دین خادیمی din xadimi
دین, حکایه, تکنولوژی و ساییر موضوعلاردا یازیلاردین خادیمی din xadimi
دین, حکایه, تکنولوژی و ساییر موضوعلاردا یازیلارامر به معروف و نهی از منکر
 |
||
|
«بسم الله الرحمن الرحیم، امر به معروف و نهی از منکر، من وقتی به خانه رسیدم تکلیف آقا معلّم را با تلفن به پدرم گفتم. پدرم گفت پیش من بیا چون در کار من افراد مختلفی را می توانی ببینی و در مورد رفتارهای آنها بنویسی. ضمناً به منزل دایی حسین هم می رسانمت تا به عیادتش بروی. من پیش پدرم رفتم...» بو لحظه موعلّیم الی ایله «دایان» اشاره‌سی ائله‌ییب، دئدی: «آقا بابک، سنین بابان نه ایش گؤرر؟» - اوتوبوس شؤفریدی. - بونو یازمامیسان آخی. هم‌ده بللی اولور کی دایین مریض ایمیش آمّا یازمامیسان. موعلّیم هر دفعه بیر ایشکال تاپاردی یازدیقلاریمیزا. بیر آیدینین یازدیقلارینا چوخ گیر وئرمزدی. آیدین همیشه اینشاءدا 20 آلاردی. هئچ اولماسا 19 زاد آلاردی. موعلّیم بو لحظه اوشاقلارا ساری دؤنوب، دئدی: «باخین اوشاقلار، بابکین باباسی ائلداردی. امر به معروف و نهی از منکر موضوعسوندا ائلدار بیر آدامین یازدیغی جالیب اولابیلر.» امیر اجازه ایسته‌ییب، سوروشدو: «آقا موعلّیم، ائلدارلیق بیر شوغلدی؟» - یوخ امیرآقا، ائلدارلیق بعضی ایشلرین بیر خاصیّتیدی. امیرین بو جوابی آنلامادیغی بللی ایدی. موعلّیم ایدامه وئردی: «مثلاً بانکدا ایشله‌ین، موعلّیم، باقّال، تاکسی و اوتوبوس شؤفرلری، کولّاً موسافیر داشیان وساییل شؤفرلری، ایداره‌لرده ارباب رجوعینن موستقیم ایرتیباطدا اولانلار .» امیر دییه‌سن بو دفعه باشا دوشموشدو. دئدی: «یعنی کولاً ائلینن موستقیم ایرتیباطدا اولانلار.» - بله، آفرین. ائلدارلیق چتین بیر مسئولیّتدی. هر کسین حوصله‌سی و آنلاییش سطحی بونا ال وئرمز. من بو سؤزلره ائله قولاق آسیردیم کی یادیمدان چیخمیشدی اصل موضوع ائله من اؤزومم. موعلّیم اشاره ائله‌دی کی «اوخو». من ادامه وئردیم: «... پدرم گفت برو روی یکی از صندلیهای عقبی بنشین و حرکات و رفتارهای مسافرها را نگاه کن. من رفتم و نشستم. مسافران در ایستگاهها سوار و یا پیاده می‌شدند. چیز مهمی نمی‌دیدم. در یکی از ایستگاهها عده بیشتری سوار شدند و برخی از آنها سرپا ماندند. چون جای خالی برای نشستن نبود. در اینجا فکر کردم که همین موضوع برای امر به معروف و نهی از منکر خوب است. به این صورت که نباید کسی که نشسته و کسی که سرپا مانده کرایه مساوی بدهند. در فکر راه حلی برای این موضع بودم که پدرم صدا کرد: «بابک قالخ آیاغا عمی جان اوتورسون.» منظورش حتماً مردی بود که در نزدیکی من سرپا ایستاده بود. من بلند شدم ولی آن مرد تعارف کرد که لازم نیست و من می خواستم دوباره بنشینم که نگاهم به نگاه منتظر پدرم در آینه بالای سرش افتاد. فهمیدم که باید جایم را به آن مرد بدهم. بلند شدم و آن مرد بعد از تشکر از من نشست. پیش پدرم رفته و موضوعی را که به ذهنم رسیده بود از او پرسیدم. جواب داد: «اوغول بو تاکسی دئییل کی. گؤرورسن کی کرایه‌سی‌ده چوخ اوجوزدی. خطّی واحیده مینن، بوش یئرده اوتوراجاغینی حسابلامامالیدی. آیاق اوسته دورماق حسابینان مینر. یئر اولسا اوتورار. بونون اوچون‌ده کرایه‌سی، تاکسییه گؤره اوجوزدی.» وقتی سخن به اینجا رسید پدرم اتوبوس را متوقف کرد. چون به ایستگاه دیگری رسیده بود. چند نفر پیاده شدند و چند نفر دیگر سوار شدند. بیشتر تازه سوار شده‌ها جوان بودند. احتمالاً دانش‌آموزان دبیرستان بودند...» بوردا دا موعلّیم الی ایله «دایان» اشاره‌سی ائله‌ییب، دئدی: «بابک جان، یازیندا بعضی اینشایی اشکاللارین وار ها، مثلاً «تازه سوار شده‌ها» کلمه‌سی دوز اولمور.» - آقا موعلّیم، منظوروم همان تازا میننلردی دا! - تورکی گرامرینن فارسی‌نین گرامری فرقلیدی. اونون اوچون‌ده، هم اؤز دیلیمیزین، هم‌ده فارس دیلی‌نین بعضی ظرافتلرینی اؤیرنمه‌لی‌ییک. مثلاً اوردا بوجور یازابیلردین: «به نظر می‌رسید بیشتر آنهایی که تازه سوار شدند دانش‌آموز دبیرستانی بودند». البته ایندی موضوموز او دئییل. بونو دئدیم کی بعضی اینشایی نوکته‌لره دیقت ائلییه‌سن.» من یئنه اوخوماغا ایدامه وئردیم: «... تازه وارد شده‌ها زیاد سر و صدا می‌کردند. پدرم ادامه داد: خطّی واحیدین‌ده اؤزونه گؤره یازیلمامیش قایدا- قانونلاری وار. مثلاً کیچیکلر اؤزلریندن بؤیوکلره یئر وئرمه‌لیدیرلر. ساغ آداملار، مریضلره، معلوللارا و یا جانبازلارا یئر وئرمه‌لیدیرلر...» بو لحظه گینه کیلاسین بیر گوشه‌سیندن بیری سسلندی: «آقا موعلّیم ایجازه، یازیلمامیش قانون نه‌جور اولار؟» موعلّیم اونا جواب وئرمه‌دن بو طرفدن علی شیرینلیک آتدی: «آقا موعلّیم، یازیلان قانونلاری بیلمیریک. بیلدیکلریمیزی‌ده ائله رعایت ائله‌میریک. اونا گؤره، یازیلمایانلاری هئچ بیلمه‌ساخدا اولار!» هامی‌ایله بیرلیکده موعلّیم‌ده گولدو. - علی بَی، بوردا بابکین باباسی‌نین دئدیگی یازیلمامیش قانونلار، ائلیمیزین آداب و رسملریدی. ائلین آداب- رسومو دا قانونلاردان داها قدیمی و کؤکلودو. یعنی اوزون زامانلار بویونجا، ائلین موختلیف نسللری اونلاری یارادیب، گلیشدیریب و یئتیشدیریب. مثلاً هئچ یئرده یازماز کی علمی باخیمدان آیدینلاشدیقجا، یا دا پوللولاشدیقجا اؤزوزو ایتیرمه‌یین. آمّا همین نوکته، بیر آتاسؤزوموزده بئله خولاصه اولونوب: آغاج بار گتیردیکجه، باشینی آشاغییا سالار. حامد ایجازه آلیب، دئدی: «آقا ایجازه، بونا بنزر بیر سؤزو من تورکیه‌ده بیر رستورانین دیواریندا اوخوموشدوم. اوردا یازمیشدی کی «سن ایی‌لیک ائت، دنیزه آت. تانری چؤلده سانا گئری وئریر.» - آقا حامد، بو همان شعردی کی دئییر «تو نیکی می‌کن و در دجله انداز که ایزد در بیابانت دهد باز» موعلّیمین اشاره‌سینن یئنه اوخوماغا ایدامه وئردیم: «...پدرم به جوانان تازه سوار شده اشاره کرده و به من گفت: «عمومی مکانلاردا اؤبور انسانلارین دا حقوقونو رعایت ائله‌مک، اخلاقی بیر مساله‌دی. اوتوبوس‌دا بیر عمومی مکان اولدوغونا گؤره، ایندی بو جوانلار یاخشی ایش گؤرمورلر.» من به صحبتهای آنها دقت کردم. صحبتشان در مورد کشف جدید فیزیکی بود که در خبرهای دیروز آمده بود. به پدرم گفتم: «بابا اونلارین دانیشدیقلاری موضوع علمیدی. شاید ائشیدنلرین‌ده خوشونا گلر و معلوماتلاری چوخالار.» پیرمردی که در یکی از صندلیهای جلویی نشسته بود قبل از پدرم جواب داد: «آمّا من ایسته‌میرم ائشیدم. چونکی سس و گورولتو اولاندا باشیم آغرییر. بابانین‌دا دئدیگینه گؤره اوتوبوس عمومی بیر مکان اولدوغو اوچون اونلارین سسلی دانیشماقلاری دوز دئییل. خاص مواریدده‌ده مجبور قالسالار، ایجازه ایسته‌مه‌لیدیرلر و ایجازه وئریلسه‌ده، عوذر ایسته‌مه‌لیدیرلر.» پدرم رو به آن جوانان کرده و گفت: «جوانلاردان خواهیش اولونور سس سالماسینلار.» آنها هم ابتدا ساکت شدند و سپس با صدای کم صحبتشان را ادامه دادند. من شنیدم که یکی از آنها رو به دوستش کرده و در مورد پیرمرد حرف نامناسبی گفت. وقتی نگاهم به پیرمرد افتاد متوجه شدم که خودش نیز شنیده و ناراحت شده است. امّا چیزی نگفت. در ایستگاه بعدی مسافر تازه‌ای آهسته به پدرم گفت پول ندارم. پدرم هم اشاره کرد که مساله‌ای نیست. برو بنشین. آن شخص حداقل ده سال از من بزرگتر بود و من نمی‌توانستم باور کنم که او کرایه خط واحد هم نداشته باشد. ولی حتماً پدرم بیشتر از من می‌دانست. چون این کار هر روز او بود. در ایستگاه دیگر پیاده شدم چون به محله دایی حسین رسیده بودیم. پدرم رو به من کرد و گفت: «ایندی گؤردوکلریوی و صاباح موعلّیمه اوخویاجاقلاریوی و کیلاسدا دانیشیلانلارین هامیسی‌نین گوزارشینی صاباح آخشام ایستیرم ها.» بعد خندید و گفت: «حسین دایینا سلامیمی یئتیر.» بعد از اینکه مطلب من تمام شد، موعلّیم از دانش آموزان خواست تا نظرات خودشان را بیان کنند و ... بو منیم باباما اوخودوغوم گوزارش ایدی. فقط کیلاسدا دانیشیلانلاری یازمامیشام. سیز بونلاری اؤز بابا- مامانیزین حضوروندا اوخویوب، هم «امر به معروف و نهی از منکر» لحاظیندان، هم‌ده آیری باخیملاردان بررسی ائلییه بیلرسیز. رسول داغسر | ||
