فوتولار. اونلارین «سیرّی» ندیر؟ — سیرّ سؤزونو او یونگولواری بیر ایستهزایلا دئدی.
—سیرّ؟ نه سیردیر کی؟ بیلیرسیز، بو فوتولارداکی آداملارین چوخوسونو من هئچ تانیمیرام. اونلار منیم آروادیمین... منیم کئچمیش آروادیمین قوهوم-اقرباسی، تانیشلاریدیر.
—آما اوردا سیزینده شکلینیز وار.
—بلی وار. نه اولسون کی؟ — او بو سؤزلری بیر قدر کسکین دئدی، سونرا داها یومشاق بیر اَدایلا سوروشدو: — ایچمک ایستهییرسیز؟
اؤیرنجی باشینی ترپتدی. پسیخیاتر اؤیرنجینین قدحینی لبالب دولدوردو، اؤز قدحینه ایسه یارییاجان سوزدو. ایچدیلر. اؤیرنجی حیسّ ائتدی کی، بو تاپماجا، دئیهسن، بیر قدر غلیظ آچیلاجاق، یا بلکه هئچ پسیخیاتر اؤزو ده اونون جاوابینی بیلمیر. سون قدح اونو داها قطعی بیر آددیما تحریک ائتدی و پسیخیاترا دیقّتله باخیب لاپدان:
—مسأله اوندادیر کی، بو شکیللر دَییشیر، — دئدی.
گؤرونور، پسیخیاترا چاتمادی. او:
—نئجه دَییشیر؟ — دئیه خبر آلدی.
—ائله بئلهجه؛ مثلاً، توتاق کی، من اوتاقدان چیخیرام، مطبخه گئدیرم، بیر نئچه دقیقهدن سونرا قاییدیرام، فوتولاردا ایسه تامام باشقا آداملاری گؤرورم. یا دا اگر اوّلکی آداملاردیرسا، بیر ده گؤرورسن اونلاردان بیری عئینگینی چیخاریب یا کؤینگینی دویمهلهییب. اگر مطبخده بیر آز دا یوبانیرامسا بو مودّت عرضینده فوتوداکی کیشیلردن بیری ساققال بوراخیر، یا دا اونون بیغی چیخیر.
پسیخیاتر اؤیرنجییه سونسوز بیر ماراقلا باخیردی. اوزون زامان گؤزلرینی اونون گؤزلرینین دوز ایچینه زیللهدی، اللرینی نظردن کئچیردی، سونرا ایسه قایغیکئشلیکله:
—بلکه داها ایچمهیک؟ — دئدی.
اؤیرنجی بیر قدر دیلی دولاشا-دولاشا:
—یوخ، یوخ، — دئدی. — من اصلاً سرخوش-فیلان دئییلم. باخ، مثلاً، ائله سیزین اؤز شکلینیزی گؤتورک. من منزیله ایلک دفعه گیرنده شکیلده سیزین بیغینیز یوخ ایدی، کؤینکده ایدینیز، کؤینگینده یاخاسی آچیق ایدی. سونرا ایسه شکیل دَییشدی — ایندی پئنجکدسینیز و بیغینیز وار.
—اشی، قویون اوتورموشوق — دئدی، — آخی منیم هئچ بیر واخت بیغیم اولماییب. بؤیوک قارداشیمین بیغی واردی. آنامگیلده اونون شکلینی گؤردونوزمو؟
—گئن یاخالی پئنجکده؟
—بلی.
—و شکیل ایندی سیزین اوتاغینیزدا... بیزیم اوتاغیمیزدادیر. سیزین شکلینیزین یئرینده.
—ویی، نییه آنام او شکلی گتیریب منیم شکلیمین یئریندن آسیب؟ بلکه قارداشیمین شکلینه باخماق اونون اوچون آغیردیر، اولا بیلر... اونا گؤره ده...
—سیز منی دوز باشا دوشمهدینیز. من اونو دئمک ایستهمیردیم کی، قارداشینیزین شکلینی سیزین شکلینیزین یئریندن آسیبلار. من دئمک ایستهییردیم کی، سیزین شکلینیز قارداشینیزین شکلینه چئوریلیب. اگر بو دوغرودان دا قارداشینیزین شکلیدیرسه... چونکی سیز چوخ اوخشاییرسینیز و شکله باخاندا آدام دوشونه بیلر کی، بو ائله سیزین اؤزونوزسونوز. داها دوغروسو سیزین داها یاشلی سینّده، ایندی اولدوغونوزدان داها یاشلی سینّده شکلینیزدیر. بیر نئچه ایلدن سونراکی شکلینیز. کیم بیلیر بلکه بیر نئچه ایلدن سونرا سیز ده بیغ قویاجاقسینیز.
پسیخیاتر بیر سؤز دئمهدن اهماللیجا اونون بیلگیندن توتدو، نبضینی تاپدی، گؤزلرینین ایچینه باخاراق سایماغا باشلادی. اؤیرنجی باشا دوشدو کی، حکیم اونون پسیخیک(روحی روانی) وضعیتیندن شوبههلنیب. اونون یئرینده کیم اولسایدی شوبههلنردی. آنجاق اؤیرنجی بوتون بیلمهجهلرین آچیلاجاغینا او قدر اینانمیشدی کی، حکیم اونون بارهسینده نه دوشونجگینی عئینینه آلمادان صؤحبتی آخیرا چاتدیرماق ایستهدی.
—ایش اوندادیر کی، من دوز فوتونوزون قارشیسیندا دایاندیم و گؤزلریمی شکله زیللهییب باخماغا باشلادیم. منیم گؤزلریم قارشیسیندا — او، سؤزونه آرا وئردی، سونرا بیرنفسه دئدی — منیم گؤزلریم قارشیسیندا صیفتینیزده توک چیخماغا باشلادی. ایندی منیم بوردا اولدوغوم مودّتده یقین اوزون ساققالینیز چیخیب. البته قیرخدیرمامیسینیزسا.
پسیخیاتر اونون بیلگینی بوراخدی، آما یئنهده آیریلمادان گؤزلرینین ایچینه باخیردی، سوسموشدو. سونرا دوردو، آراملا اوتاقدا وار-گل ائتدی، کیتاب ایشکافینا یاناشدی، رفدن بیر کیتاب گؤتوردو، آچدی، نه ایسه اوخودو و کیتابی یئرینه قویدو. اؤیرنجینین یانینا گلدی، الینی اونون چیگنینه قویدو، گولومسوندو.
—آنام منه دئدی کی، سیز چوخ چتین و گرگین قبول ایمتاحانلاری وئرمیسینیز. اؤزو ده بو جهنم ایستیسینده. هئچ اورگینیزه سالمایین و تلاش کئچیرمهیین، بونلار هامیسی یورغونلوقداندیر، ایسترئسدیر... اینجیمزسینیز کی، سیزه بیر نئچه سوآل وئریم. دوزونو دئیین، ایچکییه آلوده دئییلسینیز کی؟ من گؤرورم، ایچن آداما اوخشامیرسینیز، آما بلکه هاچانسا — او سوسدو، گؤرونور، وئرمک ایستدیگی سوآلی چتینلیکله تلفّوظ ائتدی — هئچ بیر واخت آلکوقولیزیمدن موعالیجه اولونماماسینیز کی؟
—یوخ، — دئدی. اؤیرنجی قطعیتله.
—بیلیرسیز، آلکوقولیزمین تأثیری ایله، یعنی داواملی اوزون سورن آلکوقولیزمین تأثیری ایله، بعضاً آدامین گؤزونه جوربجور شئیلر گؤرونور؛ مثلاً، آداما ائله گلیر کی، شکیللر حرکت ائدیر، یاخود دیوارداکی آبوی کاغیذلاری(دیوار کاغیذلاری) جانلانیر. بیزیم تیبب دیلینده بو دئلیریوم ترئمئنس آدلانیر. هئچ بیر واخت سیزده آلکوقولیزم خستهلیگینین علامتلری اولماییب کی؟ بو معنادا کی...
—اشی بوشلایین. من آلکوقولیک-زاد دئییلم، پسیخ-فیلان دا دئییلم. عادی نورمال آدامام. آما بو گون...
—البته، البته،—دئیه پسیخیاتر تلسیک اونون سؤزونو کسدی. — منیم هئچ شوبههم ده یوخدور کی، سیز تامامیله نورمال، ساغلام آدامسینیز. هئچ بیر پسیخوزدان-فیلاندان سؤز اولا بیلمز. من گؤرورم آخی... دانیشیغینیزا، داورانیشینیزا دیقّت ائدیرم بایاقدان. صؤحبت یالنیز یورغونلوقدان، گرگینلیگین و آندیرا قالمیش ایستینین تأثیریله موعیّن جوزئی شعور اَیینتیلریندن گئده بیلر. قاورامانین(ایدراکین) بیر قدر پوزولماسی، والسلام. ائلئکتریک سیستمین یادا سالین، عادیجه تئللرین دولاشیغیندان کونتاکت عمله گلیر، لامپالار سیرادان چیخیر، ایشیق سؤنور. بئییندهده بئله حال مومکوندور. موختلیف سببلرین، علاقهلرین نتیجهسینده بئیینین موعیّن نوقطهلرینده، مرکزلرینده کونتاکت عمله گلیر، شعوردا ایشیق سؤنور، یا ضعیفلهییر. قورخولو بیر شئی یوخدور. آنجاق موعیّنلشدیرمک لازیمدیر. مثلاً، سیزده سس
قاللوسیناسیالاری(سس توّهوماتی) اولور مو هئچ؟
—نه؟
—ائشیتمه آلدانیشلاری. بعضاً سیزه ائله گلیرمی کی، کوچهده سیزی کیمسه چاغیریر، آدینیزی چکیر، آما اصلینده...
اؤیرنجی دیکسیندی:
—دوغرودان بو گون ایکی دفعه منه ائله گلدی کی، منی چاغیردیلار، آدیمی چکدیلر، آما...
—هئچ کس یوخ ایدی، هئچ کیم سیزی چاغیرمیردی، — دئیه پسیخیاتر سئوینجله گولومسوندو. — اعلا، اعلا. بس جوربجور سسلر نئجه، قولاغینیزا گلیرمی؟ مئتاللیک سسلر... یا ائله بیل کیمسه نغمه اوخویور، پیچیلتیلار ائشیدیرسینیز. ایللاه دا یوخودایکن، یاتان زامان — سسلر آرتیق، اوست-اوسته قالاقلانیر، گرگینلشیر، کیمسه ائله بیل سیزدن دانیشیر، سیزی نهسه قیناییر، کیمسه عکسینه سیزی مودافعه ائدیر. یاخود بیر نفر، سانکی باشینیزین اوستونده دایانیب ساییر. ائله هئی ساییر...
—بلی. ائله بو گئجه، اویانیب دورمازدان و سیزین یانینیزا گلمزدن اول یوخودا بو جور سسلر ائشیدیردیم، آما آخی سیز اؤزونوز دئدینیز کی، بو سسلر حقیقتدهده سیزین اوتاغینیزدان، ماقنیتوفوندان گلیرمیش. مگر منیم یوخودا ائشیتدیگیم ائله او سسلر دئییل؟
—البتته، البته...
سوکوت چؤکدو. بیر مودّتدن سونرا پسیخیاتر یئنه اؤیرنجییه موراجعت ائتدی:
—بس تانیشلیق حیسّی نئجه؟ مثلاً، توتالیم، سیزه هئچ تانیش اولمایان بیر شراییطه دوشورسوز، آما ائله بیل بورایا یاخشی بلدسیز، هر شئی سیزه تانیش گلیر. بئله حاللار کئچیرمیسینیزمی؟
اؤیرنجی بیر قدر تعجوبلنرک:
—کئچیرمیشم، — دئدی.
پسیخیاتر ممنونلوقلا:
—دیا وو — دئدی.
—نه؟
—هئچ عزیزیم... اؤز-اؤزومه دانیشیرام. بیر سوآلدا وئریم سیزه؟ — ائله بیل پسیخیاتر تلسیردی، ائله بیل قورخوردو کی، چوخدان آختاردیغی و تصادوفاً تاپدیغی قیمتلی بیر شئیی الدن بوراخا بیلر. — بس عکسینه نئجه، مثلاً، توتالیم نه ایسه سیزه یاخشی تانیشدیر، یا مثلاً نه ایسه بیر یئره قویورسوز، آما سونرا ائله بیل بو یاخشی تانیش اولان شئیی ایلک دفعه گؤرورسونوز، یاخود اؤزونوز قویدوغونوز اشیایا تعجوب ائدیرسیز — بونو من هاچان قویموشام بورا؟
اؤیرنجی:
—اولور بعضاً، — دئدی. بایاق حامامدان قاییدارکن کولقابیدا گؤردوگو سیقارئت یادینا دوشدو.
پسیخیاتر قطعیتله:
—ژامایس وو — دئدی — ایکینجی پوزولما.
—نه دئدیز؟
—بو منیم دیسسئرتاسیامین (تئزیمین) مؤوضوعسودور. گئرچکسیزلشمهنین ایکینجی شکلی.
پسیخیاترین گؤزلری ایشیلداییردی، او گئت-گئده داها دا قیزیشیردی.
—اینامسیزلیق نئجه؟ هئچ کسه، هئچ نهیه اعتبار ائتمهمک، هر شئیدن، هامیدان شوبههلنمک حیسّی؟ بعضاً سیزه ائله گلمیرمی کی، کیمسه سیزه تله قورور، کیمسه سیزی تعقیب ائدیر.
—بعضاً ائله دوشونورم.
—بلی، خالص کاندینسکی-کلئرامبو سیندروم! دئدی. پسیخیاتر: — بعضاً اوریئنتیر، سمت حیسّینی ایتیریرسینیز، ساغی-سولو چاشدیریرسیز، ائلهمی؟
—ائلهدیر.
—پسیخوسئنسور ساپینتی. سیز دئلیریوز وضعیّته دوشمک عرفهسیندهسینیز.
—هانسی وضعیته؟ — دئیه اؤیرنجی تلاشلا خبر آلدی.
—هئچ قورخمایین. ایکی-اوچ سئانس موعالیجهدن سونرا هر شئی کئچیب گئدهجک. یاخشی کی، محض منه راست گلمیسیز. آیری هئچ کسه بیر شئی دئمهیین. بو منیم مؤوضوعمدور. آنجاق گرک منیمله آچیق دانیشاسیز. هئچ نهیی مندن گیزلتمیهسینیز... سئکسوال جهتدن نئجه... هئچ بیر ساپینتی-فیلان یوخدور کی سیزده؟
اؤیرنجی اوّل باشا دوشمهدی، سونرا آنلاییب قیپقیرمیزی قیزاردی، بو فیکرین اؤزو بئله اونا نا لاییق گؤروندو و او تلسیک:
—یوخ، یوخ، — دئدی.
—چوخ گؤزل. بعضاً سیز نه ایسه کنار بیر قوّهنین، توتالیم، کوسمیک شوعالارین تأثیرینی حیسّ ائدیرسیز، گویا کیمسه کناردان سیزه نه ایسه تلقین ائتمک ایستهییر، دئییلمی؟
—منجه یوخ.
—بس بئله بیر حال نئجه: سیزه ائله گلیرمی کی، دوشونجهلرینیز، فیکیرلرینیز اؤزونوزونکو دئییل، سانکی کیمینسه باشقاسینیندیر، آما نه یوللا سا سیزین بئینینیزه دولدورولوب. و یا باشقا بیر شئی: گویا سیزین بوتون فیکیرلرینیزی کناردان اوخویورلار، بوتون دوشونجهلرینیزی اوزاقدان-اوزاغا بیلیرلر. بئله بیر حیسّ کئچیرمهمیسینیز کی؟
اؤیرنجی بوغوق سسله:
—سیزجه من خستهیم؟ — دئیه خبر آلدی.
—یوخ جانیم، یوخ، اصلاً. یورغونلوق، گرگینلیک ایسترئس، والسلام. باشقا هئچ بیر شئی یوخدور. ایکی-اوچ سئانس، آیری هئچ نه لازیم دئییل. ائله درحال باشلایا بیلریک. دئییر، بو گونون ایشینی صاباحا قویما. آنجاق گرک منی باغیشلایاسینیز. قیسا بیر مودّته سیزی تک بوراخاجام. من رژیمله یاشاییرام و عادتاً بو ساعتلرده دوش قبول ائدیرم. سیز اوتورون، منی گؤزلهیین، خواهیش ائدیرم. من بو ساعتجه دوش قبول ائدیب گلیرم. قزئتلره، ژورناللارا باخین، ایکی-اوچ دقیقهدن سونرا گلیم، صؤحبتیمیزی داوام ائدک.
پسیخیاتر ایستولونون سیگیرتمهسیندن(کشوسوندان) نه ایسه گؤتوروب اوتاقدان چیخدی. اؤیرنجی حامام طرفدن سو سسی و پسیخیاترین شن فیت چالماسینی ائشیدیردی.
اؤیرنجی غریبه، هاچالانمیش بیر دویغو کئچیریردی، بیر یاندان قانی قارالمیشدی: گؤرونور، دوغروداندا موعیّن پسیخی خستهلیگه توتولموشدو و بو خستهلیکده حکیمین اونا دئدیگیندن جیدّی ایدی. البته، حکیم اونو ساکیت ائلمگه چالیشیردی، همده آخی حکیم اونون کئچیردیگی، محض ائله بو گون کئچیردیگی غریبه حاللارین هامیسینی بیلمیردی. آما دیگر طرفدن اؤیرنجی بیر قدر ساکیت اولموشدو حتّا... اونون دونیادا ان چوخ سئومهدیگی شئی — غئیری-موعیّنلیک و ایضاحسیزلیق ایدی. ایندی هر شئی بئله دقیق علمی آنلاییشلارلا ایضاح اولونارکن او بوتون مانعهلری ائده بیلردی. او بو بارهده آچیق شعورلا دوشونه بیلیردی دئمهلی، شعورون اؤزو ساغلام ایدی. او، یاریم شوشه کونیاک ایچمیشدیسه ده بوتون بو ایشلر حاقیندا آییق بئیینله دوشونوردو و عئینی زاماندا یئنهده فیکرینه قارا بیر شوبهه گلیردی: بلکه بوتون بونلار چوخ غلیظ بیر ایبلیس اویونودور و همین اویوندا یالنیز قاری دئییل، اونون بو حکیم اوغلو دا (دوغرودانمی، قارینین اوغلودور بو آدام؟) ایشتیراک ائدیر و مقصد — حقیقتدهده اونون شعورونو پوزماقدیر. اونلار بو مقصده چاتماق اوچون موختلیف واسطهلردن و یوللاردان ایستیفاده ائدیرلر. اگر بئلهدیرسه، اوندا...
خئیلی واخت کئچدی. تلاشلی فیکیرلردنمی، ایچکینین تآثیریندنمی، یورغونلوق و گرگینلیکدنمی، یا ائله بونلارین هامیسیندان — اؤیرنجی غریبه بیر وضعیته — یاری اویاق، یاری یوخولو وضعیته دوشدو، خومارلاندی، گؤزو آچیق-آچیق مورگولهدی. آما سونرا یوخونو گؤزوندن قاچیرتدی و اونا ائله گلدی کی، بیر نئچه دقیقه یوخ، آزی ایکی ساعت کئچیب. حامامدان پسیخیاترین شوخ فیتلری و سو شیریلتیسی ائشیدیلیردی. اؤیرنجی بیر آز دا گؤزلهدی. یئنه ده غئیری-موعیّن، بیر گؤزو آییق، بیر گؤزو یوخولو حالدا دوروب حامامین قاپیسینا یاناشدی؛ ایندی قاپی یاری آچیق ایدی، سو شیریلتیسی کسیلمیشدی، آما پسیخیاتر اوّلکی کیمی فیت چالیردی. اؤیرنجی یاواشجادان قاپینی دؤیدو.
پسیخیاتر:
—گئیینمیشم، باشیمی داراییرام، — دئیه جاواب وئردی و یئنه فیت چالدی.
اؤیرنجی اوتاغا قاییتدی.
یئنه خئیلی واخت کئچدی. حامامدان فیت سسلری ائشیدیلیردی. اؤیرنجی دوردو، اوتاقدان چیخدی؛ ایندی حامامین قاپیسی تایباتای آچیق ایدی. اؤیرنجی ایچری باخدی. حامامین ایچینده، کتیلین(صندلین) اوستونده بالاجا ماقنیتوفون واردی و فیت سسلری اورادان گلیردی.
اؤیرنجی مات قالدی:
—هارداسیز؟ — دئیه عصبی چیغیردی. مطبخه جومدو، توالئته باخدی، اوتاغا قاییتدی، چارپایینین آلتینا اَییلدی، ایشکافی آچدی، یئنیدن مطبخه قاچدی، بوز دولابینی(یخچالی) آچدی. هئچ هاردا پسیخیاتردان اثر-علامت یوخ ایدی. اؤیرنجی یئنیدن اوتاغا گیردی، پنجرهیه یاناشدی؛ پنجره ایچریدن مؤحکم باغلی ایدی. دهلیزه قاییتدی. چؤل قاپیسی زنجیرله باغلی ایدی، اونو ایچریدن آچان اولمامیشدی. بیردن اؤیرنجینین آغلینا گلدی. «بلکه منیم اوتاغیما کئچیب» — دئیه دوشوندو و دهلیزده اوتاغینین قاپیسینا طرف باخدی. بایاق بو قاپیدان گلمیشدی و قاپینی آچیق قویموشدو. ایندی ایسه قاپی مؤحکمجه باغلی ایدی، ایکی تاختایلا چالین-چارپاز میخلانمیشدی. عئینیله اونون اوتاغینداکی تاختالارا بنزهین، یا دا ائله همین او تاختالارلا. یئنهده اله سالیندیغی اوچون، آخماق یئرینه قویولدوغو اوچون جین اؤیرنجینین باشینا ووردو، حیدّتله تاختالاری قوپارتدی، قاپینی ایتهلهدی، آچدی و آددیملادی. بیر آن سونرا اؤیرنجی یئنهده اؤز بایاقکی اوتاغیندا ایدی... ایندی داها اونو هئچ بیر شئی تعجوبلندیره بیلمزدی. — اگر گؤرسهیدی کی، فوتوشکیللر بیر-بیریله صؤحبت ائدیر، یاخود گوزگو تیلویزیون اِکرانی کیمی فیلم گؤستریر، یاخود دوش تیلیفون دستهیی کیمی دانیشیر — اؤیرنجی مات قالمازدی. آنجاق هر شئی عادی ایدی. حتّا اونون یاتاغیدا قویوب گئتدیگی شکیلده ازیک-اوزوک ایدی. حامام و مطبخدن سس-سمیر گلمیردی. اؤیرنجی یاواشجا حامامین قاپیسینی آچدی و دیکسیندی. پسیخیاتر گوزگو قارشیسیندا ساچینی داراییردی:
اؤیرنجی:
—سیز بورا هاردان گلدینیز؟ — دئیه خبر آلدی.
پسیخیاتر اؤیرنجییه طرف چئوریلدی. اَینینده گئن یاخالی کوستیوم واردی، قالستوکو واردی، بیر ده بیغلاری واردی، همده داها یاشلی گؤرونوردو.
پسیخیاتر:
—سالام، — دئدی. — باغیشلایین کی، من... سیزه نه اولدو؟ — دئیه او، تلاشلا خبر آلدی. — ائله بیل سیزی ایلان قوووب، رنگی-روفونوز قاچیب...
—آخی سیزین... سیزین، — دئیه اؤیرنجی ککهلهدی، —(پلتک-پلتک دانیشدی) بیغینیز یوخ ایدی.
—بیغیم یوخ ایدی؟ هاچان؟ من ایگیرمی ایلدیر کی، بیغ ساخلاییرام. بلکه منی کیمینلهسه سهو سالمیسیز؟ آخی بیز تانیش دئییلیک. باغیشلایین، سیز یقین بو ائوین کیرایهنیشیسینیز. آنام منیم بو اوتاغیمی سیزه کیرایه وئریب. من سیزدن چوخ عوذر ایستهییرم کی، روخصتسیز، هم ده گئجهنین بو واختیندا اؤز آچاریملا قاپینی آچیب منزیله گیرمیشم. دوغرودور، منزیل منیمدیر، آما آخی ایندی بورادا سیز یاشاییرسینیز، دئمهلی، منده اؤزگهنی ناراحات ائتمیشم. باغیشلایین، آما من ائله بیلیردیم کی، سیز هله کؤچمهمیسینیز، همده منزیله گیرنده منه ائله گلدی کی، اوتاق بوشدور، هئچ کیم یوخدور. اوزومو قیرخماق ایستهییردیم.
اؤیرنجی کیناییله:
—بلی، — دئدی، — من اوتاقدا یوخ ایدیم و سیز چوخ گؤزل بیلیرسینیز کی، من هارادا ایدیم.
پسیخیاتر تعجوبله:
—نئجه؟ من؟ — دئدی. — من سیزی ایلک دفعهدیر گؤرورم، من نه بیلیم سیز هارداسینیزمیش؟
—بورا باخین، — غضب، آجیق اؤیرنجینی بوغوردو، — هله بیز باخاریق گؤرک دلی هانسیمیزدیر، سیز یا من. سیز چوخ گؤزل بیلیرسینیز کی، بیر قدر بوندان قاباق — بیلمیرم نئچه ساعت بوندان قاباق — آخی سیزین ساعتلرینیز ده اؤزونوز کیمی دلیدیرلر، بلی، بیر مودّت بوندان قاباق بیز اوتوروب صؤحبت ائدیردیک، اؤزونوز بیلیرسینیز کی، نهدن صحبت ائدیردیک. آما سیز ناحاق ائله بیلیرسینیز کی، منیم آغلیمی چاشدیراجاقسینیز، منی دلی ائدجکسینیز. بو ساعت سیزین او یاپیشدیریلمیش ساختا بیغلارینیزی قوپارارام، بوتون بو گیریمینیزیده سیلرم، اوندا بیلرسیز — اؤیرنجی الینی پسیخیاترین بیغلارینا طرف اوزاتدی. پسیخیاتر دیکسینیب گئری چکیلدی.
—جاوان اوغلان، سیزه نه اولوب؟ — دئدی و بورنونو چکیب، «فو، سیز کی سرخوشسوز» — دئیه علاوه ائتدی. — ایچیرسینیز اؤز ایشینیزدیر، آما سرخوش اولوب سیزدن یاشجا بؤیوکلری تحقیر ائتمک یاراماز. اگر منیم منزیلیمی کیرایه آلمیسینیزسا، او دئمک دئییل کی، منه قارشی ایستهدیگینیز کوبودلوغو ائتمهلیسیز. البته من بیلسهیدیم کی، سیز آرتیق کؤچموسوز، گئجهنین بو واختیندا بورا گلمزدیم. بو منیم قباحتیمدیر. بلکه هئچ سیز تک اولمایایدینیز... عوذر ایستهییرم. مسأله اوندادیر کی، من ایکی ساعت بوندان قاباق طیاره ایله گلدیم و سحر یئنه خاریجه اوچورام. بو واختلار بوتون بربرخانالار(سلمانیلر) باغلیدیر و دئدیم گئدیم، اؤز ائویمده اوزومو قیرخیم — دانیشا-دانیشا او اوتاغا گلدی، اؤیرنجیده اونون آردینجا — بوتون گوناهیم بودور، والسلام، صمیمی صورتده عوذر ایستهییرم. اگر بربرخانا آچیق اولسایدی، اوندا...
اؤیرنجی حیسّ ائدیردی کی، حیدّتدن آز قالا بوغولاجاق:
—بورا باخین، — دئدی — بربرخانا-فیلانین بورا نه دخلی وار، نه توولاییرسینیز منیم باشیمی. اگر سیز پسیخیاترسینیزسا، اوندا...
—من پسیخیاترام؟ — دئیه حکیم تعجوبله سوروشدو. — بونو کیم دئییب سیزه. من آستروفیزیکم، عزیزیم. ایندی ده بئینالخالق آستروفیزیکا کونگیرهسیندن گلیرم. چوخ ماراقلی بیر پروبلئمه حصر اولونموشدو کونگره — اوزاق دونیالارلا علاقه یاراتماق مسألهسینه.
اؤیرنجی دیلینی دیشینه سیخیب:
—دولامایین منی، بسدیر، کیفایتدیر، خبردارلیق ائدیرم سیزه،— دئدی. — دئیین گؤروم بوتون بونلار نه دئمکدیر؟
—بونلار، یعنی نهلر؟
—بوتون بونلار — دئیه اؤیرنجی تکرار ائتدی و اوتاغا گؤز گزدیردی — عادیجه اوتاق، دیوار ساعتی یئددینین یاریسینی گؤستریر — ائله دوغروداندا بو واخت اولاردی، هاوا یاواش-یاواش آچیلیردی، ایستول، ایستوُللار، تاخت، فوتولار و او جوملهدنده پسیخیاتر — آستروفیزیکین شکلی — کوستیوملو، قالستوکلو، بیغلی، هر شئی عادی، نورمال ایدی. اؤیرنجی نه جاواب وئره بیلردی؟ کوت-کوت:
—بو سیزسینیز؟ — دئیه فوتونو گؤستردی.
—منم، نهدیر کی؟
—سیزین بؤیوک قارداشینیز دئییل؟ یا نه بیلیم بلکه کیچیک قارداشینیزدیر.
—منیم قارداشیم یوخدور. نه بؤیوگو، نه کیچیگی.
—یوخدور و هئچ بیر واخت دا اولماییب.
—بس ساعتساز؟
—هانسی ساعتساز؟ ساعتساز کیمدیر؟
—ساعتساز او کسدی کی، بیر آی بوندان قاباق اؤلوب. او کسدیر کی، گئرییه ایشلهین ساعتلر دوزلدیب. او کسدیر کی، آنانیز اونا ماتم ساخلاییر و فوتوسونو او ائودن بو ائوه داشیییر.
—سیز دئیهسن ساییقلاییرسینیز؟(سرسم دئییرسینیز)
—یوخ، بیلیرم، سیز چوخ ایستهییرسیز کی، من ساییقلاییم، ایستهییرسیز کی، آغلیم چاشسین، دلی اولوم. آما اینصاف دینین یاریسیدیر، دوغروداندا چوخ ماهیر فوکوسچوسونوز. داهی گؤزو باغلاییجیسینیز. بایاق او بیری منزیلده سیز منه چوخ سوآللار وئردینیز، ایندی منده سیزه بیرجه سوآل وئرمک ایستهییرم. جمعی-جوملهتانی بیرجه سوآل. قورخمایین، سیزدن سوروشمایاجام کی، باشیما بو اویونلاری نییه آچیرسینیز. اؤز ایشینیزدیر. سیزدن آیری شئی سوروشاجام — باشیما بو اویونلاری نئجه آچیرسینیز؟ مثلاً باخ ائله او قاپی. او منزیلدن بو منزیله نه یوللا کئچه بیلدینیز کی، قاپی او بیری طرفدن میخلانمیش ایدی
نقل اولوب حمص جماعتیندن بدن عضولری و اونلارین فایدالاریندان دانیشیردیلار:
بورون قوخو بیلمکدن . . .آغیز یئمکدن . . .دیلده دانیشماقدان اؤترو، آما ایکی قولاغین فایداسی نهدیر؟!
اونلار بو بارهده بیر شئی بیلمهدیلر. ییغیشیب سوروشماق اوچون بیر قاضینین قاپیسینا گئتدیلر. اونو مشغول گؤردوکلریندن قاپیسیندا اوتوردولار. بو حئینده اوردا بیر درزی واریدی کی ایپلری هؤروب قولاقلارینا سالیردی.
دئدیلر: «او شئی کی قاضیدان سوروشماغا گلمیشدیک آللاه بیزه یئتیردی . . قولاقلار درزیلردن اؤترو یارانمیشلار. اؤیرندیکلریندن سئوینجک قاییتدیلار.
فائدة الأذنین
حکی أن جماعة من أهل حمص تذاکروا فی حدیث الأعضاء ومنافعها فقالوا:
النف للشم .. والفم للأکل .. واللسان للکلام فما فائدة الأذنین؟!
فلم یتوجه لهم فی ذلک شیء، فأجمعوا على قصد بعض القضاة لیسألوه، فمضوا فوجدوه فی شغل، فجلسوا على باب داره، وإذا هناک خیاط فتل خیوطاً ووضعها على أذنه.
فقالوا: قد أتانا الله بما جئنا نسأل القاضی عنه..
وإنما خلقت للخیوط. وانصرفوا مسرورین مما استفادوه.
یازار: آنار
رسول اوغلو
***
اؤیرنجی تعجوبله:
—نئجه یعنی 3-جو مرتبهده، مگر ایندی بیز 20-جی مرتبهده دئییلیک؟ — دئیه خبر آلدی.
پسیخیاتر گولومسوندو:
—یانیلیرسینیز، — دئدی. — ایندی بیز کؤهنه ائوین 3-جو مرتبهسیندهییک. بورا کؤچمزدن قاباق سیز 20-جی مرتبهده ایدیز. تزه ائوین.
—اخی...
—سیزی سویّهلرین فرقی تعجّوبلندیریر. اوچونجو مرتبه ایگیرمینجیله نئجه بیتیشیک اولا بیلر، همی؟ تاوانا باخمایین — پسیخیاتر اؤیرنجینین باخیشینی توتدو — ایش منزیللرین هوندورلوگونده دئییل. بونلار هامیسی ایستاندارت ائولردیر، هوندورلوکلریده عئینیدیر. عمومیتله، هر شئیلری عئینیدیر. بیرجه او ائوده زیبیل بوروسو وار، بیر ده سویو، بیزیم ائودهکی کیمی گئجه ساعت اون ایکیده کسمیرلر. قالان هر شئی عئینی جوردور. هه، سیزی باشقا شئی ماراقلاندیریر. باخیشلارینیزدان گؤرورم کی، تامام باشقا شئیلر حاقّیندا دوشونورسونوز. بیزیم، نئجه دئیرلر، قونشولوغوموزون سویّهسی حاقّیندا. دوزمو تاپمیشام؟ باخ، گؤرورسونوز! ایش اوندادیر کی، بو ائولر تورپاغین موختلیف سویهلرینده تیکیلیب. اوچمرتبهلی بینا تپهنین اوستونده تیکیلیب و اودور کی، اونون اوچونجو مرتبهسی دوزنگاهدا تیکیلمیش ائوین ایگیرمینجی مرتبهسیله تن گلیر. بیلمیرم دیقّت ائلهمیسینیزمی، لیفت بعضاً قالخمیر، ائنیر. بو ایسه سیزی کابینهیه هانسی قاپیدان گیرمهنیزدن آسیلیدیر. کابینهنین ایکی قاپیسی وار و اونون قورولوشو دا چوخ فندلیدیر — کابینه اؤز محوری اطرافیندا فیرلانیر، هر ایکی ائوه — هم کؤهنه بینایا، هم ده تزهسینه خیدمت ائدیر. اگر ساغداکی قاپیدان گیرسهنیز او سیزی آشاغی ائندیرهجک و گلیب چیخاجاقسینیز 20-جی مرتبهیه. بو چوخ آدامی تعجوبلندیریر و حتی قورخودور. سیزه بیر سیرّ آچیم — بو غریبهلیکدن عغیللری چاشانلار دا وار. من اؤزوم بیر نئچه بئلهسینی موعالیجه ائتمیشم. دوغرودور، هامینی ساغالتدیم. خستهلیگین لاپ ایلکین مرحلهسی ایدی. تهلوکهلی بیر شئی یوخ ایدی. یئنه ایچمک ایستییرسیز؟
اؤیرنجی ایچدی. پسیخیاترلا او اؤزونو چوخ ساکیت و آرخایین حیسّ ائدیردی. بو آداملا اونسیّتدنمی، کونیاکین تأثیریندنمی، یا بینانین تاپماجالاریندان بیرینین آیدینلاشماسیندانمی، نه ایسه اؤیرنجی دویدو کی، بوتون بو گون عرضینده بئینینی دومانلاندیران ایضاحسیز مطلبلر، گئت-گئده دورولور، ایضاح اولونور...
پسیخیاتر غفیلدن:
—سیز هله منزیلینیزده سیاحت ائتمهمیسینیز کی؟ — دئیه خبر آلدی.
—نه معنادا؟
—مگر آنام سیزی خبردار ائلمهییب؟ آخی او بینا ائکسپئریمئنتال(آزماییشی) تیکینتیدیر، جوربجور فوکوسلاری وار. بعضی منزیللر، او جوملهدن همین او منیم منزیلیمده، لیفت کابینهلری کیمی شاقولی(عمودی) سمتده حرکت ائدیر، یعنی قالخیب-ائنیر. تصوّور ائدیرسینیز، چوخ فیکیرلشیب نه کشف ائدیبلر؟ بوتؤو بیر منزیل — لیفت. اؤزو ده قالخیب-دوشمهسی همیشه سرخوش اولان چاش لیفتیورون کئفیندن آسیلیدیر. — پسیخیاتر سوسدو، سونرا داوام ائتدی. — اودور کی، بیر گون گؤزلرینیزی آچیب دنیزی اولدوغوندان یوخاری، یا آشاغی گؤرسهنیز مات قالمایین، — دئمهلی، لیفتیور سیزی گزدیریب. آنامدا اونا گؤره خبردارلیق ائدیردی. او منزیل قالخاندا، بیز داها قونشو اولموروق و او زامان همین باغلی قاپی دا منیم دهلیزیمه دئییل، بوشلوغا آچیلیر. قاپینین چؤل طرفینده ایکی اوزون دمیر وار، فیکیر وئرمهمیسینیز کی؟ بوفئرلردیر اونلار. — ایکی ائوین آراسینداکی بوفئرلر. بعضاً منزیل قالخیب-ائننده حرکتین یئلیندن قاپی اؤز-اؤزونه آچیلیر و حتی اوتاقدان کوچهیه بیر شئی دوشور. اونا گؤرهده بو قاپینی بئله مؤحکم میخلامیشیق. ایندی سیز آچدینیز، عئییب ائتمز، اما، عمومیتله، احتیاطلی اولون. گؤرورسن، دوشنده دوشور ده. فیکیرلی اولدون —و، خفیف بیر تبسّومله قدحی گؤستردی — بیر قدر خومار وضعیتده گلدین ائوه، بیلمهدین قاپینی آچدین کی، قونشویا گئدهسن، بلی، تولامازلاندین اوردان بیرباش کوچهیه، تصوّور ائدیرسینیز، 20-جی مرتبهدن آشاغی. آدامین ساغ تیکهسی قولاغینین دیبینده قالار. آنام اونا گؤره سیزه تاپشیریب. حامامدا ایشیغی ساخلاماغی نئجه، اونو سیزه دئمهدی کی؟ دئدی، همی؟ یازیق آرواد، ائله سئنتیمئنتال(احساساتی) آدامدیر کی... هله ده ائله بیلیر کی، آروادیم دنیزدن بو ایشیغا باخیر. هاچانسا قاییدیب گلهجک... هئچ جور اونودا بیلمیر اونو... من آرتیق اونودورام یاواش-یاواش، آما آنام هئچ اونودا بیلمیر... نه ایسه... ائه، نه اولور-اولسون گلین منده بیر آز سیزینله ایچیم، نه ایسه اورگیم داریخدی. عمومیتله، من ایچن دئییلم. نه یاخشی کی، سیز گلدینیز. بیلیرسیز، ایش اؤز یئرینده، من یامان چوخ ایشلهییرم، آما بعضاً گؤرورسن آدام یالقیزلیقدان آز قالیر دیوارا دیرماشسین. من حتّا بعضاً اورکورم، قورخورام تنهالیقدان... بیرجه بو رادیو، بیر ده ماقنیتوفون... من موختلیف آداملارین سسلرینی یازمیشام(ضبط ائلهمیشم) — پیچیلتیلار، گولوش، اینیلتی، موباحیثه، سای… اساساً منیم خستهلریمین سسلریدیر. علمی ایشیم اوچون لازیمدیر منه. قوروب قولاق آسیرام. اما، اینانیرسیز، بعضاً ایش-فیلان اوچون یوخ، ائله اؤزومچون، اؤز کئفیمچون قورورام. اوتوروب دینلهییرم. منه ائله گلیر کی، اوتاغیم آداملارلا دولودور. ایندی سیز گلمهمیشدن بیر قدر قاباق دا قورموشدوم.
اؤیرنجی:
—ائشیتدیم، — دئدی، — بو سسلری اؤز اوتاغیمدان ائشیدیردیم.
پسیخیاتر تلسیک:
—سیز الله، باغیشلایین، — دئدی، — من بیلمیردیم کی، بئلهجه برکدن قورموشام. آغلیما دا گلمزدی کی، سیزه مانع اولا بیلر. آخی بو ائوین قایداسی وار. گئجه ائله کی لامپالارین رنگی دَییشدی، گؤیَردی، دئمهلی، ساکیتلیک واختیدیر، رادیونون، تیلویزیونون سسینی قیسماق لازیمدیر کی، قونشولارا مانع اولماسین. قاتارلاردا اولان کیمیده — گئجه ایشیغی — گؤی ایشیق. دوغرودور، سونرا لامپوچکا یئنه اؤز رنگینی آلیر، آما داها سس سالماق اولماز.
—بس ساعت؟
—هانسی ساعت؟
اؤیرنجی حیسّ ائدیردی کی، شعورو گئت-گئده واهیمهلی بیلمهجهلرین توروندان آزاد اولور، آچیلیر و ایندی او هر شئیی جیکینه-بیکینهجن آیدینلاشدیرماق، اؤز-اؤزونه ایضاح ائتمک ایستهییردی. ایستمیردی کی، بیر قارانلیق گوشه بئله قالسین. دوغروداندا ایندی او بوتون سیرلرین جاوابینا چاتاچاتدا ایدی. بیر نئچه ساعت بوندان قاباقکی مودهیش منطیقسیزلیک دومانی گئت-گئده چکیلیردی.
پسیخیاتر یئنیدن سوروشدو:
—ساعت؟ نهدیر کی؟
—نییه سیزین ساعتینیز گئرییه ایشلهییر؟
پسیخیاترین گولومسر باخیشلاری بیردن-بیره توتولدو. او کدرلندی و بو آن آناسینا اوخشادی.
—منیم قارداشیم واردی، — دئدی. —مندن بؤیوک ایدی، اؤزو ده ساعتساز ایدی. صاباح دوز بیر آی کئچیر اؤلوموندن. بیلیرسیز، او دا بیر نؤوع ائکسپئریمئنتچی ایدی. — پسیخیاتر خاطرهلر عالمینه غرق اولموشدو، دالغین-دالغین دانیشیردی. — قارداشیمین باشینا غریبه بیر فیکیر گلمیشدی: گئرییه ایشلهین ساعت دوزلتمک. ایکی دنه بئله ساعت دوزلتدی. بیری مندهدیر، بیری آنامدا. بو دا اونون غریبهلیگی ایدی. همده بیلیرسیز، بو اونونچون یالنیز تئکنیکی مسئله دئییلدی. او بو ایشی نئجهسه فلسفی، مئتافیزیک بیر معنادا دوشونوردو، نئجه دئیَرلر واختی گئرییه آخیتماق ایستهییردی. یعنی ائله بو دا بیر نؤوع غریبهلیکدیر ده... بیز اونا گولردیک، آما ایندی اؤلوب گئدیب و آناملا من اونون بو غریبهلیگینه حؤرمت ائلهییریک: دوزلتدیگی ساعتلری موتمادیاً قوروروق و اونلار دا ایشلهییر، ایشلهییرلر گئرییه. — او گولدو.
اؤیرنجینین آرتیق هئچ بیر تلاشی یوخ ایدی. او درک ائدیردی: بو گون راستینا نه چیخیبسا — هامیسینین دقیق منطیقی، ایضاحی وار. حتی دَییشن فوتولاریندا بیر ایضاحی اولمالییدی و یقین کی، موطلق وار دا. گؤرونور، فوتوکاغیذلارین کیمیَوی(شیمیایی) ترکیبینده نه ایسه ائله بیر شئی واردی کی، اونلار گئج آشکارلانیر، یاخود بیر عکسین آلتیندان باشقاسی چیخیب اونو سولدورا بیلیردی. هر حالدا حؤکماً بونون بیر علمی ایضاحی اولمالییدی. هم ده مگر آغاپپاق فوتوکاغیذدا کیمیَوی محلوللارین تأثیری نتیجهسینده یاواش-یاواش فوتوشکیل آشکارلاناندا بیز بوندان قورخوروق، یا بونا تعجوبلنیریک. یقین کی، غفیل آدامی تیلویزیوندا ویدئو-ماقنیتوفونا یازسان، سونرا او ائوده اوتوروب اؤزو اؤزونه باخسا، تعجوبدن باغری چاتلار. بئله شئی اولار، من بوردا اوتورموشام، عئینی زاماندا دا او قوتونون ایچیندن باشیمی چیخاریب دانیشیرام، گولورم. شوبههسیز، بو فوتولار دا هانسیسا علمی ائکسپئریمئنتین بهرهلریدیر و بورادا قورخمالی، هورکمهلی بیر شئی یوخدور
یازار: آنار
رسول اوغلو
***
اؤیرنجی شکّله ایکی آددیملیقدان باخدی و شعورونون سون آیدین آنلاریندا تام بیر دقیقلیکله — فوتونون یاواش-یاواش دَییشدیگینی گؤردو — شکیلدهکی اوغلانین صیفتینده یاواش-یاواش ساققال چیخیر، اونون اوزونو توک باسیردی. اؤیرنجی غشّ ائتدی. اوتاق قارانلیغا غرق اولدو. معلوم دئییل نه قدر واخت کئچدی، نهایت، هوشو یاواش-یاواش باشینا قاییداندا اؤیرنجی وضعیتینی تعیین ائتمگه چالیشدی — یوخودورمو، آییقلیقدیرمی؟ او هلهده باییلمیش حالدادیر، یوخسا تامامیله آغلینی ایتیرمیشدیر؟ یادینا گلیردی کی، دیقّتله شکله باخیردی و گؤرموشدو کی، شکیلدهکی صیفت توکلنیر. البته بو یالنیز اونون گؤزونه گؤرونه بیلردی. آما هر حالدا اؤیرنجی دؤشمهیه ییخیلیب قالمیشدی. ایندی ده ائله اوردایدی، فوتولارین آلتیندا، دؤشهمهنین اوستونه سرهلنمیشدی. اوتاقدا دا نهدنسه ایشیق کئچمیشدی. گؤرونور، هارداسا کونتاکت(ایتّیصال) اولوب. بوندان اول ایسه اونو قارا باسیردی. بلکه یوخو هلهده داوام ائدیر. یوخ، جانیم، ایندی او اویاقدیر، هر شئیی دقیق درک ائدیر و اؤز وضعیتینیده آیدین دویور. هامیسی او واهیمهلی یوخونون و یورغونلوغون، عصب گرگینلیگینین سایهسیندهدیر. اونون گؤزونه نه ایسه گؤروندو. اؤزو ده جورأتسیزلیک ائلهدی، ایرادهسینی توپلایا بیلمهدی، اورگی گئتدی. ایندیده همین او باییلدیغی یئردهدیر، اؤز اوتاغیندادیر، بو اوتاغی، بو منزیلی بو گون کیرایه توتوب. ایندیجه دوراجاق، ایشیغی یاندیراجاق. آنجاق بو دویوم نهدندیر، نهدن اونا ائله گلیر کی، اوتاقدا کیمسه وار؟ همده سسلر ائشیدیر. اؤزو ده لاپ یاخینلیقدا. هئچ دیوارین آردیندا دا یوخ، اونداندا یاخیندا، لاپ بؤیرونده. سانکی آرالی قاپینین دالیندان گلیر بو سسلر... کیمسه، یاواشدان اینیلدهییر. سسلر قاتیلاشیر، اوست-اوسته قالانیر، کیمسه پیچیلداییر، احتیراصلا پیچیلداییر، پیچیلتییلا موباحیثه ائدیر... سسلر سولدان ائشیدیلیر. آنجاق آخی سول طرفده هئچ بیر قونشو-فیلان یوخدور. اورادا یالنیز اولمایان ائیوانا، بوشلوغا آچیلان، داها دوغروسو، بوشلوغا قاپانمیش، میخلانمیش قاپی وار. یعنی یئنهدهمی او سمت حیسّینی ایتیریب، قارانلیقدا ساغی-سولو چاشدیریر. اؤیرنجی باشینی سول طرفه — سسلر گلن طرفه چئویردی؛—اوتاغینین قاتی ظولمتینده، دؤشهمه سویّهسینده نازیک بیر ایشیق زولاغی(خطی) گؤرونوردو. — بو ایشیق چالین-چارپاز تاختالارلا میخلانمیش قاپینین آلتیندان گلیردی. بئله ایشیق بوشلوقدان، هاوادان گله بیلمزدی، قاپالی بیر یئردن — اوتاقدان، دهلیزدن گله بیلردی. اؤیرنجی بو ایشیق زولاغینا طرف سوروندو و سسلری، خیسین-خیسین(سسسیز) دانیشیقلاری داها آیدینجا ائشیتدی. او بیر کلمه سؤزو ده آییرا بیلمیردی، آما دانیشانلارین کیشی و قادین اولدوغونو و قیزغین موباحیثه ائتدیکلرینی موعیّنلشدیریردی. بیر آن اؤیرنجییه ائله گلدی کی، اونون آدینی چکیرلر، سونرا بوغوق گولوش سسلری ائشیتدی. سونرا یئنه کیمینسه گوجله سئزیلن اینیلتیسی، کیمینسه حیدّتلی پیچیلتیلاری... کیمسه یئکنهسقلیکله(یکنواخت) ساییردی. بیر، ایکی، اوچ، دؤرد... سونرا کیمسه قاپینی دؤیدو. بو قاپینی. میخلانمیش قاپینی. یالنیز ایکیجه دفعه اهماللیجا دؤیدولر، لاپ یاواشدان. اؤزو ده او طرفدن — او طرفدن کی، اورادا بوشلوقدان و ایکی لازیمسیز ائیوان دایاغیندان باشقا هئچ نه یوخ ایدی. اؤیرنجی قرارا گلدی، آیاغا دوردو، قارانلیقدا همین قاپییا طرف گلدی و چالین-چارپاز تاختالاردان یاپیشیب وار گوجویله دارتدی. تاختالار قوپدو. سونرا قاپینین دستهییندن توتوب گوجلو بیر حرکتله اؤزونه طرف چکدی، آما قاپی چوخ یونگولجهسینه و یومشاق آچیلدی. قاپینین او طرفینده دهلیز واردی — عئینیله اؤیرنجینین منزیلیندهکی کیمی بیر دهلیز. بو اؤیرنجینی هئچ تعجّوبلندیرمهدیده. آددیمینی آتیب دهلیزه کئچدی. دهلیز آلا-قارانلیق ایدی. ایشیغی یانمیردی، آما اوتاغین آچیق قاپیسیندان بورا ایشیق دوشوردو. اوتاقدا یانان دا گور ایشیق دئییلدی، یاریمچیق ایشیق ایدی — ماسا لامپاسیندان، گئجه چیراغیندان دوشن ایشیق تأثیری باغیشلاییردی. اؤیرنجی اوتاغین قاپیسینا یاناشدی و ایچری باخدی. آلا-قارانلیق اوتاق، لاپ اونون اؤز اوتاغی کیمی ایدی، آما آوادانلیغی(وساییلی) بیر قدر باشقا جور دوزولموشدو. ایشیق ماسا لامپاسیندان دوشوردو. بو لامپا ایری یازی ماساسینی ایشیقلاندیریردی و همین ماسانین آرخاسیندا آدام اوتورموشدو. اونون اَینینده عئینیله اؤیرنجینین گئییمینه اوخشایان جینس شالوار و گؤی کؤینک واردی. فیقوراسی دا آرخادان لاپ اؤیرنجینین کورگینه بنزهییردی، ساچلاریدا عئینی رنگده ایدی. «بلی، — دئیه اؤیرنجی دوشوندو، — ایندی من لاپ یقین دلی اولورام، اؤز ایکیلیگیمی، ایکینجی «منیمی» گؤرورم».
آنجاق ماسا آرخاسینداکی آدام باشینی قالدیردی، چئوریلیب تعجوبله اؤیرنجییه باخدی. بو همین اوغلان ایدی—قارینین اوغلو — اگر دوغرودان دا فوتولارداکی آدام — هم بیغسیز، هم بیغلی، هم کؤینکلی، هم کوستیوملو(کوت شالوار) — قارینین اوغلو ایدیسه، حیاتدا او بیغسیز ایدی، آما چاتما قاشلاری، صیفت جیزگیلری، باخیشی هر ایکی فوتویلا اویغون گلیردی و اونون جانلی اوزو بو ایکی فوتونو فرقلی جهتلری ایله بیرلیکده وحدت حالیندا عئینیلشدیریردی. «نئجه؟ — دئیه اؤیرنجی سوروشماق ایستهدی — سیز دیریسینیز، اؤلمهمیسینیز، بالکوندان ییخیلمامیسینیز؟» — آما هئچ نه سوروشمادی. ائله بیل دیلی توتولموشدو. ماسا آرخاسینداکی آدام خوش و مهریبان بیر تبسّومله گولومسوندو، آیاغا دوردو:
—یقین سیز منیم قونشومسونوز؟ — دئدی. — او، چوخ حلیم بیر تونلا دانیشیردی. — میخلانمیش قاپینی آچیب گلمیسینیز، نئجه دئیَرلر، قونشویا باش چکمگه، ائلهمی؟ — سونرا او داها دا مولاییم سسله علاوه ائتدی: من شادام کی، سیز قرارا گلدیز. آخی طبیعتاً سیز چتین اونسیّت باغلاییرسینیز و هامیدان دا شوبههلنیرسینیز، همی؟
اؤیرنجی:
—بونو سیز هاردان بیلیرسیز؟—دئیه سوروشماق ایستهدی، آما یئنه بیر کلمهده تلفّوظ ائده بیلمهدی. جینس شالوارلی اوغلان یئنهده گولومسوندو:
—تعجّوبلنمهیین، — دئدی، — منیم پئشهمدیر بو. من پسیخیاتورام(روانپزشک) و اینسانلارین خاصیِّتلرینی صیفتلریندن تعیین ائده بیلیرم. هر حالدا اساس جهتلرینی. مگر من دوز تاپمادیم؟
اؤیرنجی یئنه بیر شئی دئمهدی، آما راضیلیق علامتی اولاراق آزاجیق باشینی ترپتدی.
—بس آنام سیزی خبردار ائلمهییبمی کی، بو قاپینی آچمایاسینیز؟ — او بونو تنبئه کیمی دئمهدی، سادهجه اولاراق ماراق گؤستریرمیش کیمی سوروشدو.
—و سیزین آنانیزدیر؟ — دئیه اؤیرنجی، نهایت دیللندی. سوروشماق ایستییردی: بو سیزین اوتاغینیزدیر؟
پسیخیاتور:
—بلی، — دئدی — سیزه کیرایه وئریلمیش اوتاق دا منیمکیدیر. آنام منه دئدی کی، سیزه وئریب...
—بس...
—بیلیرم، یقین کی، منه مین بیر سوآلینیز وار. مثلاً، ائله بیرینجیسی؛ نییه من اؤز اوتاغیمی کیرایه وئریرم. و اگر وئریرمسه، نیه بو ایشله اؤزوم مشغول اولمورام، قوجا خسته آروادی مجبور ائدیرم. ائلهدیرمی؟ سیزی بو مو ماراقلاندیریر؟ اشی، اوتورون، اوتورون، سن الله. رادیو سیزه مانع اولمور کی؟
—یوخ، آما...
—هر شئی چوخ ساده، همده چوخ غلیظدیر(بوروشوق). ایش اوندادیر کی، منیم وضعیتیمده اولان آدام، سیز البته بیلیرسیز من نهیی نظرده توتورام — اؤیرنجی هئچ نهیی بیلمیردی، آما پسیخیاتور سؤزونو ائله دانیشیردی، ائله بیل اؤیرنجی هر شئیدن خبردار ایدی — بلی، منیم وضعیتیمده اولان آدامین بو سایاق ایشلرله مشغول اولماسی بیر قدر چتیندیر. اودور کی، آنام ایمدادیما چاتدی، اعلان وئردی و سایره تشکیلاتی مسئلهلرله مشغول اولدو. کونیاک ایچمک ایستهمیرسینیز کی؟
ایشکافدان باهالی کونیاک و یالنیز بیر دنه قدح چیخارتدی.
—من اؤزوم ایچن دئییلم، — دئدی. — آما قوناقلاریم اوچون همیشه کونیاک ساخلاییرام. بیلیرسیز ده، ایچمهیَن آدامین ائوینده همیشه ایچکی تاپماق اولار. ایچیلر ایچکینی چوخ ساخلامازلار — او یئنهده گولومسوندو. — سیز ایچین، بو دا شوکولاد، گؤتورون مزه ائلهیین.
اؤیرنجی قدحی باشینا چکدی و شوکولاددان بیر دیشدم گؤتوردو. پسیخیاتور: —منیم ایشلریم، عمومیتله چوخ غریبه اولدو، — دئیه سؤزه باشلادی. — سیزین ایندی یاشادیغینیز اوتاغی منه وئریبلر، باخ، ایندی بیزیم اوتوروب خوش صؤحبت ائلهدیگیمیز بو اوتاق ایسه آروادیمیندیر. کئچمیش آروادیمین — دئیه او علاوه ائتدی و کؤکسونو اؤتوردو. — ایکی قونشو منزیل ار-آروادین بختینه چیخیب. اولاندا اولور دا... البته بو منزیللری آلارکن بیز هله ائولی دئییلدیک. — او، آیاغا قالخدی، پنجرهیه یاناشدی و اوزون-اوزادی دنیزه طرف باخاراق فیکره دالدی، سونرا قاییدیب صؤحبتینه داوام ائلهدی. — بو، اوزون احوالاتدیر، هم ده موعیّن معنادا رومانتیک بیر ماجرادیر. ایستهسهنیز دانیشا بیلرم. دئمهلی، منه قاباقجیل بیر موتخصیص کیمی بو منزیلی، داها دوغروسو او منزیلی وئردیلر. بونا قدر آنامگیلده قالیردیم، اونون ائوینی گؤرموسونوز، شراییطی سیزین اوچون آیدیندیر. ایندی تصوّور ائلهیین من اوردا نهلر چکمیشم. بو ائوی وئرنده ائله سئویندیم کی... هه، یقین اؤزونوز ده بیلیرسیز، باخ، اوتوردوغوموز همین بو منزیل سیزین کیرایه توتدوغونوز منزیلله بیتیشیک قونشو اولسالار دا، عئینی بینادا دئییل. بو منزیل کؤهنه بینادادیر، او بینایا بیتیشیک کؤهنه ائوده. نه ایسه، آروادیم، کئچمیش آروادیم، چوخداندیر کی، همین بو کؤهنه ائوده، بو منزیلده یاشاییردی. بو ایکی بینانین گیریش قاپیلاری آیری-آیریدیر و بلکه بیز هئچ بیر واخت بیر-بیریمیزه راست دا گلمیهجکدیک. آما دوغرودان دا غئیری-عادی، گؤرونمهمیش بیر حادیثه باش وئردی. من بیر آرا یامان مورزئ(مورس) الیفباسییلا ماراقلانیردیم. یامان هوسیمیشدیم و ائله هئی دیوارلارا بارماغیملا مورزئ الیفباسینین حرفلرینی دؤیَجلهییردیم. او زامان آروادیم بو منزیلده چارپاییسینی(تختینی) دیوارا یاپیشیق قویاردی. منده دیوارین او بیری تاییندا چارپاییمدا اوزاناردیم، اؤزومچون آستا-آستا دیواری دؤیَجلهیردیم، آخی نه بیلئیدیم؟ بیر دفعهده اوزانمیشام دیوارا مورزئ الیفباسییلا هانسی شاعیرینسه شعرینی دؤیَجلهییرم. بیر ده نه ائشیتسم یاخشیدیر؟ دیوارین او طرفیندن منه جاواب وئریرلر. مورزئ الیفباسییلا همین شعرین آردینی دؤیَجلهییرلر. تصوّور ائدیرسینیز؟ آز قالا، دلی اولاجاقدیم. سن دئمه بو منزیلده یاشایان قیز — سونرالار بیز ائولندیک — گمیده رادیست(موخابیراتچی) ایشلهییرمیش. بیر هفته دنیزده، بیر هفته ائوده اولورموش. تصادوفاً ائوده اولدوغو واخت، چارپاییسیندا دینجلدیگی زامان منیم «شعریمی» ائشیدیب و جاواب وئریب. بوتون بونلاری سونرالار، تانیش اولاندان سونرا بیلدیم. بیر-بیریمیزی بَیَندیک، سئویشدیک، ائولندیک. البته، قاپی آچیب منزیللریمیزیده بیرلشدیردیک. او، دنیزه چیخاندا، من اؤز منزیلیمین حامامیندا ایشیغی همیشه یانار قویاردیم گئجهلر. دنیزدن محض بو پنجره آیدین گؤرونور. او دا گمیدن بو ایشیغی گؤروب سئوینرمیش. — پسیخیاتر درین بیر آه چکدی. — بو دونیادا نه قدر معناسیز ایشلر اولور. بعضاً آدام هئچ بیر شئی آنلایا بیلمیر — آخی نییه، نه سببدن، نییه گؤره؟
—نهدیر کی؟..
—بیلیرسینیزمی، من تئز-تئز دوشونورم. طالع نیه بیزیمله بئله اویونلار اویناییر؟ مثلاً، منیمکی نییه محض بئله گتیردی، داها دوغروسو گتیرمهدی؟ یعنی اوّل گتیردی، سونرا ایسه... قونشو منزیللر، تنها قادین، تنها کیشی، عومومی دیوار. مورزئ الیفباسی، تانیشلیق، اونسیّت، سئوگی، علاقه... ائله بیل طالع بیزی بیرلشدیرمک اوچون قصداً غریبه تصادوفلری میرواری کیمی ساپا دوزموشدو. آما آخیردا، بوتون بو غریبه تصادوفلردن داها بسیط، داها عادی شئیلر مئیدانا چیخیر و طالع بیزی آییریر.
—سیز بوشانمیسینیز؟
—بوشانماق دئمک اولمازدی بونا. چونکی ائولنمهمیشدیک، یعنی رسماً، کبینله نیکاحدا دئییلدیک. اونا گؤرهده بوشانمادیق، سادهجه اولاراق آیریلدیق. سیزی سببلرمی ماراقلاندیریر؟ اینانیرسینیز، من اؤزوم ده ایندییهجن بیلیرم... گونلرین بیر گونو او یوخ اولدو. والسلام.
—نئجه یعنی یوخ اولدو؟
—چوخ ساده. هاراسا ایتدی...
—نئجه یعنی هاراسا؟
—یقین کیمهسه باشقاسینا اویدو... یا بونا بنزر بیر شئی... تئز-تئز اونون دالینجا گلردیلر، اونو باهالی ماشینلاردا هاراسا آپاراردیلار. هارا گئتدیگینی هئچ واخت منه دئمزدی. سونرالار من اونو آختاریب تاپماغا جهد ائتدیم... آما تئزلیکله مکتوب آلدیم. اؤزو ده مکتوبو پوچتلا(پوستلا) گؤندرمهمیشدی، ظرفین(پاکاتین) اوستونده نه منیم، نه ده اونون عنوانی(آدرسی) واردی. گؤرونور کیمسه، بلکه ده ائله اؤزو، مکتوبو گتیریب منیم منزیلیمین پوچت قوتوسونا آتیب. مکتوبو شوبههسیز کی، اؤزو یازمیشدی. خطّینی یاخشی تانیییرام آخی... یازیردی کی، اونو آختارماییم، او، تامامیله خوشبختدیر و منزیلینیده منیم ایختیاریما بوراخیر، نه ایستهسم ائده بیلرم. بیر مودّت، کئچندن سونرا من فیکیرلشدیم کی، تکباشیما ایکی اوتاق منیم نهییمه گرکدیر. — منزیللردن بیرینی کیرایه وئرمک قرارینا گلدیم. اؤزوم بورا کؤچدوم — نه ایسه بو منیماوچون بیر تسکیناتدیر — اونون اوتاغی، اونون شئیلرن، قوخوسو — خاطرهلردیر باشدان-باشا، بیر ده کی، دوزونو دئییم، من هوندورلوکدن قورخورام. اؤزوم حکیم اولسامدا، پسیخیاتریادان بو هوندورلوک قورخوسو منه تانیش اولسا دا هر حالدا اؤزومده بو آزار — هوندورلوکدن قورخما آزاری وار. 20-جی مرتبهده همیشه اؤزومو بیر آز نا قولای حیسّ ائتمیشم. آما بوردا، اوچونجو مرتبهده ائله دینج، ائله آرخایینام کی...
یئددینجی بؤلومون سونو
تاختالارلا
چالین-چارپاز میخلانمیش قاپی. نه اولسون؟ بونون قورخونج هاراسیدیر. نیی واهیمهلیدیر؟
بوشلا گؤرک، سن جانین... آمان الله، بو نهدیر بئله؟
اوتاغین رنگی دَییشیردی. اؤیرنجی باشینی قالدیریب تاوانداکی یالین لامپوچکایا(لامپ) باخدی. لامپوچکا یاواش-یاواش عادی رنگینی دَییشیر، گؤیریردی، موعالیجه واسطهسی کیمی ایستیفاده اولونان «گؤی ایشیغین» رنگینی آلیردی. اؤیرنجی قورویوب قالمیش، حرکتسیز دایانمیشدی. لامپوچکانین رنگی تامام توندلشدی و اوتاقدا ایچینه چوخلو مارقانس ذرّجیگی آتیلمیش بیر ایستکان سو کیمی گئت-گئده قاتی بنؤوشیی رنگه قرق اولدو. نه قدر واخت کئچدی؟ اؤیرنجی هئچ بیر شئی حاقّیندا دوشونه بیلمیردی. واهیمه بئینینی چولغامیش، شعورونو دومانلاندیرمیشدی. فیکرینی بوسبوتون اریتمیشدی سانکی...
سونرا لامپانین رنگی یئنیدن دَییشمهیه، آچیلماغا، دورولماغا باشلادی و بیر آزدان اوّلکی کیمی اولدو.
اؤیرنجی اؤز-اؤزونه:
—چوخ گؤزل، چوخدا پاکیزه، — دئدی. — اگر ایرادهمی، متانتیمی سیناییرلارسا، من بو سیناقدان کیشی کیمی چیخمالییام. ایندی بوتون هوققالارینا محل قویمادان ساکیتجه ییخیلیب یاتاجام.
او، مؤحکم آددیملارلا مطبخه کئچدی، ایشیغی سؤندوردو، حامامدا ایشیغی یانار قویدو، اوزونو یودو، دیشلرینی تمیزلهدی، اوتاغا قاییتدی، فوتولارا هئچ گؤز اوجو دا باخمادی، یورغان-دؤشگینی سالدی، ایشیغی سؤندوردو و یاتاغا گیردی. گؤزلرینی یومدو، آما اوزون مودّت یوخولایا بیلمهدی. قارانلیغین اؤزو اونو قورخوتموردو، او بعضی آداملار کیمی، هئچده ظولمتدن ائیمنمیردی. بوتون بوگونکو تلهلر، هوققالار حاقّیندا دا دوشونموردو. بیرجه اونو دوشونوردو کی، دونیادا منطیقی ایضاحی اولمایان هئچ بیر شئی یوخدور. بو فیکیردن کوسمیک(فضایی) سیرلر حاقّیندا دوشونجهلره کئچدی. کوسموسون آچیلمامیش سیرلری همیشه اونو وجده گتیریردی. سونرا اؤیرنجی گلهجک اینستیتوت حیاتی حاقیندا خیاللارا دالدی، یاواش-یاواش خومارلاندی و بیر آزدان سونرا درین یوخویا گئتدی.
***
بنؤوشهیییه چالان آیین آلدادیجی ضیاسی آلتیندا بیر آدام چؤل-بیابانلا آددیملاییردی. بوتون اوزو ساریقلی ایدی، یالنیز ایکی گؤزو اوچون دار بیر زولاق آچیق قالمیشدی. هر ایکی قولوندا ساعت واردی. او، قارا پالتاردا ایدی، آیاقلاریندا دا یومشاق قارا شاپشاپلار(دمپایا) وار ایدی. پالتارینین موختلیف یئرلری قارا مئشین توققالارلا کمرلنمیشدی. آددیملاری سسسیز ایدی، یومشاق ایدی، پیشیک یئریشی یئریییردی. آدام بؤیوک یانمیش ائوین خارابالیقلارینا دوغرو گئدیردی. آی ایشیغیندا خارابا ائوین دیوارلاری اوزون عجاییب کؤلگهلر سالیردی. سوتونلاریندا کؤلگهسی دوشوردو. سوتونلارین تاغی اوچموشدو، بو سوتونلار ایندی یالنیز بوشلوغا دایاق ایدیلر؛ بیر نئچه ایل قاباق دهشتلی یانغین زامانی بو ائوین، دئمک اولار کی، بوتون ساکینلری تلف اولموشدو. بعضیلری دیری-دیری منزیللرینده یانمیش، بعضیلری توستودن بوغولموش، بعضیلری اوچوب داغیلان دیوارلارین آراسینا پرچیم اولوب قالمیشدی. اونلارین یالنیز بو دیوارلارا یازیلمیش سسلری دوروردو و آیدینلیق گئجهلرده بو هیچقیریقلار، اینیلتیلر برکدن سسلنمهیه باشلاییردی. یانمیش ائوین دیری قالمیش ساکینی — اوزو ساریقلی آدام ایندی اؤز سابیق منزیلینه دوغرو گئدیردی — همین منزیلده اونون بوتون عاییلهسی محو اولموشدو. او، ائوه چاتدی، سوراهیسیز(نردهسیز) پیلّهکنله ایکینجی مرتبهیه قالخدی، اوچوق پنجره محجّرینه(نردهسینه) قویولموش قیریق مفتیللی تیلیفونا یاناشدی، دستهیی قالدیردی، نؤمرهنی چکدی.
زنگ اوتاقدا چالیندی. اؤیرنجی تیلیفون زنگینی ائشیتدی، آییلماغا چالیشدی. قارانلیق یوخونون زهمی(وحشتی) اونو باسمیشدی، بو قاتی، قالین، قارا و آغیر یوخو پردهسینی اوستوندن آتیب دورماق، اَلینی اوزادیب ایشیغی یاندیرماق ایستهییردی، آما بوتون دویمهلر بوش ایدی، ایشیق یانمیردی کی، یانمیردی. اؤیرنجی نهیینسه، آنلاشیلماز و مودهیش بیر شئیین یاخینلاشدیغینی دویور، اوتاغین ظولمتینده کیمینسه یا نهیینسه اولدوغونو حیسّ ائدیردی. بو کیمسه یا نهسه اونون باشینین اوستونده دایانیب دقیق بیر آردیجیللیقلا ساییردی: بیر، ایکی، اوچ، دؤرد، بئش، آلتی، یئددی...
او قیشقیریب اویاندی، سیلکینیب واهیمهلی یوخودان چیخدی، آما قورخوسو دفع اولونمامیشدی، عکسینه داها دا آرتمیشدی، چونکی حقیقتدهده قارانلیق اوتاغیندا تیلیفون زنگینی ائشیدیردی، حرکتلرینی عمللی-باشلی درک ائلهمهدن الینی اوزاتدی، قارانلیقدا تیلیفونو تاپدی، دستهیی قالدیردی. زنگ سسلری درحال کسیلدی. تیلیفون دستهییده سوسموشدو، هم ده بو ایشلهین تیلیفونون جانلی سوکوتو یوخ، خطسیز، رابطهسیز تیلیفونون حیات علامتی اولمایان لاللیغی ایدی. اؤیرنجی دستهیی یئرینه قویدو، دوروب ایشیغی یاندیردی، گئییندی. ایندیجه اونو قارا باسمیشدی و یوخودا گؤردویو واهیمهلردن یاواش-یاواش اؤزونه گلیردی.
البته، تیلیفون زنگینی او یوخودا گؤرموشدو، آما اویاناندان سونرا دا بیر نئچه آن بو سسلری ائشیتدی. یوخ، البته، اونا ائله گلیب. نئجه دئیرلر، شعور عطالتی — یوخوداکی تأثّوراتین آییقلیقداکی داوامی. آخی خطّی قیریق تیلیفون هئچ چور زنگ چالا بیلمزدی. هامیسی یورغونلوغون، عصب گرگینلیگینین، سون آیین هیجانلارینین نتیجهسیدیر. او، عغیللی-باشلی دینجلمهلی، اؤزونه گلمهلیدیر. ایندیده یاتماق، یاتماق، یاتماق. ائله بیل کیمسه اونا دئدی کی، چؤن بیر فوتولارا باخ. اؤیرنجی چئوریلیب فوتولارا باخدی: هئچ بیر شوبهه اولا بیلمزدی — ایندی بو فوتولاردا تامامیله باشقا آداملار ایدی. و... او... همین اوغلان... داها دوغروسو... بو... همین اوغلان دئییلدی... باشقاسی ایدی... همین او قارینین ائویندهکی آدام ایدی... قالستوکو، بیغلاری، پئنجگی گئن یاخالیقلی.... دهشتدن تامامیله شعورو دومانلانان اؤیرنجی فوتویا لاپ یاناشدی و گؤزلرینی زیللهدی: «نئجه اولا بیلر؟ گؤر من نه برک یاتمیشام کی، قارینین گلیب شکلی دَییشدیرمهسینی دویمامیشام. یا بئله دئییلسه، اوندا دئمهلی منیم آغلیم چاشیر، باشیم خاراب اولور، اوندا دئمهلی، اونلار مقصدلرینه چاتیبلار، من دلی اولورام. آما مگر آدام اؤز دلی اولماغینی بئله آیدین و دقیق درک ائده بیلرمی؟!»
آلتینجی بؤلومون سونو